basitçe ifade edecek olursak, çok hücreli canlıların hücrelerinin içerisinde sentezlenen, 50-100 nm çapındaki protein kesecikleridir. bu kesecikler hücreler arası iletişimi de sağlarlar, taşıma görevi de görürler. bazen genetik materyal, bazen de protein taşırlar. hücre içerisinde nasıl oluştuğu ya da neden bu materyalleri seçip içlerine aldıkları henüz tam olarak aydınlatılamamış olsa da, son yıllarda tıp alanında yaygın olarak araştırılan ve kullanılan oluşumlardır.
doçent doktor ünvanına sahip bir veteriner hekimin (maalesef isim hafızam zayıf olduğu için adını soyadını hatırlamıyorum) güzel bir tabiri var: "kök hücre bir nar ise, eksozomlar nar tanesidir. belki bilirsiniz; kök hücreler, vücuttaki herhangi bir dokunun hücrelerine dönüşebilir. bu sebeple kök hücre tedavisi bir açıdan risklidir: vücudunuzun herhangi bir noktasında, anormalleşmiş hücreler varsa (ki hep vardır, bu sebeple antioksidan içeren besinleri de diyetinize dahil etmelisiniz) kök hücreler oraya da ulaşıp, o hücrelere dönüşebilir, orada bir tümör oluşmasına sebep olabilir ya da olan bir tümörü büyütebilir. bu sebeple tıp alanında kök hücre tedavisinin yerine, bazı durumlarda eksozom tedavisi uygulanır. bu arada eksozomların da benzer bir riski var. fakat damardan verilecek olan eksozomlar özel olarak dizayn edildiklerinde, sadece tek bir organı ya da dokuyu etkileyecek şekilde bir "akıllı kargo sistemine" bile dönüştürülebiliyorlar. bu sebeple tedavi için güvenli bir araca dönüştürülebilmeleri, son yıllarda eksozomları, bilim araştırmaları bakımından daha ilgi çekici hale getirdi.
ayrıca, başta da söylediğim gibi, eksozomlar hali hazırda tüm hücreler tarafından üretilip salgılanan yapılar oldukları için, son yıllarda kanserlerin tespitinde de, bir çeşit biyosensör gibi kullanılabilmekte ve çok daha erken teşhis imkanı sunmaktadır. çünkü kötü huylu hücreler de kendilerine has eksozomlar üretip salgılıyorlar ve hatta metastaz mekanizmasının da önemli bir parçası bu kesecikler. dolayısıyla, kanda bulunan eksozomların ayıklanıp analiz edilmesi ile, henüz ortada belki de hiçbir önemli semptom yokken, kanserin tespiti mümkün olabiliyor. bu da hastanın hayatta kalma ihtimalini artırabiliyor.
özelleştirilmiş eksozomların damar yoluyla verilmesi de, birçok hastalığın tedavisinde kullanılıyor. dün 9 yaşındaki kronik böbrek yetmezliği olan kedime, ilk doz verildi. hastalığı tamamen geçmeyecek muhtemelen ama böbrek hücreleri ne kadar onarılırsa, o kadar ömrü uzayacak, yaşam kalitesi artacak.
aşağıdaki kaynaklardan eksozomlar ile ilgili daha fazla bilgi edinebilirsiniz:
kaynak1
kaynak2
edit: yazım hatası.
devamını gör...