1.
aslında, instagramda sürekli karşıma çıkan, özellikle yapay zeka destekli ve ilk on bölümü fragman olarak yayınlanan, sonrasinda da ücret karşılığında üye olunmaya teşvik eden buram buram entrika ve vıcık vıcık drama serilerinin dikey dizi olarak anıldığını geçtiğimiz haftaya kadar bilmiyordum. "hayatta daha ne öğrenebilirim?" diye tasımı, tarağımı toparlayıp, evi bir süpürüp, eleğimi duvara asarken, sanat hayatımda vuku bulan bir gelişme ile, bu işlerden haberdar oldum. hayatı boyunca tik tok kullanmamış, seri reels kaydırmamış, sürekli reels atan arkadaşlarına ölü taklidi yapmış, elindeki telefonun da; hoşlandığı beyle yazışmalar ve normal sözlük tanımı yazma dışındaki zamanları saymazsak, ekran kilidini bile açmamış bu bacınızın* karşısına prodüksiyonlu tik tok işi çıktı. ne yazık ki kadere bak...
biraz bahsedeyim, sonra dedikoduya devam ederiz.
yeni nesil hızlı tüketim odaklı dizi formatıdır. dikey kadrajda, yakın plan çekilen, bölüm süreleri 1-5 dakika arasında olan, hikaye anlatımı mobil izleyicinin dikkat süresine yönelik olarak daha yoğun tempolu bir formattır. aslında, atıyorum 100 bölüm dizi, ortalama bir sinema süresine sıkıştırılır. dolayısıyla dikey dizi'ye, sıkıştırılmış entrika bombası diyebiliriz.
bu formatın kaynağı başta çin gösteriliyor. mobil internet kullanımının çok yüksek olduğu ortamlarda yaygınlaşmaya başlamış, dünyaya ve türkiye'ye yayılması hayli zaman almıştır zira yatay ekran karşısında, kanepeye yayılıp atıştırarak içerik tüketen kesim hâlâ kanlı canlı, dağ gibi ve azımsanmayacak sayıda. biz daha ölmedik gencolar!!! daş gibiyik.
bu formatın özellikleri, başta dikey mobil ekran uyumlu olmasıyla birlikte;
hızlı anlatım: olay örgüsü olabildiğince sade, tempo yüksek, odak çok belirgin. yani dakikaya düşen dramatik aksiyon sayısı en az 1. (yine de bir normal sözlük değil sjdhjddj).
bölüm süresi: yukarıda da belirttiğim gibi bölüm süreleri oldukça kısadır. okulda ders arasında, toplu taşımada, çay molasında dizinin tamamını izlemek mümkün olabilir.
görsel dil: mobil cihazlarda görüntüleme koşullarına göre biçimlenmiş; yakın plan, hızlı geçişler, yoğun mimik-kamera etkileşimi odaklı.
geleneksel tv dizilerinde uygulanan geniş mekân, uzun diyaloglar, ağır dramatik yapı vb ozellikler bu formata tam uymuyor. mobil kullanıcıların dikkat suresi daha kısa. yapım olarak yeni bir alan olması nedeniyle teknik ve anlatı yönleri hâlâ evrilmekte. aslında, senaryo, kurgu, kamera açısına kadar yepyeni bir deneyim ve üzerine tekrar düşünülmesi gereken bir alan. bölümü bir saatlik bir dizideki senaryodan çok daha dinamik bir senaryosu olmak zorunda. dikey ekran olduğu için de kamera açısı ve oyuncu kamera ilişkisi alışkın olduğumuz geleneksel yöntemden daha ince dokunuşlar gerektiriyor. aslında bambaşka bir sektör gibi de diyebiliriz. teknik olarak her şey değişiyor bu formatta. oyunculuk bile yeniden değerlendiriliyor. kamera daha dar açı, odak daha belirgin olduğu için yeni bir mimik kontrolü gerekiyor.
bu işin sanat ile ne alakası var?
hiç yok diyemeyiz. tamamen ticari maksatlı bu format, sanatsal derinlik pek barındırmıyor. bu formatla para kazanıp, yeteneğiniz dahilinde istediğiniz sanatı yaparsanız bir ilişki kurulmuş olur.
türkiye'de, zirvede yapımı bu format ile çalışılmış ilk işlerden biri.
eda ece, sumru yavrucuk, ibrahim selim gibi oyuncuların yer aldığı yeni nesil aile dizisi de yine dikey formatta.
gözlemlediğimiz ve kabul etmemiz gerektiği üzere insanlar, herhangi bir şeye uzun vakitler harcamak istemiyor. bir hikayenin psikolojik derinliğini anlamaktan tutun da bir insanın özünü anlamaya kadar, hiçbir konuda hiçbir mesai harcamak istemiyorlar. yüzeye bakıp, hızlıca geçme eğilimi gösteriyorlar. konuşmalar hızlı akıyor, zevkler hızla değişiyor, ilişkiler saman alevi gibi parlayıp sönüyor... kimsenin kimseye tahammülü yok. dikey dizi tam olarak bu acelenin bir sonucu gibi duruyor. bir zamanlar, ertesi gün susam sokağı'nı izlemenize izin versinler diye akşam banyoya uslu uslu girdiğimiz dönemlerdeki emek verme algımızın çok uzağına düştük. bir şeye emek vermek, bir şey için çabalamak ve bundan keyif almak artık daha nadir görülüyor. her şey daha kolay ulaşılabilir durumda ve daha çabuk vazgecilebilir.
geçen hafta sevgili bubbles of death ile radyoda bu konuyu ve hızlı değişimi konuşurken, "ben bu şekilde hızlı ve köklü değişimlerin hep felaket habercisi olduğuna inanırım, ne zaman böyle bir değişim söz konusu olsa ardından bir felaket patlak veriyor" demişti babıl. bunun üzerine epey düşündüm. evet, küresel ve somut bir felaket olabilir ileride; ama bana kalırsa zaten bir felaketin tam ortasındayız. giderek bir şeyler eksiliyor bizden, belki de insan olmaktan. sanırım, tutku yok artık.
biraz bahsedeyim, sonra dedikoduya devam ederiz.
yeni nesil hızlı tüketim odaklı dizi formatıdır. dikey kadrajda, yakın plan çekilen, bölüm süreleri 1-5 dakika arasında olan, hikaye anlatımı mobil izleyicinin dikkat süresine yönelik olarak daha yoğun tempolu bir formattır. aslında, atıyorum 100 bölüm dizi, ortalama bir sinema süresine sıkıştırılır. dolayısıyla dikey dizi'ye, sıkıştırılmış entrika bombası diyebiliriz.
bu formatın kaynağı başta çin gösteriliyor. mobil internet kullanımının çok yüksek olduğu ortamlarda yaygınlaşmaya başlamış, dünyaya ve türkiye'ye yayılması hayli zaman almıştır zira yatay ekran karşısında, kanepeye yayılıp atıştırarak içerik tüketen kesim hâlâ kanlı canlı, dağ gibi ve azımsanmayacak sayıda. biz daha ölmedik gencolar!!! daş gibiyik.
bu formatın özellikleri, başta dikey mobil ekran uyumlu olmasıyla birlikte;
hızlı anlatım: olay örgüsü olabildiğince sade, tempo yüksek, odak çok belirgin. yani dakikaya düşen dramatik aksiyon sayısı en az 1. (yine de bir normal sözlük değil sjdhjddj).
bölüm süresi: yukarıda da belirttiğim gibi bölüm süreleri oldukça kısadır. okulda ders arasında, toplu taşımada, çay molasında dizinin tamamını izlemek mümkün olabilir.
görsel dil: mobil cihazlarda görüntüleme koşullarına göre biçimlenmiş; yakın plan, hızlı geçişler, yoğun mimik-kamera etkileşimi odaklı.
geleneksel tv dizilerinde uygulanan geniş mekân, uzun diyaloglar, ağır dramatik yapı vb ozellikler bu formata tam uymuyor. mobil kullanıcıların dikkat suresi daha kısa. yapım olarak yeni bir alan olması nedeniyle teknik ve anlatı yönleri hâlâ evrilmekte. aslında, senaryo, kurgu, kamera açısına kadar yepyeni bir deneyim ve üzerine tekrar düşünülmesi gereken bir alan. bölümü bir saatlik bir dizideki senaryodan çok daha dinamik bir senaryosu olmak zorunda. dikey ekran olduğu için de kamera açısı ve oyuncu kamera ilişkisi alışkın olduğumuz geleneksel yöntemden daha ince dokunuşlar gerektiriyor. aslında bambaşka bir sektör gibi de diyebiliriz. teknik olarak her şey değişiyor bu formatta. oyunculuk bile yeniden değerlendiriliyor. kamera daha dar açı, odak daha belirgin olduğu için yeni bir mimik kontrolü gerekiyor.
bu işin sanat ile ne alakası var?
hiç yok diyemeyiz. tamamen ticari maksatlı bu format, sanatsal derinlik pek barındırmıyor. bu formatla para kazanıp, yeteneğiniz dahilinde istediğiniz sanatı yaparsanız bir ilişki kurulmuş olur.
türkiye'de, zirvede yapımı bu format ile çalışılmış ilk işlerden biri.
eda ece, sumru yavrucuk, ibrahim selim gibi oyuncuların yer aldığı yeni nesil aile dizisi de yine dikey formatta.
gözlemlediğimiz ve kabul etmemiz gerektiği üzere insanlar, herhangi bir şeye uzun vakitler harcamak istemiyor. bir hikayenin psikolojik derinliğini anlamaktan tutun da bir insanın özünü anlamaya kadar, hiçbir konuda hiçbir mesai harcamak istemiyorlar. yüzeye bakıp, hızlıca geçme eğilimi gösteriyorlar. konuşmalar hızlı akıyor, zevkler hızla değişiyor, ilişkiler saman alevi gibi parlayıp sönüyor... kimsenin kimseye tahammülü yok. dikey dizi tam olarak bu acelenin bir sonucu gibi duruyor. bir zamanlar, ertesi gün susam sokağı'nı izlemenize izin versinler diye akşam banyoya uslu uslu girdiğimiz dönemlerdeki emek verme algımızın çok uzağına düştük. bir şeye emek vermek, bir şey için çabalamak ve bundan keyif almak artık daha nadir görülüyor. her şey daha kolay ulaşılabilir durumda ve daha çabuk vazgecilebilir.
geçen hafta sevgili bubbles of death ile radyoda bu konuyu ve hızlı değişimi konuşurken, "ben bu şekilde hızlı ve köklü değişimlerin hep felaket habercisi olduğuna inanırım, ne zaman böyle bir değişim söz konusu olsa ardından bir felaket patlak veriyor" demişti babıl. bunun üzerine epey düşündüm. evet, küresel ve somut bir felaket olabilir ileride; ama bana kalırsa zaten bir felaketin tam ortasındayız. giderek bir şeyler eksiliyor bizden, belki de insan olmaktan. sanırım, tutku yok artık.
devamını gör...