mage

anlamları büyücü veya alim olan ingilizce sözcüktür.

wiki'ye göre eski farsçadaki "???? (m-gu-u-š /⁠maguš⁠/)"tan türeyen ingilizce sözcüktür. antik tarihçilere göre medlerin bir kabilesinin isminden gelen, incil'de bahsedildiğine göre perslerin okumuş/bilge ve rahiplerle paralel bir sınıfı için kullanılan kelimedir magus. antik yunancaya da "μάγος (mágos)" şeklinde geçmiştir. ingilizcede magus'un incil'deki anlamının modası geçmiştir (artık güncel dilde kullanılmamaktadır) ve bu dile latince magus'tan geçmiştir ki bu ikisi eş anlamlı sözcüklerdir zaten yani magus, ingilizce sözlüklerde de o anlamıyla yer alır. eski persçede "magush" da, magus gibi büyücü (magician) anlamına da gelmektedir. magus'un, büyücü anlamıyla da ingilizce günlük dilde kullanıldığına rastlamıyorum açıkçası. yani o anlama geliyor tabii ama pek tercih edilmiyor gibi.

ama şöyle rastlıyorum da... fantastik eserler/ürünler vasıtasıyla aslında bir şekilde kullanılır magus sözcüğü. d&d 3e/3.5e'de ultimate magus diye bir prestige class var örneğin; sadece bu kontekstin dışında artık "obsolete" olma yolunda giden bir kelimedir denebilir bence. zaten zerdüşt rahip ile birlikte diğer anlamı da direkt "büyücü"dür, mage'in türediği magus kelimesinin, üstte de dediğim gibi. (bkz: wizard), (bkz: sorcerer)

yine wikipedia'ya göre; magus gene büyücü demek ama aşağılayıcı bir mahiyette kullanılırmış. yani hokkabaz, şarlatan gibi.

mage sözcüğü ise hem doğaüstü güçleri olduğu varsayılan büyücüler için hem de mitolojik, folklorik ve fantastik kurgulardaki böyle büyücü karakterler için kullanılır (pek tabii folklorik bağlamda bunlar kurgusal olarak da görülmeyebilir bazılarınca ancak böyle "hikayeler"e genellikle gerçekliği olmayan şeyler eklenir, malum). ama bir wizard veya sorcerer kadar yaygın kullanılmaz mage. ve zaten genelde kullanımı fantastik eserlerle —özellikle de oyunlarla— sınırlıdır günümüzde.

ki bu tanımın asıl konusu da bu olacak.

dungeons and dragons'ın advanced edisyonlarında (bkz: ad&d) belli bir büyü alanında uzmanlaşmamış, "generalist wizard" denen büyücü class'ı için kullanılan sınıf ismidir mage. od&d'de (orijinal/ilk d&d) magic-user idi, büyücülerin class ismi. mage de denebilirdi tabii ama ona bakılırsa sorcerer da denebilirdi, wizard da denebilirdi; magicker dendiğine rastlamışlığım dahi var... (bkz: dungeons & dragons: shadow over mystara), (bkz: d'raven)

mesela archmage ünvanı da 2000'lerde d&d 3/3.5 ile birlikte bir prestige class olarak bu ttrpg'lerdeki yerini almıştı. d&d 4e'de ise bir epic destiny olarak yerini aldı. 5e'de ise monsters kategorisine konmuşlar, yani playable bir class değil. archmage, baş büyücü demek; yani çok kudretli (üst level'lardaki) büyücüler bu prestige class'tan yürüdülerse birer archmage olurlar veya 4e'deki bir wizard, epic destiny'si olarak archmage'i seçebilir. bu kelime de od&d veya ad&d edisyonlarında da kullanılabilir elbette ancak sadece anlamsal olarak... mage için de benzer bir durum var; od&d'de böyle bir class yok, 3e/3.e'de de yok. 4e'de wizard alt kategorisindeki bir sınıf ve 5e'de de yine monsters kategorisinde, yani oynanabilir bir karakter/sınıf değil. yalnız 3e/3.5e'de shadowcraft mage diye bir prestige class var mesela. gene de "mage"'in anlamı ile wizard'ın anlamı örtüştüğünden ve katrilyon tane prestige class olduğu için 3e/3.5e'de, mage kelimesini de elbette kullanacaklardı. *

ad&d'de sonraki eklemelerden önce iki temel büyücü tipi vardı: mage'ler ve specialist wizard'lar. aslında mage'ler de "büyücü grubu"na (bkz: wizard group) dahil olsalar da ayrı bir class olarak çizilmişlerdir. tabii cleric ve druid gibi class'ları saymıyorum; yani divine caster'lara da büyücü denebilir elbet de konumuz arcane caster'lar. veya bard'lar da büyü yapabiliyor ancak onları da wizarc'lara dahil etmiyoruz. gwydiesin müthiş bir istisna tabii bu konuda.

şurasını alıntı yapayım ve ad&d 1e ve 2e'deki son durumu netleştirmiş olayım.

ad&d 2e'deki wizard group'un tam kapsamı şu:

not: aşağıdaki listedeki force mage, shadow mage, song mage ve wild mage aldatmasın; bunlar mage sınıfına değil de specialist wizard'lara dahiller. yani ilk satırdan sonra sıralanan class'ların tümü specialist wizard kapsamında.



fazla karmaşık geldiyse d&d 3e/3.5e'deki prestige class'lardan hiç bahsetmeyeyim bence. *

mage'ler, yalnızca belirli büyü okullarının sihirbazlarına mahsus olan büyüler dışındaki her büyüyü öğrenip yapabilirler. specialist wizard'lardan farkları budur. specialist wizard'ların "opposing school"ları olur ve bu büyü okullarındaki büyüleri öğrenemezler ve uzmanlaştıkları okulun dışındaki ancak onlara yasak olmayan okullardakileri öğrenmelerinde belirli ve önemli bir dezavantaj yaşarlar. örneğin bir necromancer, necromancy okulundan olan büyülerin hem hepsini öğrenebilir —ki bunların bazılarını başka hiçbir okuldaki büyücü ve hatta generalist denen mage'ler bile öğrenemez— hem de bu büyüleri yaparken ve bu okuldan büyüler onlara yapılırsa bazı ekstra avantajları olur. ancak illusion/phantasm ve enchantment/charm okullarından olan büyüleri öğrenemezler zira bunlar necromancer'lar için yasaklı olan büyü okullarıdır. mesela conjuration okulu onlar için yasaklı değildir ama bu okuldan bir büyüyü öğrenmelerinde oransal bir dezavantajları olur (aşağıda bu paralelde bir örnek vereceğim). specialist wizard'ların her büyü seviyesinden 1'er fazla büyü yapabilme (büyü slot'larının 1'er fazla olması) avantajları da öne çıkmaktadır. bu, özellikle de ilk seviyelerde çok önemli olabilir. ayrıca çoğunda, level atladıkça uzmanlaştıkları okuldan direkt büyü öğrenebilme fırsatı ve kendi okullarında belirli level'lara ulaştıklarında kazandıkları kimi avantajlar/özellikler/güçler vardır.

üstteki listeyle ilgili verilebilecek epey detay var aslında da bunların tümünden bahsedemem. mesela elementalist'lerin yasaklanmış büyü okulu değil de elementi oluyor. mesela bir fire elementalist, water spell'lerden yapamıyor gibi. neyse, şimdi bunlara girersek yazı bitmez...

baldur's gate gibi crpg oyunlarında (ki ad&d'nin kullanıldığı fazla da böyle oyun yok) tek başınıza büyücü olacaksanız mage olmanız, specialist olmanızdan daha iyi olabilir zira yasaklanmış okullarda mutlaka 1-2 tane "keşke yapabilseydim" diyeceğiniz büyü oluyor genelde ve durumsal olarak ciddi açmazlarda kalabiliyorsunuz o büyüyü/büyüleri yapamadığınız için. ama party'nizde birden fazla büyücü varsa da iki tane specialist çok daha efektif olur, aynı büyü okullarında uzmanlaşmış büyücüler olmadıkları takdirde. yani hem daha fazla büyü yapabiliyorlar, specialist oldukları için hem de birine yasak olan büyü öbürüne olmadığından birbirlerinin açıklarını kapatabiliyorlar. yine baldur's gate'ten örnek verirsek... mesela party'nize bir conjurer olan edwin odesseiron'u alacaksanız siz de başka bir büyü okulundan specialist wizard olabilirsiniz.

şimdi sorcerer konusunu detaylandırmayacağım lakin baldur's gate'te muhtemelen bu ikisinden de daha avantajlı bir class bu. pek tabii büyülerinizi özenle seçmeniz gerekiyor bir sorcerer iseniz. onların az sayıda büyü bilebiliyorlar ancak günde (dinlenmeden dinlenmeye) daha fazla sayıda yapabiliyorlar büyülerini —specialist wizard'lardan bile fazla— ve sorcerer'ların da mage'ler gibi her büyü okuluna erişimleri var.

başlığın asıl konusu mage olsa da yukarıda anlattıklarım bir nevi mage'lerde olmayan veya mage'ler ve specialist wizard'ları ayıran şeyler zaten. yani günde (dinlenme başına) daha az sayıda büyü yapabiliyorsunuz bir mage iseniz. evet, size yasak olan bir büyü okulu yok ama herhangi bir okul üzerine uzman olmadığınız için herhangi bir okuldaki büyüleri yapmada ve onlara direnmede specialist'ler gibi bir avantajınız da olmuyor. yine yukarılarda dediğim gibi, sadece o "spesiyalist"lere özgü olabilen büyülere de ulaşamıyorsunuz. yalnız işte... specialist bir wizard'sınız... diyelim ki invoker. çok nadir rastlanabilen bir büyü scroll'u buldunuz ama bir baktınız ki enchantment/charm veya conjuration/summoning okullarından; yani size yasak olan okullardan... yazık oldu yani...

veya mesela necromancy okulundan aşırı nadir bir büyü olan master undead scroll'unu buldunuz, yağmaladığınız bir antik yapıdan. hemen bunu büyü kitabıma yazayım dediniz... 19 da intelligence skorunuz var ki bir mage olsaydınız bu, scroll'u öğrenip büyü kitabınıza yazabilme ihtimalinizi %95 yapardı. ama siz bir specialist wizard'sınız. ve bu spesifik örnekte bir necromancer değilsiniz... işte %15 ihtimal azalıyor, o büyüyü öğrenip büyü kitabınıza yazabilmeniz specialist olduğunuz için ve bu specialist'i olduğunuz okuldan —invocation/evocation— bir büyü olmadığı için. yani verdiğim örnekte %80'e düşüyor öğrenebilme ihtimaliniz o scroll'daki büyüyü. %95, neredeyse garanti öğrendiniz demekken, %80 ise, 5'te 1 ihtimalle o değerli ve bir daha muhtemelen rastlayamayacağınız scroll'un mundar olacağı anlamına geliyor... %80 kötü bir ihtimal değil asla ama yani belki yüzlerce kez scroll'lar bulacaksınız ve bunların specialist'i olduğunuz school dışındakilerde (yasaklı okullarınkiler zaten direkt iptal), her birinde her bir scroll'a 5'te 1 ihtimalle yazık olacağı anlamına geliyor. (bir büyü scroll'unu öğrenip başarıyla kendi büyü kitabınıza yazabilseniz de yazamasanız da o scroll ortadan kayboluyor. yani tek seferlik bir şansınız var scroll başına ve o büyüyü kalıcı olarak öğrenebilmeniz için scroll'unu kişisel büyü kitabınıza başarıyla geçirebilmeniz şart.)

kişisel fikrime göre, mage'lerin ilk level'larda, hatta çok ileri level'lara kadar az sayıda büyü yapabilmeleri —intelligence'ları 19 ve üzeriyse sınırsız büyü öğrenebiliyorlar ancak günlük olarak bunları az sayıda yapabiliyorlar— bir dezavantaj olsa da gerçek baş büyücü dediğin generalist, yani mage olur hacım. yani stratejik olarak her büyü okulundan büyüleri yapabilmek kesinlikle elzem diye düşünüyorum. hele 18+ seviyedeki bir büyücü, böyle epik bir karakter olmaya niyetlenmişse mage olmalı bence. cehennemden buzul kıyametlerinin yaşandığı yerlere, netherworld'lere falan bile gidebiliyorsunuz ve illaki her büyü okulu mutlaka belli durumlarda size gerekecektir ve specialist wizard'larda da bu yok işte. kompanse edilebilir mi... emin değilim. yani bu mümkün olabilir zira uzmanlaştığınız büyü okullarında da, size yasaklanan okullardakiler yerine idare edebilecek büyüler oluyor. item hazinenizi de geliştirebilirsiniz. tamam, yasaklanmış büyü okullarındaki scroll'ları okuyamazsınız ama magic wand'lar var mesela... ve... dm'iniz merhametliyse belki de sizi öyle kritik açmazlara sokmaz. haha.

zaten artık çok ileri seviyelerdeyseniz, mage olarak büyü slot'u sayınız da yeterli olur.

son olarak da ben kişisel olarak spell slot'larım diğerlerine göre az da olsa bunları akıllıca seçerek oynamayı tercih ettiğimden mage'leri specialist wizard'lara yeğliyorum. düşünsenize elinizde bir sürü büyü var ama tam da size yasak olan bir büyü okulundan bir tanesini yapmanızı gerektiren bir durumla karşılaştınız. böyle bir şeyi deneyimlemek pek hoş olmazdı herhalde. ama bu, tamamen benim tercihlerimle alakalı aslında bir bakıma. hatta specialist wizard karakterlerle destansı maceralara atılmak daha tercih edilesi bir şey birçok fantezist için galiba, gözlemlediğim kadarıyla.

yazıyı da epik villain jon irenicus'tan bahsederek bitireyim. 30. seviye bir mage kendisi. en kral kötü adamlardan biridir, video oyunlarında rastlayabileceğiniz.