1.
ülkemizde sık sık protestolara konu olan madencilik türü. tartışmaların ana sebebini oluşturan konu ise altının zenginleştirilmesi sırasında kullanılan siyanür bileşiğidir.
öncelikle belirtmek isterim ki siyanürle altın aranmaz! hiçbir maden aramasında siyanür kullanılmaz. jeolojik yapı ve rezerv tespitlerinde pek çok adım vardır, burada ki nihai aşama ise sondajdır. yapılan çok sayıda sondaj ile birlikte yer altının bir projeksiyonu çıkartılır.
siyanür ile altın aranmadığını söylemiş miydim? okey devam ediyorum.
altın bir soy metaldir. bu da şu demek oluyor ki yapı itibariyle doğada saf halde bulunabilir, yani atıyorum demir gibi oksitlenmez. bu özellik sayesinde antik çağlarda olsaydık belki çok basit işlemler ile altını ayıracaktık ancak yıllar yıllar geçtikçe bu soy metalin rezervi düşerek, epey meşakkatli bir zenginleştirme yöntemine ihtiyaç duyulmaya başlamıştır. burada kaba tabirle aslında yapılmaya çalışılan 1 tonluk kaya parçasında bulunan 1 gramlık altını kazanmaktır.
bunun yanında ufak bir bilgi altın ile beraber mutlaka bir miktar gümüşte üretilir. bunun nedeni doğada beraber bulunmayı sevmeleridir. gümüşte altın gibi siyanür ile zenginleştirilmektedir. altın madenciliğinin son aşamasında döküm yaparken elde edilen altın-gümüş alaşımında dore külçe adı verilir.
neyse devam etmek gerekirse rezervi bulduktan sonra, yer altından çıkardığımız o 1 tonluk (1 gram altın taşıyan) cevheri bir güzel kırıp, öğütüp boyutunu küçültüyoruz. böylece altın cevher içinde serbest hale geliyor. şimdi burası şokomelli artık siyanür devreye girecek. dünyada altın üretiminin yaklaşık %85'i siyanür ile metali çözümlendirerek gerçekleştirilir. bu kimyasal çözümlendirme işlemine liç(leaching) denmektedir. hiç bilmeyenler için şekerin çayda çözünmesini düşünün. oluşturduğumuz çözeltide altın ve gümüş çözeltiye geçerken geriye kalan yan ürünler ve atıklar katı fazda kalır. anlayacağınız üzere burada selektif bir işlem vardır o yüzden kafanıza göre siyanür yerine atıyorum hidroklorik asit kullanamazsınız. o zaman katıda altınınız kalır, o 1 ton toprağı boşuna yerinden etmiş olursunuz. siyanüre alternatif olarak tiyosülfat gibi bileşenler ile ilgili de çalışmalar vardır. ancak laboratuvar düzeyinde kalmıştır.
akabinde altın bulunan çözeltiden altını geri kazanmak gerekiyor. burada detaya girmeyeceğim ama en çok kullanılanı carbon in pulp denilen prosestir. aktif karbonları kullanarak altın adsorbe edilir. sonrasında ise bir iki işleme tabi tutulup elektorlize gider.
peki ya ne olacak geriye kalan siyanürlü çözeltiye? burada siyanür bozundurma dediğimiz işlem gerekmekte. siyanür bileşiği daha az toksik olan bileşiklere, genelde siyanat, dönüştürülür. tabi ki siyanür maalesef sıfıra indirilemeden atık barajında depolanır.
siyanürün bir diğer riski ise oldukça zehirli olan hidrojen siyanür gazıdır. bu gazın oluşmaması için düzenli ph kontrolü sağlanmalıdır. böylece hidrojen siyanür oluşumu kolaylıkla engellenir.
türkiye'de bilinen en büyük siyanür felaketi eti gümüş'ün kütahya'da bulunan atık barajında yaşanan kazadır. çevresel anlamda büyük bir felakettir. bunun dışında bildiğim büyük çaplı bir kaza bulunmamakta.
atık yönetimi maden işletmeleri için çok önemli ve üzerinde durulması gereken bir konudur. bu konudaki denetimlerin artması ve yerli kaynakların türk şirketler tarafından yönetilmesi üzerine kamuoyu yaratılması gerekmekte. ancak biz ne yapıyoruz hemen istemezük diyerek siyanürle altın arıyoğğlaaa diye karşı çıkıyoruz.
yine karşı çıkalım ama en azından neye karşı çıktığımızı bilelim. mesela siyanür kadar belki daha tehlikeli arsenik var. kimse altın madenciliğinde arseniği konuşmuyor, ağır metalleri konuşmuyor. sıkıştık kaldık siyanüre.
işbu tanımda bulunan açıklamalar her zaman tartışmaya açık olup, kendi deneyimlerim ile oluşturulmuştur.
öncelikle belirtmek isterim ki siyanürle altın aranmaz! hiçbir maden aramasında siyanür kullanılmaz. jeolojik yapı ve rezerv tespitlerinde pek çok adım vardır, burada ki nihai aşama ise sondajdır. yapılan çok sayıda sondaj ile birlikte yer altının bir projeksiyonu çıkartılır.
siyanür ile altın aranmadığını söylemiş miydim? okey devam ediyorum.
altın bir soy metaldir. bu da şu demek oluyor ki yapı itibariyle doğada saf halde bulunabilir, yani atıyorum demir gibi oksitlenmez. bu özellik sayesinde antik çağlarda olsaydık belki çok basit işlemler ile altını ayıracaktık ancak yıllar yıllar geçtikçe bu soy metalin rezervi düşerek, epey meşakkatli bir zenginleştirme yöntemine ihtiyaç duyulmaya başlamıştır. burada kaba tabirle aslında yapılmaya çalışılan 1 tonluk kaya parçasında bulunan 1 gramlık altını kazanmaktır.
bunun yanında ufak bir bilgi altın ile beraber mutlaka bir miktar gümüşte üretilir. bunun nedeni doğada beraber bulunmayı sevmeleridir. gümüşte altın gibi siyanür ile zenginleştirilmektedir. altın madenciliğinin son aşamasında döküm yaparken elde edilen altın-gümüş alaşımında dore külçe adı verilir.
neyse devam etmek gerekirse rezervi bulduktan sonra, yer altından çıkardığımız o 1 tonluk (1 gram altın taşıyan) cevheri bir güzel kırıp, öğütüp boyutunu küçültüyoruz. böylece altın cevher içinde serbest hale geliyor. şimdi burası şokomelli artık siyanür devreye girecek. dünyada altın üretiminin yaklaşık %85'i siyanür ile metali çözümlendirerek gerçekleştirilir. bu kimyasal çözümlendirme işlemine liç(leaching) denmektedir. hiç bilmeyenler için şekerin çayda çözünmesini düşünün. oluşturduğumuz çözeltide altın ve gümüş çözeltiye geçerken geriye kalan yan ürünler ve atıklar katı fazda kalır. anlayacağınız üzere burada selektif bir işlem vardır o yüzden kafanıza göre siyanür yerine atıyorum hidroklorik asit kullanamazsınız. o zaman katıda altınınız kalır, o 1 ton toprağı boşuna yerinden etmiş olursunuz. siyanüre alternatif olarak tiyosülfat gibi bileşenler ile ilgili de çalışmalar vardır. ancak laboratuvar düzeyinde kalmıştır.
akabinde altın bulunan çözeltiden altını geri kazanmak gerekiyor. burada detaya girmeyeceğim ama en çok kullanılanı carbon in pulp denilen prosestir. aktif karbonları kullanarak altın adsorbe edilir. sonrasında ise bir iki işleme tabi tutulup elektorlize gider.
peki ya ne olacak geriye kalan siyanürlü çözeltiye? burada siyanür bozundurma dediğimiz işlem gerekmekte. siyanür bileşiği daha az toksik olan bileşiklere, genelde siyanat, dönüştürülür. tabi ki siyanür maalesef sıfıra indirilemeden atık barajında depolanır.
siyanürün bir diğer riski ise oldukça zehirli olan hidrojen siyanür gazıdır. bu gazın oluşmaması için düzenli ph kontrolü sağlanmalıdır. böylece hidrojen siyanür oluşumu kolaylıkla engellenir.
türkiye'de bilinen en büyük siyanür felaketi eti gümüş'ün kütahya'da bulunan atık barajında yaşanan kazadır. çevresel anlamda büyük bir felakettir. bunun dışında bildiğim büyük çaplı bir kaza bulunmamakta.
atık yönetimi maden işletmeleri için çok önemli ve üzerinde durulması gereken bir konudur. bu konudaki denetimlerin artması ve yerli kaynakların türk şirketler tarafından yönetilmesi üzerine kamuoyu yaratılması gerekmekte. ancak biz ne yapıyoruz hemen istemezük diyerek siyanürle altın arıyoğğlaaa diye karşı çıkıyoruz.
yine karşı çıkalım ama en azından neye karşı çıktığımızı bilelim. mesela siyanür kadar belki daha tehlikeli arsenik var. kimse altın madenciliğinde arseniği konuşmuyor, ağır metalleri konuşmuyor. sıkıştık kaldık siyanüre.
işbu tanımda bulunan açıklamalar her zaman tartışmaya açık olup, kendi deneyimlerim ile oluşturulmuştur.
devamını gör...
2.
tema vakfı'nın altın arama işlemini anlattığı şu video oldukça korkunçtur
devamını gör...