1.
amerika birleşik devletleri’nde 50 yıldır süren ve hala sönmeyen bir yangın bulunmaktadır. pensilvanya’daki centralia madeninde başlayan bu yangın hala devam etmektedir.
centralia madeninde bulunan bir kömür damarı 300 fit (91.44 mt ~) derinliğine kadar yanmaktadır. sekiz mil (12,8 km ~) uzunluğunda olan bu yangın 3700 hektar alanı kaplar ve tamamı yer altındadır. sebebi tam olarak bilinmese de nasıl başladığına dair bazı iddialar vardır. en olası iddia ise yanmakta olan atıkların, madendeki kömürün alev almasına sebep olduğu ve bunun en sonunda devasa bir yer altı yangınına dönüştüğü yönündedir.
1962 yılında cetralia belediyesi, önceden yapılmış açık kömür madeni yakınlarındaki çöplüğü temizleme girişiminde bulundu. belediye bunu bölgedeki yasadışı çöp dökme sorununun önüne geçmek adına önermişti. ironik bir şekilde pensilvanya eyaleti 1956 yılında açık madenlere yakın atık bölgelerini, yangın tehlikesi sebebiyle düzenleyen bir yasa çıkardı. (kömür gibi maddelere ulaşmak icin zemine tünel açmak yerine mevcut yüzey toprağını krater boyutlarına gelebilecek seviyede kaldırmak.)
yasanın ardından eyaletten bir müfettiş, bir meclis üyesine çöp sahasının duvarlarında ve zemininde delikler oluştuğunu ve çukurun bir tür yanmaz malzemeyle doldurulması gerektiğini bildirdi. nedendir bilinmez şehir meclisi çukuru yanmayan bir materyal ile doldurmak yerine çöplerden kurtulmak için alanı ateşe vermeye karar verdi. bu işi yapması için bir ekip işe alındı ve 1962 yılının 17 mayıs ayında yangın başlamış oldu.
ekip yangını aynı gece söndürmeyi başarsa da 29 mayıs ve 4 haziran tarihlerinde bölgede alevler görüldü. bu sefer inşaat makineleri ile çöpü taşımaya çalıştılar böylece daha derinlerde oluşan yangına ulaşıp müdahale edebileceklerdi. fakat birkaç gün sonra buldukları şey çöplerin altına gizlenmiş 15 fit (3 metre~) genişliğinde bir delikti. bu deliğin eski maden tünellerine ve kömür damarlarına uzandığı ve bu kömürün alev almış olabileceği tahmin ediliyordu. bütün bunlar olurken şehir meclisi alana çöp atılmasına izin vermeye devam etti.
içinden duman tüten delikler test edildiğinde ve karbon monoksit miktarının diğer maden yangınları ile aynı olduğu tespit edildiğinde işler ciddileşti. 9 ağustos’ta ölümcül olabilecek seviyede karbon monoksit tespit edilince maden ve çevresindeki bütün bölge kapatıldı. hemen ardından erken bir önlem için yakındaki maden odaları kazıldı, fakat kazı çalışması başladığı sırada içeri dolan oksijen maden damarlarındaki yangını daha da harladı. en sonunda bütün çalışmalar durdurulmak zorunda kaldı çünkü müdahale projesi için ayrılan bütçe bitmişti ve bu iş için tutulan ekip yayılan ve derinleşen yangına yetişemiyordu.
ikinci söndürme girişimi 1962’nin kasım ayında yapıldı. bu girişim madeni doldurmayı ve ateşin henüz ulaşmadığı maden girişlerinden, içeride yanan kömürün üzerine parçalanmış kaya karışımı döküp, su pompalamayı ön görüyordu. mart 1963 de bu projenin de bütçesi tükendi ve yaklaşmakta olan soğuk karlı kış bölgeyi doldurma girişimlerini büyük ölçüde engelledi. bu arada 1963 yılı geldiğinde yangın başladığı düşünülen bölgeden 700 fit (213 metre~) uzağa sıçramıştı bile.
halk problemin boyutunu 1979’a kadar fark etmedi. 1981’e gelindiğinde, 12 yaşındaki todd domboski’nin arka bahçesinde açılan 4 fit (1,2 metre~) genişliğinde 150 fit (45 metre~) derinliğindeki çukura düşmesi ile herkesin aklı başına geldi. şans eseri çukurun sadece birkaç metre derinlikte olan kısmına düsen todd, kuzeni tarafından kurtarıldı. bu çukurda yapılan ölçümler sonucu burada, ölümcül olabilecek boyutta karbon monoksite rastlandı.
1984 yılında abd senatosu centralia sakinlerinin taşınması için 42 milyon dolarlık bir bütçe ayırdı. birçok şehir sakini taşındı ama bazıları kalmayı seçti. 1992 yılında pensilvanya valisi bütün binalara el koymak için kamulaştırma yetkisini kullandı. bunu istemeyen bina sakinleri hukuksal bir savaş verseler de, kaybettiler. amerikan posta servisi 2002 yılında centralia’nın posta kodunu iptal etti. temyiz mahkemesini kaybeden son şehir sakini de 2012 yılında şehirden ayrılması yönünde bir emir aldı. 2013 yılında kamulaştırmaya kadar sadece yedi kişinin bölgede yaşamasına izin verildi. bu yedi kişi 1980 yılındaki 2761 kişilik nüfustan geri kalanlardı. fakat centralia maden yangınından etkilenen tek bölge değildi. yakınlardaki byrnesville kasabası da boşaltılıp yıkılmalıydı.
yer altında bulunan geniş kömür damarları ve tünelleri takip eden centralia madeninin önümüzdeki 250 yıl daha yanmasına yetecek kadar kömür barındırdığına inanılıyor. yangının merkezindeki sıcaklık 1000 fahrenayt dan (537.78 °c) fazla ve ölümcül oranda karbon monoksit ve diğer zehirli gazları barındırıyor. bütün tehlikeler ve ölümcül dumana rağmen cetralia, turistlerin odağı bir şehir olmaya günümüzde de devam ediyor.
centralia madeninde bulunan bir kömür damarı 300 fit (91.44 mt ~) derinliğine kadar yanmaktadır. sekiz mil (12,8 km ~) uzunluğunda olan bu yangın 3700 hektar alanı kaplar ve tamamı yer altındadır. sebebi tam olarak bilinmese de nasıl başladığına dair bazı iddialar vardır. en olası iddia ise yanmakta olan atıkların, madendeki kömürün alev almasına sebep olduğu ve bunun en sonunda devasa bir yer altı yangınına dönüştüğü yönündedir.
1962 yılında cetralia belediyesi, önceden yapılmış açık kömür madeni yakınlarındaki çöplüğü temizleme girişiminde bulundu. belediye bunu bölgedeki yasadışı çöp dökme sorununun önüne geçmek adına önermişti. ironik bir şekilde pensilvanya eyaleti 1956 yılında açık madenlere yakın atık bölgelerini, yangın tehlikesi sebebiyle düzenleyen bir yasa çıkardı. (kömür gibi maddelere ulaşmak icin zemine tünel açmak yerine mevcut yüzey toprağını krater boyutlarına gelebilecek seviyede kaldırmak.)
yasanın ardından eyaletten bir müfettiş, bir meclis üyesine çöp sahasının duvarlarında ve zemininde delikler oluştuğunu ve çukurun bir tür yanmaz malzemeyle doldurulması gerektiğini bildirdi. nedendir bilinmez şehir meclisi çukuru yanmayan bir materyal ile doldurmak yerine çöplerden kurtulmak için alanı ateşe vermeye karar verdi. bu işi yapması için bir ekip işe alındı ve 1962 yılının 17 mayıs ayında yangın başlamış oldu.
ekip yangını aynı gece söndürmeyi başarsa da 29 mayıs ve 4 haziran tarihlerinde bölgede alevler görüldü. bu sefer inşaat makineleri ile çöpü taşımaya çalıştılar böylece daha derinlerde oluşan yangına ulaşıp müdahale edebileceklerdi. fakat birkaç gün sonra buldukları şey çöplerin altına gizlenmiş 15 fit (3 metre~) genişliğinde bir delikti. bu deliğin eski maden tünellerine ve kömür damarlarına uzandığı ve bu kömürün alev almış olabileceği tahmin ediliyordu. bütün bunlar olurken şehir meclisi alana çöp atılmasına izin vermeye devam etti.
içinden duman tüten delikler test edildiğinde ve karbon monoksit miktarının diğer maden yangınları ile aynı olduğu tespit edildiğinde işler ciddileşti. 9 ağustos’ta ölümcül olabilecek seviyede karbon monoksit tespit edilince maden ve çevresindeki bütün bölge kapatıldı. hemen ardından erken bir önlem için yakındaki maden odaları kazıldı, fakat kazı çalışması başladığı sırada içeri dolan oksijen maden damarlarındaki yangını daha da harladı. en sonunda bütün çalışmalar durdurulmak zorunda kaldı çünkü müdahale projesi için ayrılan bütçe bitmişti ve bu iş için tutulan ekip yayılan ve derinleşen yangına yetişemiyordu.
ikinci söndürme girişimi 1962’nin kasım ayında yapıldı. bu girişim madeni doldurmayı ve ateşin henüz ulaşmadığı maden girişlerinden, içeride yanan kömürün üzerine parçalanmış kaya karışımı döküp, su pompalamayı ön görüyordu. mart 1963 de bu projenin de bütçesi tükendi ve yaklaşmakta olan soğuk karlı kış bölgeyi doldurma girişimlerini büyük ölçüde engelledi. bu arada 1963 yılı geldiğinde yangın başladığı düşünülen bölgeden 700 fit (213 metre~) uzağa sıçramıştı bile.
halk problemin boyutunu 1979’a kadar fark etmedi. 1981’e gelindiğinde, 12 yaşındaki todd domboski’nin arka bahçesinde açılan 4 fit (1,2 metre~) genişliğinde 150 fit (45 metre~) derinliğindeki çukura düşmesi ile herkesin aklı başına geldi. şans eseri çukurun sadece birkaç metre derinlikte olan kısmına düsen todd, kuzeni tarafından kurtarıldı. bu çukurda yapılan ölçümler sonucu burada, ölümcül olabilecek boyutta karbon monoksite rastlandı.
1984 yılında abd senatosu centralia sakinlerinin taşınması için 42 milyon dolarlık bir bütçe ayırdı. birçok şehir sakini taşındı ama bazıları kalmayı seçti. 1992 yılında pensilvanya valisi bütün binalara el koymak için kamulaştırma yetkisini kullandı. bunu istemeyen bina sakinleri hukuksal bir savaş verseler de, kaybettiler. amerikan posta servisi 2002 yılında centralia’nın posta kodunu iptal etti. temyiz mahkemesini kaybeden son şehir sakini de 2012 yılında şehirden ayrılması yönünde bir emir aldı. 2013 yılında kamulaştırmaya kadar sadece yedi kişinin bölgede yaşamasına izin verildi. bu yedi kişi 1980 yılındaki 2761 kişilik nüfustan geri kalanlardı. fakat centralia maden yangınından etkilenen tek bölge değildi. yakınlardaki byrnesville kasabası da boşaltılıp yıkılmalıydı.
yer altında bulunan geniş kömür damarları ve tünelleri takip eden centralia madeninin önümüzdeki 250 yıl daha yanmasına yetecek kadar kömür barındırdığına inanılıyor. yangının merkezindeki sıcaklık 1000 fahrenayt dan (537.78 °c) fazla ve ölümcül oranda karbon monoksit ve diğer zehirli gazları barındırıyor. bütün tehlikeler ve ölümcül dumana rağmen cetralia, turistlerin odağı bir şehir olmaya günümüzde de devam ediyor.
devamını gör...