1.
jean buridan tarafından öne sürülmüş bir düşünce deneyinin kahramanı.
hikaye şu şekilde: su ve saman balyasına eşit mesafede duran aç ve susamış bir eşek, kararsız kalıp açlıktan ve susuzluktan ölür. aristoteles ve gazali de bu durumdan bahsetmiş ancak hikayelerindeki kahramanlar köpek ve deveydi.
buridan, bu düşünce deneyinde özgür irade konusuna eğilmiş. iki seçenek arasında kalan eşeğin, bir seçeneği seçmesini sağlayacak baskın bir nedene sahip olmayışını, insan versiyonunda kişinin kararsız kalmayıp iki seçenek arasında önceliği seçebilecek muhakemeye sahip olacağını vurgulamak istemiş. yani özgür iradenin varlığını destekleyecek yönde bir düşünce deneyidir bu.
iki profesör hayati bir durumun olmadığı bir durum yaratarak bunu deneye dökmek istemiş. bir markette tadımlık reçellerin bulunduğu iki stant açılmış. bir tarafa 24 çeşit reçel diğer tarafa 6 çeşit reçel koyulmuş. insanların genel olarak 24 çeşidin olduğu standa yöneldiğini gözlemlemişler. 24 çeşidin bulunduğu standa yönelen insanların yüzde 3'ü reçel satın alırken diğer tarafa yönelen insanların ise yüzde 30'unun reçel satın aldığı gözlemlenmiş. başka türlü deneylerin de sonunda sonuç olarak "seçenek arttıkça insanın motivasyonunun azaldığı" fikrine kanaat getirmişler.
...
son birkaç haftamı incelediğimde bu durumun türkiyede yaşayan bir insana ne denli etki ettiğini farkettim. buridan'ın eşeğinden farklı olarak benim hayatımda birçok seçenek var. bir seçenek sadece hayatta kalmamı sağlayacakken diğerleri ise ruhsal ve fiziksel olarak sağlıklı bir hayat yaşamak, hayatı anlamlı hale getirip beni karamsarlıktan uzak tutacak seçeneklerden oluşuyor. zaman dağılımı yapmak istediğimde hayatta kalmamı sağlayacak olan seçenek diğerlerine zaman tanımıyor.. buridan, içgüdülerinin dengesizliğinin kurbanı olmuştu. ben ise evrim yolunda dağları taşları geçmiş ve sonunda bir muhakeme yeteneğine sahip olmuş biri olarak zamanımın kurbanı olma yolunda ilerliyorum..
hikaye şu şekilde: su ve saman balyasına eşit mesafede duran aç ve susamış bir eşek, kararsız kalıp açlıktan ve susuzluktan ölür. aristoteles ve gazali de bu durumdan bahsetmiş ancak hikayelerindeki kahramanlar köpek ve deveydi.
buridan, bu düşünce deneyinde özgür irade konusuna eğilmiş. iki seçenek arasında kalan eşeğin, bir seçeneği seçmesini sağlayacak baskın bir nedene sahip olmayışını, insan versiyonunda kişinin kararsız kalmayıp iki seçenek arasında önceliği seçebilecek muhakemeye sahip olacağını vurgulamak istemiş. yani özgür iradenin varlığını destekleyecek yönde bir düşünce deneyidir bu.
iki profesör hayati bir durumun olmadığı bir durum yaratarak bunu deneye dökmek istemiş. bir markette tadımlık reçellerin bulunduğu iki stant açılmış. bir tarafa 24 çeşit reçel diğer tarafa 6 çeşit reçel koyulmuş. insanların genel olarak 24 çeşidin olduğu standa yöneldiğini gözlemlemişler. 24 çeşidin bulunduğu standa yönelen insanların yüzde 3'ü reçel satın alırken diğer tarafa yönelen insanların ise yüzde 30'unun reçel satın aldığı gözlemlenmiş. başka türlü deneylerin de sonunda sonuç olarak "seçenek arttıkça insanın motivasyonunun azaldığı" fikrine kanaat getirmişler.
...
son birkaç haftamı incelediğimde bu durumun türkiyede yaşayan bir insana ne denli etki ettiğini farkettim. buridan'ın eşeğinden farklı olarak benim hayatımda birçok seçenek var. bir seçenek sadece hayatta kalmamı sağlayacakken diğerleri ise ruhsal ve fiziksel olarak sağlıklı bir hayat yaşamak, hayatı anlamlı hale getirip beni karamsarlıktan uzak tutacak seçeneklerden oluşuyor. zaman dağılımı yapmak istediğimde hayatta kalmamı sağlayacak olan seçenek diğerlerine zaman tanımıyor.. buridan, içgüdülerinin dengesizliğinin kurbanı olmuştu. ben ise evrim yolunda dağları taşları geçmiş ve sonunda bir muhakeme yeteneğine sahip olmuş biri olarak zamanımın kurbanı olma yolunda ilerliyorum..
devamını gör...
2.
buridan'ın eşeği felsefede özgür irade teması ile ilgili olarak kurulmuş bir paradokstur.
fabl ismini fransız nominalist filozof jean buridan’dan (1295-1356) almaktadır. hikaye şöyledir:
hem aç hem susuz olan bir eşek, kendisinden eşit uzaklıkta bir yere konulmuş olan su ve saman balyası arasında bir türlü karar veremeyip hem açlıktan hem susuzluktan ölür.
panama ya da nikaragua üzerinden bir kanal inşa edip etmeme konusundaki tartışmalar üzerine 1900'lerde amerikan siyasi karikatüründe tema olarak kullanılmıştır.
karikatüre
bak
fabl ismini fransız nominalist filozof jean buridan’dan (1295-1356) almaktadır. hikaye şöyledir:
hem aç hem susuz olan bir eşek, kendisinden eşit uzaklıkta bir yere konulmuş olan su ve saman balyası arasında bir türlü karar veremeyip hem açlıktan hem susuzluktan ölür.
panama ya da nikaragua üzerinden bir kanal inşa edip etmeme konusundaki tartışmalar üzerine 1900'lerde amerikan siyasi karikatüründe tema olarak kullanılmıştır.
karikatüre
bak
devamını gör...