göktürkler

altay dağlarının doğu eteklerinde yaşayan demircilikle uğraşan bir kavimdir efenim..burası juan juan federasyonuna ait bir yerdi..
gök-türk'lerin başında bulunan bumin 546 yılında juan juanlara karşı başlatılantöles ayaklanmasını bastırmış karşılığında da juan juan hakanın kız kardeşiyle evlenmek istemiştir.. juan juan hakanı karnını tutarak gülmüş, seni pis demirci artığı sen kim kız kardeşimle evlenmek kim demiştir.
şimdi juanlarının #507198 nolu girdi de moğol olduğundan bahsetmiştik. çinlilerin nefret ettiği kimseler olduğuna da değinmiştik...
bumin bu aşağılanma üzerine; sen misin bana kız kardeşini vermeyen deyyus diyerek; juanlardan nefret eden çinin desteğini alarak bağımsızlık hareketine girişmiştir...

552 yılında devletin kurulmasından hemen sonra bumin kağan, ülkenin batısını kardeşi istemi yabgu’nun yönetimine bırakmıştır.

bumin kağan 552 de öldükten sonra oğlu ko-lo, arkasından da diğer oğlu mukan kağan tahta çıkmıştır.iktidarı boyunca hemen her alanda devleti üst düzeye taşıyan bu kağan juan juanlara son darbeyi indirmiş kitanlar ve çin üzerinde de
egemenlik kurmuştur. öyle başarılı olmuştur ki; herkes mukan kağanla ittifak kurmak için yırtınmıştır efenim...

istemi yabgu hale batıyı yönetiyordu,devletin sınırlarını altayın batısından ıssık göl ve tanrı dağlarına kadar genişletmiş ipek yolu egemenliği için akhunlara karşı sasani hükümdarı ile anlaşarak akhunların yıkılmasını sağlamıştır.
ak hunlar yıkılınca bu sefer sasaniler ile ipek yolu mücadelesine başlayacak ve göktürk-bizans flörtü başlayacaktır efenim...
bizans -sasani savaşları neticesinde sasaniler çok yıpranacak işlerini ise 642 yılında hz. ömer bitirecektir.

doğuda ise mukan kağanın yerine ta-po kağan başa geçecek, çin hükümdarına yazılan bir mektupta evladım diye hitabı ise üstünlüğün ayrıntıları hakkında bilgi verecektir.. ancak efenim enver paşanın alman hayranlığı neyse ta-po nunda çin hayranlığı vardır... çinli budist rahip filan istetmiştir...bundan ötürü halk bu kağanı sevmemiştir.

ta-po yerini işbaraya bırakacak buna sinirlenenistemi yabgunun oğlu; ulan puşt ta-po o kadar batıyı genişletmek için çalıştık çabaladık. babamın alnı çatladı.. senin yerini bıraktığın işbaranın hakanlığını tanımıyorum demiş ve bağımsızlığını ilan etmiştir...

böylelikle 582 yılında gök-türkler doğu ve batı gök-türkleri olarak iki ayrı devlet haline gelmiştir.
609-619 yılları arasında doğu’nun başında bulunan shih-pi kağan, gök-türkler’in son büyük kağanı olarak anılmaktadır.
630 yılında ise çin tarafından yıkılmışlardır efenim...

bitti mi ? hayır efenim bu dönem göktürklerin dağın içine girip saklandıkları dönem olacaktır...(bkz: ergenekon destanı)
ikinci göktürk devleti yoldadır.....
kaynak: bizdosyalar.nevsehir.edu.tr...