soğdlar

mö 6. yüzyıldan ms 12. yüzyıla kadar bugünkü tacikistan, kırgızistan ve özbekistan’ı kapsayan ve sogdiana adı verilen bölgede yaşamış kadim halktır.
bugün bile türki mi yoksa irani bir kavim mi olduğu konusunda çelişkilerin olduğu, orta asya’nın ve ipek yolu’nun gizemli tüccarları, gezginleri, diplomatları ve din adamları olarak tanımlandırılırlar.
yaşadıkları coğrafya ve etkileşimde oldukları kültürlerden dolayı mö 4. yüzyılın sonlarında büyük iskender komutasındaki greklerin, mö 2. yüzyıldan ms 3. yüzyıla kadar kuşanların, 4. yüzyılın ilk yarısından itibaren hunlar’ın, 5. yüzyılda heftalitlerin, 6. yüzyılda göktürklerin, 7. yüzyıldan itibaren de arapların egemenliğini kabul etmek zorunda kalmışlardır.
6. yüzyılda göktürkler tarafından fethedilmeleriyle türk-çin ve türk- bizans diplomasisi ve ticaretinde ana aktör olmuşlardır.
modern türkiye türkçesinde hâlâ yer alan acun, akşam, asena, bayram, bey, kadın, hatun, kağıt, kap, şaman, pazar, tarkan ve tigin gibi kelimeler soğdca kökenlidir veya türkçeye soğdca vasıtasıyla girmiştir.

kaynak 1
kaynak 2
kaynak 3
kaynak 4

- feniklilerin akdenizde gemilerle kurdukları ticari imparatorluğu, maveraünnehir'de deve kervanları ile kuran bir pers kavmi. kuğular * veya "kültür arıları" deniliyo popüler kültürde.
- dönemin eğemen gücüne vergisini ödeyerek her zaman bir şehir devleti olarak kalmışlar.
- 5 yaşına gelen çocuklar kız, erkek farketmeksizin kervana başlatılırmış. polyglotlar. dilleri soğdca ipek yolunun lingua francası.
- seyyahlar zerefşan nehri için "rüzgar estiğinde altın tozları uçuşur." derlermiş...
- büyük iskenderin büyük aşkı roksana'nın aslında ruşeng isimli, kroniklerin bile bakmaya doyamadığı * bir soğd prensesi.
- sasaniler ipek yolu vergilerini arttırınca istemi kağan, sogd elçisi manyak'ı, ii. justinyanus'a elçi olarak gönderiyor ( m.s. 568 )
- hazar denizi kuzeyinden, kafkasları da aşarak sasanileri bypass edip, kırım'da sodak şehrini kurup, gemiler ile istanbul'a mal indiriyorlar. türkler istanbul'da atrepo (bkz: mitaton) kuruyor ama işletemiyor
- bizans'ta tutunamayan ilk hristyanlara hamilik yaparak * hristiyanlığın asyada yayılmasına kilise, şapel ve ikonalar ile öncülük ediyorlar. farsça'ya "j" sesininde bu şekilde geçtiği!!!
- iznik konusülünde de varlar, çin gümrüğünde memur olarak da görünebiliyorlar. adamlar her yerdeler.
- ilk arap istilalarından itibaren kırılıp, çeşitli bölgelere dağılmışlar, en son emeviler'in arap kültürü dayatmasına tepkilerinden dolayı abbasi isyanına destekte görülmüşler..



kaynak:

soğdlar ve türkler ipek yolu'nun tüccarları ve hakimleri - dr. başak kuzakçı
dergi park,
ipek yolu belgeselleri

soğdlar, bugünkü tacikistan topraklarında kurulmuş eski bir iran beyliğiydi. hint-avrupa kökenli olan soğdlar, tarihte iyi tüccarlar olarak bilinip göktürk kağanlığı döneminde ipek yolu ticaretinde ayrıcalıklı ve önemli bir konuma sahip olmuşlardır. soğdların dili, aryan bir dil olsn soğdca'ydı. soğdların günümüzdeki torunları taciklerdir.
soğdların günümüz haritasındaki coğrafi konumları