grimdark

fantastik edebiyatın, anti-tolkien yaklaşımı sergileyen, kan ve kaosun hakim olduğu alt janrı. iyi ve kötü diye kesin bir ayrım içermez aksine en masum görünen karakterin bile tam olarak iyi sayılamayacağı bir evren sunar. karakterleri ahlaki bir sorumluluktan muaf tutar. anti kahramanların cirit attığı, insanın kâbuslarında bile göremeyeceği kadar salt kötü karakterlerin iç organlarla balo solunu süslediği enteresan bir türdür. bugün en çok bilinen örneğini george r.r. martin, a song of ıce and fire serisiyle vermiştir. grimdark, ismini warhammer 40,000 oyununun sloganından almıştır: " in the grim darkness of the far future there is only war."

edebiyat dünyasında oldukça küçümsenen ve ötelenen bir tür olduğunu söylemekte fayda var. fantastik kurgunun destansılığından tamamen ayrı düştüğünü ve ilgi çekmek için yazıldığını söyleyen otoriteler mevcut.

grimdark'ın adı, biraz basit, ısmarlama yazdırılan fantastik serilerin alt türü olarak kondu. adını veren warhammer 40.000 , oyuncak satışlarına destek olsun diye yazdırılmış 450'den fazla kitabı olan (yuh!) bir seridir. -dragonlance, kara elf serileri vs. de bu şekilde yazdırılmıştır bu arada.-

bu yüzden ilk yılarında "ciddi" fantastik edebiyatçılar tarafından bazen küçümsendi. gel gör ki türün adı böyle konsa da, bundan önce grimdark eserler defalarca verilmiş ve alkışlanmıştı. michael moorcock'un elric ve hawkmoonserileri kısmen örnek verilebilir. biraz da artık alışık olmadığımız gotik edebiyatı fantazi ile tekrar buluşturma çabasıdır.

grimdark eserlerde karakterler idealist değildir. büyük ülküler peşinde koşmazlar. çıkarcı, yer yer güvenilmez ve empati yoksunu takılırlar. en popüler olmuş örneği ‎george r. r. martin'in buz ve ateşin şarkısı serisidir. (bkz: game of thrones) . tolkien tarzı 'erdem', 'yüksek ülkü', 'doğuştan üstün ve temiz olan ırklar' kurgusuna tepkidir. demokrasi, insan hakları gibi aydınlanma ideallerinin batı tarafından markajlanmasını, sonra dünya üzerindeki katliamları, işgalleri, sömürüyü düşünün. grimdark bu konuda karamsar bir tablo çizer ve ikincisinin başat olduğunu vurgular. politikayla işi yok gibi görünür ama bu açıdan, her konuda yapılabileceği gibi, politik bir okuması da yapılabilir.

sanırım artık her yazarın bir şekilde buna az ya da çok kayması, bu tip hedef ve ilkelere olan inancımızın kaybolmasından ileri geliyor.

frp oyunlarında da ton buna iyice kaydı. yeni dungeons and dragons sürümleri karanlıklaşıyor. karakterleri iyi-kötü diye ayıran alignment sistemi çok tartışılıyor ve homebrew (oyuncuların kendilerinin modifiye ettiği) oyunlarda her gün daha fazla terkediliyor. shadow of the demon lord gibi yeni popüler oyunlar kendini baştan grimdark olarak tanımlıyor. alien rpg (alien dünyasında geçen, son yılların en popüler rol yapma oyunlarından biri) daha klasik bilimkurgu tonlarına kayacakken vazgeçip filmin özündeki acımasız ve karanlık tona vurguya sadık kalmaya karar veriyor.

türk fantastik edebiyatında iyi bir örneği var mı bilmiyorum, keşke bilen yazsa. sanırım türkler zaten grimdark sınırında yaşadığı için bunu fantazide okumanın daha sert geleceğini düşünüyorlar. ya da belki sadece, henüz cesur bir yazar tarafından keşfedilmemiştir ve orada yazılmayı bekleyen bir damar vardır.