1.
ali veli 49-50...
devamını gör...
2.
ayin-i cem'le aynanın ilgisi ne.. anadolu aleviliğinde ayin-i cem'de, bağlama dışında bir enstrüman var mı, ayna var mı, başak taşıyanlar var mı.. 'aynayı tuttum yüzüme/ali göründü gözüme' dizeleri, ayin-i cemde alevilerin ayna taşıyıp baktıkları anlamına mı gelir.(örneği var mı) onlar, her bir kişinin bir anlamda zaten ali de olduğunu, kendindeki erdemleri ortaya çıkarıp geliştirebildikçe, mükemmel insanlığa, ali'liğe yaklaşabileceğine ve erdemli gerçek insanın hedefinin bu olması böyle yaşaması gerektiğine inanıyorlar. fizik eylemsel bir ayna taşıma bakma durumu yok yani.
tabiki cem ritüeli islamdan çok önce var, dans figürleri şamanik. (aynı biçem kızılderili şamanlarında da bile var.) anadolu aleviliği, islamdan hatta hristiyanlıktan çok öncelere dayalı, onlardan izler taşıyan bir inanç kültür yapısı. varlığını sürdürebilmek için islami sembollleri de kullanmış. tüm dinlerden de etkilenmiş, hatta tüm dinleri de etkilemiş dinler üstü bir inanç kültürü. coğrafyasındaki din ve inançlarla karşılıklı bir etkileşim içerisinde. o inançlardaki kendine yakın bulduğu "şey'leri alarak kendi yaklaşımının bir figürüne dönüştürüyor. cura ve kemane kullanılan toplumlarda, deyişleri ve danslarında bu simgeler de kullanılıyor. isa'nın oniki havarisinin oniki imamla benzeşimi, teslisin (üçleme) allah-muhammed-ali ile benzeşimi, kutsal içki, kadının da kutsanması, üçler,yediler kırklar tarzında kutsallaşan mit inanışları, transa yönelik ritm ve müzik ve seslerin kullanılışı, kilise koro ve ilahilerinin deyişlenişi vd vd. bunlar arap islamı ve inanışının tümüyle dışladığı hususlar. hz.ali kavram ve anlayışı muhtemelen şii etkisi ile yer bulmuş.. aleviliğin "ali"si, yaratan, yağdıran , var eden tanrısal bir güç. doğrudan insanın kendisindeki öz ve erdem. alevilik islami bir mezhep değil, öyle bir iddiası ve isteği de yok.imamı da.(imamlık bir şii etkisi) alevilik resim sanat müzik dansı inancının parçası olarak görür şiilerde bu var mı. kapsayıcılığı nedeniyle bektaşiliği, nusayriliği, türkmen kızılbaşlığı hatta mevleviliği ve daha birçok islami tasavvufi yolu ortaklaştıran bir potada biçimlemiş. etkilemiş, etkilenmiş. alevılikte bir öteki dünya cennet cehennem, yaratılış ödül ibadet mekanı (mescid, havra, kilise vb) kutsaması yok aslında.. her şeyin yoktan değil vardan var olduğuna inanıyor. aslında yaratıcı bir tanrı inanışı yok. birçok alevi bilge ozan tanrıyı hicivle tiye alır. ilkel materyalist bir bakış. metafizik bir tasavvufi inanç değil. (koca yunus "hiç kendi kendine kaynar mı kazan, çevre yanın ateş eylememişsen" der. ama biz onu mollalaştırıyoruz. bir kültürler beşiği ve potası olan anadoluda ortaya çıkışı tesadüf değil, ancak anadoluda çıkabilirdi zaten. pür ve saf bir alevilikte yok aslında.. dede korkutun dedeliği yaşından kaynaklanmıyor, bilgeliğinden kaynaklanıyor. sözlü ve göçer bir gezgin karakteri var. ancak yerleşiklikle birlikte yerel din ve inançlarıda kendine yakın bulduğu sembollerle yaşam buluyor. osmanlı onu bektaşilikle tekkeye bağlamak istemiş kısmen başarmış. şiilik onu soyesaslı bir ali-muhammed liderliği yedeğine almak istemiş kısmen başarmış.. ama alevilik, bunların hem hepsi hem hiçbiri olacak kapsayıcılıkta yaşanmış sürmüş. çünkü klasik dinlerin hepsi bir noktada insana yabancılaşıp düşmanlaştırılmış. alevi inancında olmayansa bu işte. yazılı kaynakları yok, sadece deyiş ve mitlerle yaşayan kapsamlı bir dinler üstü inanç kültürü. bir yol inancı.. çağlar öncesinden seslenen bir bilgelik arayışı ve yaşanması çabası.. insanlığın en temel ve evrensel erdemlerini dinleştiren bir kültür.
uluslararası akademik çevrelerde ciddi bilimsel araştırmalara konu..
ülkemizde -ve ne yazık ki alevilikten ekmek uman alevilerce de-, son dönem milliyetçiliğinde de, klasik kalıplarda dinleştirilmeye, islamlaştırılmaya çalışılıyor. bu aslında diğer dinler indinde prestij yitiren islama, bir can suyu yaratma gayreti..çünkü yaşayan islam ve dinler, bilimi, artık evrensel akıl ve ahlakı reddeder noktadalar. kendi ahlak ve iyi inancını tekleştirerek ötekilere dayatma eğilimindeler. oysa alevilik, kim olursa olsun eline beline diline sahip olanı, can ve eşit sayıyor, başka hiçbir koşulu yok. ulus, dil, renk, hatta yaş ve cins kısıtı yok. aleviliğin ibadet denilen cemleri, bir oto yargılama ritüeli. eleştiri/özeleştiri ödeşme ve hesap ve gerekirse dışlama ve cezanın doğrudan kendileri tarafından uygulanış mekanizması. ödül ve sevap umulan bir ibadet değil. bir toplumsal işleyiş mekanizması.sorunların, ihtilafların çözüm platformu. bir sevap kazanma ibadet ödül yanı yok. kilisenin aforoz (dışlama) kurumu benzeri bir düşkün ilan edilme inancı var. düşkünler daha bu dünyadayken itibarsızlaştırılarak dışlanıyorlar. bundan daha büyük ceza tanımıyorlar yani insan can olmaklığın yitimi.(öldürmek alevi inancında yok. hatta bitkiler de, hayvanlar da birer can. tahtacı türkmen kızılbaş, yenisini dikmeden kurumuş ağacı bile kesmiyor. kutsuyor. av yasak, kasaplık meslek olarak sevilmiyor tercih edilmiyor.) bu onursuzluk onlar için en büyük ceza sayılıyor.
genel kültür kapsamındaki bu bilgiler, aslında birçoğumuzca bilinmesine karşın, aleviliği illada islam ve din perspektifi ile tartışıyor olmak tuhaf. daha tuhafı bunun bir kısım alevi tarafından da savunuluyor oluşu..
(kimi alevi yoldaşları kızdırdığımın farkındayım. birçoğu 'bizden daha mı iyi biliyorsun' demeye başlamıştır bile. ama maalesef gerçek bu. türkiye müslümanları islamı ne kadar doğru anlamış ve yaşıyorsa, alevileri de aleviliği o kadar doğru anlamış durumda çünkü. alevilik, arap islamına karşıt bir tepki esaslı ve dinler üstü bir anadolu inanç kültürü. düşünsel bir duruş. onu dinleştirip kurumsallaştırma çabaları tümüyle siyasal. o yüzden de hepsinin gündeminde. yeri geldiğinde sedat pekerinden rte.na kadar anında alevileşebiliyorlar. kişisel olarak böyle düşünüyorum.aleviliği hitite, sümere, kutuplara alplere taşıma gayreti de bir alevi milliyetçiliği yaratarak milliyetçiliğe yamama sevdası poh pohu.. yani her damak zevkine uygun alevi yaratma çabası..amaç bir türlü örneği görülememiş "asıl gerçek islam" ı üretme sevdası..uzak yakın bilimselliği yok.)
tabiki cem ritüeli islamdan çok önce var, dans figürleri şamanik. (aynı biçem kızılderili şamanlarında da bile var.) anadolu aleviliği, islamdan hatta hristiyanlıktan çok öncelere dayalı, onlardan izler taşıyan bir inanç kültür yapısı. varlığını sürdürebilmek için islami sembollleri de kullanmış. tüm dinlerden de etkilenmiş, hatta tüm dinleri de etkilemiş dinler üstü bir inanç kültürü. coğrafyasındaki din ve inançlarla karşılıklı bir etkileşim içerisinde. o inançlardaki kendine yakın bulduğu "şey'leri alarak kendi yaklaşımının bir figürüne dönüştürüyor. cura ve kemane kullanılan toplumlarda, deyişleri ve danslarında bu simgeler de kullanılıyor. isa'nın oniki havarisinin oniki imamla benzeşimi, teslisin (üçleme) allah-muhammed-ali ile benzeşimi, kutsal içki, kadının da kutsanması, üçler,yediler kırklar tarzında kutsallaşan mit inanışları, transa yönelik ritm ve müzik ve seslerin kullanılışı, kilise koro ve ilahilerinin deyişlenişi vd vd. bunlar arap islamı ve inanışının tümüyle dışladığı hususlar. hz.ali kavram ve anlayışı muhtemelen şii etkisi ile yer bulmuş.. aleviliğin "ali"si, yaratan, yağdıran , var eden tanrısal bir güç. doğrudan insanın kendisindeki öz ve erdem. alevilik islami bir mezhep değil, öyle bir iddiası ve isteği de yok.imamı da.(imamlık bir şii etkisi) alevilik resim sanat müzik dansı inancının parçası olarak görür şiilerde bu var mı. kapsayıcılığı nedeniyle bektaşiliği, nusayriliği, türkmen kızılbaşlığı hatta mevleviliği ve daha birçok islami tasavvufi yolu ortaklaştıran bir potada biçimlemiş. etkilemiş, etkilenmiş. alevılikte bir öteki dünya cennet cehennem, yaratılış ödül ibadet mekanı (mescid, havra, kilise vb) kutsaması yok aslında.. her şeyin yoktan değil vardan var olduğuna inanıyor. aslında yaratıcı bir tanrı inanışı yok. birçok alevi bilge ozan tanrıyı hicivle tiye alır. ilkel materyalist bir bakış. metafizik bir tasavvufi inanç değil. (koca yunus "hiç kendi kendine kaynar mı kazan, çevre yanın ateş eylememişsen" der. ama biz onu mollalaştırıyoruz. bir kültürler beşiği ve potası olan anadoluda ortaya çıkışı tesadüf değil, ancak anadoluda çıkabilirdi zaten. pür ve saf bir alevilikte yok aslında.. dede korkutun dedeliği yaşından kaynaklanmıyor, bilgeliğinden kaynaklanıyor. sözlü ve göçer bir gezgin karakteri var. ancak yerleşiklikle birlikte yerel din ve inançlarıda kendine yakın bulduğu sembollerle yaşam buluyor. osmanlı onu bektaşilikle tekkeye bağlamak istemiş kısmen başarmış. şiilik onu soyesaslı bir ali-muhammed liderliği yedeğine almak istemiş kısmen başarmış.. ama alevilik, bunların hem hepsi hem hiçbiri olacak kapsayıcılıkta yaşanmış sürmüş. çünkü klasik dinlerin hepsi bir noktada insana yabancılaşıp düşmanlaştırılmış. alevi inancında olmayansa bu işte. yazılı kaynakları yok, sadece deyiş ve mitlerle yaşayan kapsamlı bir dinler üstü inanç kültürü. bir yol inancı.. çağlar öncesinden seslenen bir bilgelik arayışı ve yaşanması çabası.. insanlığın en temel ve evrensel erdemlerini dinleştiren bir kültür.
uluslararası akademik çevrelerde ciddi bilimsel araştırmalara konu..
ülkemizde -ve ne yazık ki alevilikten ekmek uman alevilerce de-, son dönem milliyetçiliğinde de, klasik kalıplarda dinleştirilmeye, islamlaştırılmaya çalışılıyor. bu aslında diğer dinler indinde prestij yitiren islama, bir can suyu yaratma gayreti..çünkü yaşayan islam ve dinler, bilimi, artık evrensel akıl ve ahlakı reddeder noktadalar. kendi ahlak ve iyi inancını tekleştirerek ötekilere dayatma eğilimindeler. oysa alevilik, kim olursa olsun eline beline diline sahip olanı, can ve eşit sayıyor, başka hiçbir koşulu yok. ulus, dil, renk, hatta yaş ve cins kısıtı yok. aleviliğin ibadet denilen cemleri, bir oto yargılama ritüeli. eleştiri/özeleştiri ödeşme ve hesap ve gerekirse dışlama ve cezanın doğrudan kendileri tarafından uygulanış mekanizması. ödül ve sevap umulan bir ibadet değil. bir toplumsal işleyiş mekanizması.sorunların, ihtilafların çözüm platformu. bir sevap kazanma ibadet ödül yanı yok. kilisenin aforoz (dışlama) kurumu benzeri bir düşkün ilan edilme inancı var. düşkünler daha bu dünyadayken itibarsızlaştırılarak dışlanıyorlar. bundan daha büyük ceza tanımıyorlar yani insan can olmaklığın yitimi.(öldürmek alevi inancında yok. hatta bitkiler de, hayvanlar da birer can. tahtacı türkmen kızılbaş, yenisini dikmeden kurumuş ağacı bile kesmiyor. kutsuyor. av yasak, kasaplık meslek olarak sevilmiyor tercih edilmiyor.) bu onursuzluk onlar için en büyük ceza sayılıyor.
genel kültür kapsamındaki bu bilgiler, aslında birçoğumuzca bilinmesine karşın, aleviliği illada islam ve din perspektifi ile tartışıyor olmak tuhaf. daha tuhafı bunun bir kısım alevi tarafından da savunuluyor oluşu..
(kimi alevi yoldaşları kızdırdığımın farkındayım. birçoğu 'bizden daha mı iyi biliyorsun' demeye başlamıştır bile. ama maalesef gerçek bu. türkiye müslümanları islamı ne kadar doğru anlamış ve yaşıyorsa, alevileri de aleviliği o kadar doğru anlamış durumda çünkü. alevilik, arap islamına karşıt bir tepki esaslı ve dinler üstü bir anadolu inanç kültürü. düşünsel bir duruş. onu dinleştirip kurumsallaştırma çabaları tümüyle siyasal. o yüzden de hepsinin gündeminde. yeri geldiğinde sedat pekerinden rte.na kadar anında alevileşebiliyorlar. kişisel olarak böyle düşünüyorum.aleviliği hitite, sümere, kutuplara alplere taşıma gayreti de bir alevi milliyetçiliği yaratarak milliyetçiliğe yamama sevdası poh pohu.. yani her damak zevkine uygun alevi yaratma çabası..amaç bir türlü örneği görülememiş "asıl gerçek islam" ı üretme sevdası..uzak yakın bilimselliği yok.)
devamını gör...