avcı takımyıldızı'nın ikinci, gökyüzünün 10. parlak yıldızı olan kırmızı süper dev yıldız. çıplak gözle görebildiğimiz, yaklaşık 550 ışık yılı uzaklıkta bulunan büyük bir yıldız betelgeuse. mutlak parlaklık değeri -6 kadir civarında. [ (bkz: kadir sistemi) ]
yıldızın adının nasıl okunduğunu merak edenler için link
saniyede yaklaşık 30 km hızla hareket ediyor uzayda. fotosfer ölçümleri yıldızın pulsasyon dediğimiz kalp atışı benzeri hareketleri gerçekleştirdiğini doğruluyor. bu da yıldızın dış yüzeyinin küresel değil, şekilsiz olduğu anlamına geliyor çünkü sürekli olarak bünyesindeki plazmayı uzaya fırlatıyor.
bu yıldızın kütlesi, güneş kütlesinin 15 katından daha fazla. bu da onu bir süper dev yapıyor. süper dev yıldızların en önemli özelliği yaşamlarının çok kısa sürmesi. tabii burada kısadan kastımız milyonlarca yıl ama evren için bu gerçekten kısa bir süre. özetle bu yıldızlar hızlı yaşayıp genç ölüyorlar. yine bu kadar büyük yıldızların sonu da bir süpernova oluyor. bu nedenle bu yıldızın da sonunun bu şekilde geleceğini biliyoruz.
***
özellikle son yıllarda yapılan gözlemler yıldızın parlaklığının hatırı sayılır miktarda düştükten sonra yeniden arttığını gösteriyor.
parlaklıkta gerçekleşen düşüş o kadar büyüktü ki, değil gökyüzünün 10. parlak yıldızı olmak, ilk 20'den bile çıkardı betelgeuse'u. bu parlaklık düşüşü bazılarında epey heyecan yarattı çünkü bir süpernova patlaması nadir yaşanır ve buna tanıklık etmek her zaman mümkün değildir.
ancak yıldızın parlaklığı yeniden arttığında hayaller de bir anlamda suya düşmüş oldu. bu tür patlamaların tam olarak ne zaman gerçekleşeceğini bilme şansımız yok. yine de tahmini olarak önümüzdeki 100 bin yıl içerisinde herhangi bir zamanda olabileceğini düşünüyoruz. ancak şu an bile gerçekleşseydi, yaklaşık 550, hatta belki biraz daha fazla ışık yılı mesafeden buraya gelecek olan ışığını görmek bize nasip olmayacaktı ne yazık ki.
2019'da gözlenen kararma durumu, yıldızın uzaya fırlattığı büyük miktardaki plazmanın, yıldızın önüne geçmesinden ve soğuduktan sonra onun ışığını perdelemesinden kaynaklanıyor diyenler oldu. fakat yapılan çalışmalara göre bu kararmanın nedeni, yıldızın manyetik alan kaynaklı lekeleri gibi görünüyor. [ benzer konu için (bkz: güneş lekeleri) ]
***
patladığında dünya zarar görmeyecek çünkü arada çok fazla mesafe var. ancak patladıktan sonra dünya üzerinde, geceleri onu yarım ay kadar parlak görecek insanoğlu. tabii gündüz de görülebilecek kadar büyük bir parlaklık anlamına geliyor bu. büyük ihtimalle 3 ay kadar bu derece parlak görünüp, ardından yaklaşık 8-9 ay kadar da daha sönük şekilde görülebilecek.
***
özetle, şu an için bu görsel şöleni izlemek gibi bir şansımız olmadığı görülüyor.
bu, bir kırmızı süper devin yüzeyine ilişkin simülasyon
bu da betelgeuse'un orion'daki yeri (altta, sarımsı renkte olan):
yıldızın adının nasıl okunduğunu merak edenler için link
saniyede yaklaşık 30 km hızla hareket ediyor uzayda. fotosfer ölçümleri yıldızın pulsasyon dediğimiz kalp atışı benzeri hareketleri gerçekleştirdiğini doğruluyor. bu da yıldızın dış yüzeyinin küresel değil, şekilsiz olduğu anlamına geliyor çünkü sürekli olarak bünyesindeki plazmayı uzaya fırlatıyor.
bu yıldızın kütlesi, güneş kütlesinin 15 katından daha fazla. bu da onu bir süper dev yapıyor. süper dev yıldızların en önemli özelliği yaşamlarının çok kısa sürmesi. tabii burada kısadan kastımız milyonlarca yıl ama evren için bu gerçekten kısa bir süre. özetle bu yıldızlar hızlı yaşayıp genç ölüyorlar. yine bu kadar büyük yıldızların sonu da bir süpernova oluyor. bu nedenle bu yıldızın da sonunun bu şekilde geleceğini biliyoruz.
***
özellikle son yıllarda yapılan gözlemler yıldızın parlaklığının hatırı sayılır miktarda düştükten sonra yeniden arttığını gösteriyor.
parlaklıkta gerçekleşen düşüş o kadar büyüktü ki, değil gökyüzünün 10. parlak yıldızı olmak, ilk 20'den bile çıkardı betelgeuse'u. bu parlaklık düşüşü bazılarında epey heyecan yarattı çünkü bir süpernova patlaması nadir yaşanır ve buna tanıklık etmek her zaman mümkün değildir.
ancak yıldızın parlaklığı yeniden arttığında hayaller de bir anlamda suya düşmüş oldu. bu tür patlamaların tam olarak ne zaman gerçekleşeceğini bilme şansımız yok. yine de tahmini olarak önümüzdeki 100 bin yıl içerisinde herhangi bir zamanda olabileceğini düşünüyoruz. ancak şu an bile gerçekleşseydi, yaklaşık 550, hatta belki biraz daha fazla ışık yılı mesafeden buraya gelecek olan ışığını görmek bize nasip olmayacaktı ne yazık ki.
2019'da gözlenen kararma durumu, yıldızın uzaya fırlattığı büyük miktardaki plazmanın, yıldızın önüne geçmesinden ve soğuduktan sonra onun ışığını perdelemesinden kaynaklanıyor diyenler oldu. fakat yapılan çalışmalara göre bu kararmanın nedeni, yıldızın manyetik alan kaynaklı lekeleri gibi görünüyor. [ benzer konu için (bkz: güneş lekeleri) ]
***
patladığında dünya zarar görmeyecek çünkü arada çok fazla mesafe var. ancak patladıktan sonra dünya üzerinde, geceleri onu yarım ay kadar parlak görecek insanoğlu. tabii gündüz de görülebilecek kadar büyük bir parlaklık anlamına geliyor bu. büyük ihtimalle 3 ay kadar bu derece parlak görünüp, ardından yaklaşık 8-9 ay kadar da daha sönük şekilde görülebilecek.
***
özetle, şu an için bu görsel şöleni izlemek gibi bir şansımız olmadığı görülüyor.
bu, bir kırmızı süper devin yüzeyine ilişkin simülasyon
bu da betelgeuse'un orion'daki yeri (altta, sarımsı renkte olan):
devamını gör...