güneşin patenti olmaz diyen kahraman: jonas salk

güneşin patenti olmaz' diyen kahraman: jonas salk

12 nisan 1955... o dönemde her yıl yalnızca abd'de 50 bin civarı çocuğu etkileyen, binlercesinin ölümüne neden olan çocuk felcine karşı bir aşı geliştiren dr. jonas salk, cbs kanalında gazeteci edward r. murrow'un "bu aşının patenti kime ait" sorusuna cevap verdi: "insanlığa sanırım... patent yok. güneşin patentini alabilir misiniz?"

aynı gün aşının güvenli ve yüzde 90 oranında etkili olduğunu duyuran salk, zaten çoktan tüm dünyanın gözünde pelerinsiz bir kahramandı, ama aşı öncesi 13-20 bin arası çocuğu felç eden hastalığın ortadan kalkması için 7 milyar dolarlık bir serveti elinin tersiyle ittiği ortaya çıkınca iyiden iyiye aziz mertebesine yükseldi. bugün bile "güneşin patentini alamazsınız" sağlık sorunları karşısında ilaç şirketlerinin yüksek kâr oranlarına karşı çıkan grupların sloganı olarak kullanılıyor.

salk'ın fedakarlığının boyutları tartışılmaz olsa da, bugün aynı kararı almak o kadar da kolay değil. kısa açıklamasında aslında salk da bundan bahsediyordu. "aşı insanlığa ait" demişti, çünkü gerçekten polio aşısının geliştirilmesi için 80 milyonun üzerinde insan bağış yapmış, bu bağışlarla ulusal çocuk felci vakfı'nın bütçesi 13 yıl içerisinde 3 milyon dolardan 50 milyon dolara çıkarak, pek çok bilim insanının çalışmalarını da destekleyebilecek hale gelmişti. yani halk, gerçekten geliştirilmesi için kaynağı cebinden sağladığı aşının sahibiydi.

bugün ise aşı geliştirme sorumluluğu hükümetler, sivil toplum örgütleri ve ilaç firmaları arasında paylaşılmış halde. patent tartışması da, içinde bulunduğumuz krizden çıkış yolu bulmak için, bireysel kahramanlıkların ötesinde, tüm bu sektörleri içeren daha karmaşık çözümler geliştirmeye muhtaç.