saab

1947'de isveç'te kurulan otomobil markası. kalitesi ve tasarımlarıyla ülkemizde sıkı bir kitlesi vardır. 2011'de saab iflas ettikten sonra türkiye'nin bu şirketi alması konusunda çok istek vardı ama türkiye bu şirketi satın almadi. 2016 yılında türkiye saab'in otomobil platformunu 40 milyon euro'ya satın alındı. şirket battıktan sonra gm'ye* sonra da spyker'a satıldı. ayrıca saab bir uçak üreticisidir.

saab aslında bir uçak markasıydı ve sonradan otomobil üretimine başlamıştır..
otomobil kısmı için konuşursak 1947 yılında kurulan ama marka olarak 1937 yılında "svenska aeroplan aktiebolaget" yani ingilizce "swedish aeroplane corporation", türkçe olarak da "isveç uçak şirketi" adıyla ikinci dünya savaşı ikinci dünya savaşı yaklaşırken isveç hava kuvvetlerine uçak üretmek için kurulmuştur.. ikinci dünya savaşının sona ermesiyle uçak ihtiyacı azaldığı için yeni bir sektör arayışı sonrası otomobil işine girmişlerdir..
bu öyle bir süreçtir ki, aralık 1949 yılında ilk üretilen aracın ismi saab 92'dir.. "neden 92, bu bir seri demek ki, bu saab 92 ise bir önce gelen saab 91 nasıl birşey" diye sorarsanız, saab 91 ise bir uçaktır..
1945 yılında saab 92'nin projesine, dizaynına vs. başlanmış, 1948 yılında trollhättan isimli şehirdeki mevcut uçak fabrikasının bir kısmı nda otomobil üretimi için değişikler yapılmıştır.. 4 adet prototip oluşturulmuş ve bunlara "ursaab" yani "orjinal saab" anlamına gelen isim verilmiştir.. 1955'e kadar 20.000 adet satmıştır.. 1955'te yeniden dizayn edilmiş ve saab 93 modeli çıkmıştır.. bu modelde 2 silindirli motor 3 silindire çıkartılmış ve günümüzdeki karakteristik ön tarafını ilk defa gördüğümüz aracı olmuştur.. bunun station wagon'una saab 95, spor, performans odaklı modeline ise saab 94 deniyordu.. ayrıca saab 94, saab sonett isminde spor araç serisinin ilk modeli olmuştur..
1960 yılında saab 92 yeniden bir makyaj gördü ve saab 96 adıyla çıktı.. bu model o kadar iyi oldu ki, ilk defa yurtdışına ihraç da edildi, neredeyse yarım milyon sattı.. 3 silindirli motoru, önden çekişli olması ve ön koltuklarda emniyet kemerlerinin ilk halinin bulunması oldukça yenilikçiydi..
1968'de 19 yılın ardından saab 99 ile tertemiz ve yeni bir araç çıkartmıştı saab.. saab'ın yıllarca sağlamlığının, yenilikçi olmasının ününü borçlu olduğu, tüm dünyaya yıllarca duyurduğu araçtır.. oval ön camı, ön far yıkaması, kapı içindeki koruma kirişi ile ünlü tasarımcı sixten sason önderliğinde "hokey sopası" diye lanse edilen saab'ın ömrünün sonuna kadar devam ettirdiği tasarım dili de oluşmuştur..
fabrikada üretilmiş 1 milyonuncu saab bir saab 99'idi..
1969 yılında scania ile ortak oldular..
1978'de fiat ile anlaşma yaparak lancia delta şasesini kullanan saab, fiat ile ortak bir platform da yapmışlardır.. 1985'de type four chassis isimli şase saab 9000, alfa romeo 164, gbkz: fiat croma and lancia thema
1978'de saab 99'un yerini saab 900 almıştır.. çok sevilen bu model saab'ın en bilinen modellerinden biridir.. üretilen 900'lerin 5'de biri üstü açık* modellerdir..
1989'da scania ile olan ortaklık bitti ve şirket gm ve isveçli yatırım şirketi investor ab ile aralarında 50-50 paylaşıldı.. gm 600 milyon dolar yatırım ile geri kalan hisseleri de alma şartını koydu.. gm işin içine girdikten sonra 1994 yılında saab 900'ün yeni modeli piyasaya çıkarıldı.. yeni şase opel vectra ile aynıydı.. her ne kadar geçmiş 7 yılın ardından saab ilk defa kara geçmiş olsa da yeni saab 900 eski kasası kadar popüler olamadı, sevilemedi, üvey evlat muamelesi gördü..
1997 yılında 50. yıl dönümüne özel 9000 modelinin yerini alacak yeni bir model ortaya çıkarıldı, saab 9-5.. 9-5, 20 yılın ardından saab'ın ilk sedan aracıydı.. ve ardından 900 modeline makyaj yapıp yeni bir model daha ortaya çıkarıldı.. saab 9-3..
gm ile iş birliği altında 2003'te yeni 9-3 geldi.. bu modelle saab ikonik hatchback kasası artık ortadan kalkmış ve sıradan bir sedan araç formuna girmişti.. şase yine opel vectra idi ve çok daha fazla ortak mühendislik vardı.. ayrıca subaru impreza şaselerinin üzerine saab logosu basıp piyasaya sürerek, aynısını chevrolet trailblazer için yaparak satışları artırma çabaları ters tepmiş bir kaç yıl sonra iptal etmiş, 9-3'ün station wagon projesini 3 yıl ertelemiş, 4x4 saab projelerini durdurmuş, 2005'teki yeni 9-5 kasasını iptal etmiş, trollhättan'da fabrikadaki üretimi rüsselsheim'deki* opel fabrikasına kaydırmış, saab'ın köküne resmen kibrit suyu dökmüştür..
2007'de ekonomik krizin kapıya gelmesiyle gm saab'ı kapatma planlarının olabileceğini duyurdu.. isveç ekonomi bakanı "saab'a sahip çıkmak istiyoruz" temalı açıklamalarda bulundu.. 2009'da çinli otomotiv şirketi baic group'un ve birkaç norveçli yatırımcının desteğiyle desteğiyle koenigsegg, saab'ı satın alabileceğini duyurdu.. gm bu işe onay verdi, ama beklenmedik mali ayrıntıların european ınvestment bank tarafından karşılanması gerekiyordu.. süreç o kadar sancılıydı ki koenigsegg üzüntülü bir şekilde bundan vazgeçtiğini açıkladı..
2009'un sonunda baic group saab'tan güncel 9-3'ün ve 9-5'in bir önceki kasalarının üretim haklarını ve birkaç motor ve şanzıman teknolojilerini 197 milyon dolara aldı.. ama bu satın alma, saab'ın batışını sadece kısa bir süreliğine uzatmıştı..
koenigsegg ile görüşmelerin olumsuz sonuçlanmasından sonra gm, 2009'a kadar saab'ı kimse almazsa 2010'da kapatacağını resmen açıkladı.. daha önce de hollandalı butik spor araç üreticisi spyker da teklifte bulunmuştu ama o da olumsuz sonuçlanmıştı.. bu açıklama üzerine spyker da dahil olmak üzere bir çok firma yeniden teklifte bulundu.. f1 yöneticisi bernie ecclestone'un desteği ile luxembourg menşeili genii capital* bile teklifte bulundu.. saab'ın tarihe karışmasını kimse istemiyordu..

saab 2010'da spyker'a satıldı.. şart olarak gm'den motor ve transmisyon tedariği, yeni ortak platformun üretimine meksika'daki gm fabrikasında devam edilecekti ve ödemeler için european ınvestment bank'tan ve isveç hükumetinden garanti alacaklardı..
satın aldıktan 1 ay sonra spyker kendi spor araç departmanını saab'a odaklanmak için satacaklarını açıkladı.. ayrıca kendi adlarını değiştirerek komple saab ismi adı altında devam edeceklerini açıkladılar..

ancak 2011'in başına geldiğimizde saab'ta para suyunu çekti, spyker bu durumu gizleyemedi.. iki şirket de borçlarını ödeyemiyordu, bu sebeple trollhättan'daki fabrika'ya yedek parça sağlayan bir çok yan sanayi firması parça tedariğini kesti.. spyker yönetimi suçu medya'ya attı, iftira olduğunu iddia etti, mali bir krizin olmadığını söyledi.. ancak 3 ay sonra trollhättan'daki üretim tamamen durdu..
spyker yönetimi bu krize farklı çözümler bulmaya çalıştı, rus yatırıcımcılar, çinli yatırımcılar, farklı alternatifler.. gerek görüşülenler kaynaklı, gm kaynaklı hiç bir çözüm bulunamadığından 2011'in sonunda resmi olarak iflasını açıkladı..
sonrasında gm'in müdahalesinden dolayı olumsuz sonuçlanan çinlilerle olan görüşmeler için davalar falan açıldı (gm spyker'a satışta eğer çinli ortaklar olursa teknoloji transferini unutun falan demiş karışık hikaye) ama bunlar olumsuz sonuçlandı..
2013'te saab, "national electric vehicle sweden" yani nevs adındaki çinli bir konsorsiyuma satıldı.. 9-3'ün tamamen elektrikli bir modelini ürettiler ve ayrıca 9-5'i ve yeni platform olan 9-4x platformuna da el atmak istiyorlardı ama gm bu teknoloji transferini red etti..
2012'de scania saab ile ortak kullandığı logodaki griffin'i nevs'in sahipliğinde üretilecek yeni saab'larda kullanılmasına izin vermeyeceğini duyurdu.. griffin kendileri için manevi değeri olan bir şeydi ve çinlilerin kullanmasını istemediler.. saab el diyarlarındaydı artık.. isveçteki fabrikada saab adı altında ama başka logo altında üretime devam ediyordu..
nevs 2014'te isveçteki fabrikanın üretimi durdurduğunu ve fabrikadaki işçilerin işten çıkarılacağını duyurdu.. finansman sıkıntısı yaşıyordu ve isveç basınında bazı şirketlerin borçlar sebebiyle dava açtıkları yansıdı.. ardından saab'ın isim haklarını bulunduran saab ab, nevs'e verdikleri isim haklarını da bu borçları ödememelerinden dolayı artık kullandırmayacaklarını duyurdu..
nevs finans sorunlarını çözdükten sonra çinde yeni bir fabrika kurdu ve isim haklarını tekrar almadı, kendi adlarıyla saab platformlarında otomobil üretmeye devam edeceklerini açıkladılar.. 2017 yılında ilk nevs aracı üretime başladı..

ilk emniyet kemerini standart olarak 1958'de gt750 modelinde kullanmıştı..
bir kaza anında kontak anahtarı bacağınıza saplanmasın diye kontağı, direksiyonun arkasında değil, vites kolunun yanına koyan araçlar yapıyordu..
dünyada ilk far sileceklerini ve fara su püskürtme sistemini ortaya çıkaran markaydı..
darbe emici tamponu icat etmişti..
asbest bulunmayan ilk fren disklerini icat etmişti..
ilk defa aracın kör noktaları için oval yan ayna kullanan markadır.
turbo motor tarihine adını yazdıran, turbonun binek araçlarda kullanılmasında öncü olmuş bir markadır.. wastgate kullanımı ile o zamanlar turbo motorlardaki kontrolsüz güç patlamalarının önüne geçmiştir..
saab variable compression ise başlı başına ayrı bir başlık konusu..

otomobil tarihinde geçmişi böyle ilklerle, yeniliklerle, mühendislik başarılarıyla dolu bir markanın böyle kötü bir şekilde sonlanması çok üzücü.. bu markayı sevmeyen yoktu, vallahi yoktu lan.. herkes sağlamlığıyla, yenilikleriyle, güvenlik alanındaki çözümleriyle anar, kendine özgü tasarım diliyle diğer markalar arasından hemen seçilirdi.. havacılığa göz kırptığı ufak tasarım detayları yüzde ufak gülümsemelere yol açar, her otomobilinin gösterge panelinde bulunan turbo boost göstergesiyle adeta yarış arabası kullanıyormuş hissi verirdi..

neyi seviyorsak kaybediyoruz şu hayatta..