panenteizm

"diyalektik teizm" olarak da bilinen bir felsefi akım. panenteizm'in, panteizm'den farkı şu, panteistler diyor ki, evren ya da doğa tanrıyla aynı. panenteizm ise bu görüşü reddediyor diyebiliriz yani evren ve tanrı bir değil. ve bunun da sebebini "çünkü tanrı evrenin üstündedir" diye açıklıyor. üst derken evrenimizin üstünde tanrı yer alıyor demiyor, anladınız işte, evrenden de büyük gibi yani öyle. yani tanrı soyut olarak evrenden büyüktür ama somut olarak evrenin içindedir diyor. bidakka, sahi bu adamlar ne diyo lan..

tümdengelebilirsin ama tümevarım da hep eksiksindir. kısaca tanrı her şey(de)dir, ama her şeyin toplamı tanrı'yı vermez.

felsefede tasavvuf düşüncesi bu şekilde tanımlanır.

evrenin tanrı'nın bir parçası olduğunu söyleyen bir din felsefesi görüşü, kamusal tanrıcılık. panenteizme göre panteizmde olduğu gibi evren'in kendisinin tanrı olduğunu, panteizmden farklı olarak da ilk devindirici olan tanrının evren ve tüm varlıkları özünden yarattığını ve evren'e aşkın, evren'in bilincinde mutlak ve değişmez bir varlık olarak egemen olduğu inancıdır. panteizmde her şey tanrı'dır. panenteizmde ise her şey tanrı'dan sudur etmiştir; (oluşmuştur) ama tanrı değildir, ruhun tek amacı, oluştuğu tanrı'ya dönmektir. bunun da yolu tek evrensel yasa olan evrimden (tekâmül) geçmektedir.
ilgili link: www.dinvemitoloji.com/2017/...
mantık olarak düşünürsek panenteizmin şema üzerindeki sembolü. panenteizme göre evren, tanrı'nın bir parçası olup onun içindedir.

namaz kılmaya üşenenler için bir alternatif.

kur'an'daki tanrı kavramının daha yakın olduğunu düşündüğüm görüş. şöyle ki; deist, ateist, agnostik görüşlerin sahiplerinin antiteist olduklarını düşünüyorum. müslümanların yaptıklarını ya da kutsal metinlerdeki yazılanları saçma bularak eleştirmeleri, kavga etmeleri de bu yüzden diye düşünüyorum.

kur'an'a deizm anlayışı tam olarak oturmuyor. yani hiçbir şeye karışmayan bir tanrı anlayışı. aynı şekilde teist anlayışın da tam olarak oturduğunu düşünmüyorum. zira müslümanların allah inancı daha çok "baba-oğul" ilişkisi gibi. sürekli arkalarını toplayan ve sorun çıktığında topu taca attıkları bir anlayış gibi. yani tanrı sadece kendileri için çalışsın istiyorlar diye düşünüyorum.

teistler genelde peygamberlerin aldıkları sonuçları almak istiyorlar. yani bir çaba göstermeden bize de verilsin, lütfedilsin istiyorlar. adım atmadan bir çaba göstermeden sonuca gitmek istiyorlar. peygamberler esasen tanrı ile birlikte yürüyen, hareket eden insanlar. birlikte çalışan.

deist bir anlayıştan ziyade olaylara dahil olan ve insanlarla birlikte hareket eden tanrı algısı daha makul gibi. insanın seçimi ve ilahi sistem ( sünnetullah)

insan, doğru şartlar ve çaba gösterirse ilahi sistem tecelli edecektir. şöyle örnek verelim. 2 hidrojen ve 1 oksijeni bir araya getirirseniz su olacaktır. ama siz çaba göstermeyip "rabbim ben sadece bir hidrojen bulabildim artık sen lütfunla bunu ikiye tamamlar, su yaparsın" demenin yanlış olduğunu düşünüyorum.

bu bağlamda, panenteist tanrı anlayışının kur'an'a daha uygun olduğunu düşünüyorum.

not: bu düşüncemde "kader-kaza-eta" denilen durumlar ayrı bırakılmıştır.