taflan

karadeniz'e özgü bir meyve. karayemiş olarak da bilinir. işlenip ekonomik değere dönüşeceği bir tesis bulunmadığından çürümeye terk ediliyordu. ordu'da her bahçede vardır ama fındık kadar namı yaygın değildir.

laz kirazı, gürcü kirazı diye de bilinen, bir diğer adı da karayemiş olan meyve ve bu meyvenin ağacı.
ordu başta, doğu karadenizin her ilinde yetişir ve bahçesinde taflan olmayan ev olmaz. hızlı büyür ve kısa zamanda meyve verir. (ablam fransa'ya giderken yanında götürdüğü çekirdekleriyle iki ağaç yetiştirdi. şimdi komşuları da çekirdek alıp kuzey fransa'ya yayıyor taflanı)
aşırı tüketilmediği takdirde hem meyvesi, hem de yaprakları şifa kaynağıdır. meyvesi şeker hastalarının şekerini kısa zamanda normal düzeye çeker

candır bulunması zordur, ne zaman memlekete giresun’a gitsem kesinlikle mevsiminde denk gelmediğim yemiştir. annem ya da babam kıyamayıp ankara’ya gönderirler ama asla dalından kopardığım gibi olmuyor bu meret. çok severim ama bu işte şöyle bir handikap var çok yediğimizde dişler bildiğin kapkara oluyor. biz karadenizliler hariç kimsenin anlayamayacağı yemiş.tuzlusu yapılır, normal şekilde misafire sunulur, pirinç ve soğan ile bir buluşması var ki akıllara zarar. tamam sustum….

dişleri simsiyah yapan ama karaciğere faydası olan ve bir avuç yendikten sonra tokluk hissi oluşturan, içinde a,b,c,d,e,f,g,.....x'e kadar vitamin barındıran, reçeli, pepeçurası ve bilimum türleri bir şeye benzemeyen, dalından koparılır koparılmaz yenmesi tavsiye edilen genelde karadeniz'de veya büyük şehirler'de doğu karadenizlilerin oturduğu apartmanların önünde yetişen bir meyve.

annem has bir laz idi. arhavi, kapisre-bahta köyünde doğmuş. kapisre deresinin yanından göğe doğru dimdik yükselen yamaçlar silsilesinin daha da göğe yakın bir tepesine yerleşmiş bir köy idi bahta. şimdi duruyor mudur bilmem ama annemi kolundan tuttuğuğumuz gibi götürdüğümüz doğduğu ev, biz gittiğimizde hala duruyordu. bahçesinde bir mshko/taflan ağacı varmış çocukken sallandığı. o ağaç yoktu ama yerini yeni bir taflan ağacına bırakmıştı. salıncak kurduk. etekleri uçuşmuştu sallanırken dilinde şu türküyle.

karayemişun dali
yere damladi bali
yedi kat yere girsun
sevduğumun ikbali

taflan diğer adı karayemiş, karadeniz'e daha çok da doğu karadeniz'e özgü, buğulu mor renginde meyveleri olan yaz kış kalın ve koyu renk yaprağını dökmeyen, çok da yükselmeyen bir ağaç. taflanın meyveleri alışık olmayanların yadırgadığı bir lezzette. vişne gibi kiraz gibi bir görünüşün ardında buruk -mayhoş bir tadı var.

ismi şehirden şehre değişiyor; trabzon rumcasında drafina, hemşince scevağnı, gürcüce sğavi, lazca mshko, rumca dafnokerasia/dafnon.


kaynak

ablam bir kilo kadar taflanı fransa'ya evinin olduğu metz kentinin köyüne götürmüştü 25 yıl kadar önce. yediği ve komşularına da ikram ettiği meyvelerin çekirdeklerini bahçesinin çitine yakın gömmüş. çekirdeklerin bir kısmı filizlenmiş ve çitin önünde taflan ağaçlarından bir set oluşmuş. taflan meyvesinden yiyen komşuları da heveslenmiş onlar da dikmişler. şimdi köyde onlarca taflan ağacı varmış. bir komşusu ablama "gelecek yüzyılda tüm buraların endemik ağacı olacak bunlar ve senin adınla anılacak" diyormuş.
temmuz ayının sonunda bana ordu'dan ve fındıklı'dan gelecek, tamamen organik meyvedir.

diğer adıyla "asmalı kara yemiş".
çocukken dedelerimize gittiğimizde yere paralel uzanan dallarda oturmak için yarışırdık. her eski evin yanında mutlaka bir taflan ağacı olurdu çünkü. anneler, değdiği her yerde mor, çıkmaz bir leke bıraktığı için, nineler de tuzlama yaptıkarı için yememizi istemezdi, o yüzden yemiş verdiği zamanlar ağaca çıkmak yasaktı.
uzun, kalın yaprağı oyunlarda kağıt para olarak kullanılır, yeni dallardan küçücük düdükler yapılırdı.
*
başlığı görünce kısacık bir an çocukluğuma küçük, tatlı, birazda hüzünlü bir yolculuk yaptım. şimdi o ağaçlardan en sevdiğimin, oturduğum yere paralel iki dalı da kesilmiş, ne dedem var bu dünyada ne ninem!