1.
2017 yapımı alman filmi. ikinci dünya savaşı'nın son günlerinde canını kurtarma derdine düşmüş fallschirmjager askerinin başından geçenleri anlatmaktadır.
savaş filmlerinde belli başlı arka planlar vardır malum. muharebe sahası, karargâh, esir kampı gibi. ve bütün bu alanlarda düşman taraflar daima farklı ülkelerin/ orduların askerleridir. ancak der hauptmann'da mekan almanya, esirler alman, esir kampı yöneticileri alman, dost da düşman da alman'dır. müttefikler karşısında çözülüp dağılan alman askerleri kendi köylüleri tarafından yakalanıp infaz edilmekte, firarileri avlamaya çıkan müfrezeler her yerde kol gezmektedir. amerikan ya da sovyet ordusundan kurtulmayı başaranların öz vatandaşı tarafından bertaraf edildiği tekinsiz bir ortam arka planı teşkil eder. filmin siyah-beyaz çekilmesi de etkileyiciliğini bir kat daha artırmış.
dikkatli izleyicilerin gözünden kaçmamıştır, filmde başkarakter willi herold üzerinden belirgin bir adolf hitler/almanya alegorisi mevcut. açılış sahnesinde fallschirmjager mensubu willi herold arazide kovalanır ve güç bela saklanmayı başarır. almanya'nın birinci dünya savaşı'nda kahramanca mücadele etmesine rağmen 1918'deki yorgun ve yenik halidir. willi herold daha sonra bir köye sığınır ancak köylüler tarafından istenmez, yenilginin sorumluluğu üzerine yıkılır. 1918 sonrası versailles, iç ayaklanmalar, darbeler ve ekonomik iflas dönemidir. arazide çaresizce dolanan herold terk edilmiş bir araçta pırıl pırıl yüzbaşı üniforması bulur. üniformanın otoritesini kullanarak karnını doyurmaya ve konumunu sağlamlaştırmaya başlar. etrafına kaybedecek bir şeyi olmayan, sefaletten kurtulabilmek için her şeyi yapabilecek ahlaksızları toplar. aralarından bazıları herold'un gerçek yüzbaşı olmadığını sezer fakat işlerine geldiği için ses çıkarmazlar. tıpkı göring, goebbels, speer gibi hitler'den daha elit kişilerin menfaatleri gereği hitler'i pohpohlaması misali. herold sağlam bir ekip kurmuş (nsdap, sa, ss) ve artık icraate geçme zamanı gelmiştir. binlerce savaş firarisinin kapalı tutulduğu kargaşa içindeki kampa gider. kamp yöneticileri ne yapacaklarını bilmez haldedir. eski askerleri ne doğru düzgün besleyebiliyor, ne mobilize edip cepheye gönderebiliyor, ne de cezalandırabiliyordur. 1918-33 weimar cumhuriyeti'ndeki kaos içinde yüzen alman toplumu ve basiretsiz politikacılar gibi. herold, kimi sorumluları şantaj ve hile hurda ile sindirir; kimilerini kibarlık ve cesareti ile etkiler. tutsak kampıyla ilgili mesuliyet alabileceğini ve elini ateşe sokabileceğini söyler. sorumluluğu üzerinden atan kamp yöneticileri otoriteyi ne idüğü belirsiz birine teslim ederler. böylece kampta 1933 sonrası terör döneminin bir benzeri başlar ve yüzlerce firari asker topluca infaz edilir. bu süreçte herkesin eline kan bulaşmasına özen gösterir herold. böylece suç ortaklarının sonuna kadar davaya sadık kalmasını sağlar. son dönemece girerken kamp müttefik saldırısı ile bombalanır, herold 'un ekibi büyük zayiat vererek çekilir. (1943 sonrası almanların umumi çekilişi) yine de otoritenin nimetlerini bırakmazlar ve kasaba kasaba dolaşıp düzmece yargılamalar yaparak pek çok kişiyi öldürürler. ufak tefek itaatsizlikler anında cezalandırılır ve gecikmiş bir uzun bıçaklar gecesi yaşanmış olur. temmuz 1944 suikastı sonrası gerçekleşen infazlara da benzetilebilir. en nihayetinde herold ve çetesi yakayı ele verir. sıra yargılanmalarına gelince "ne yaptımsa vatan için yaptım" tarzında ucuz hamasete sığınır herold. bu noktada kendisini yargılayan mahkeme heyetinin kararı iki şekilde değerlendirilebilir. birincisi 1923 birahane darbesi sonrasında yargılanan hitler'in az bir cezayla yırtması ve "çocuk yapmış bir hata" denerek sırtının sıvazlanması. ikincisi ise soğuk savaş döneminde abd ve müttefiklerinin -intihar edenlerden ya da nürnberg'te infaz edilenlerden arta kalan- nazilere nispeten hoşgörü göstermesi ve batı almanya'ya koltuk çıkması.
neyse ki willi herold gerçek yaşamda ingilizler tarafından idam edilmiş. ancak sembolize ettiği almanya -tıpkı filmdeki gibi- milyonlarca iskeletin üstünde yürüyor. bunu açıkça söylemeseler de ima edecek ferasete sahipler. (elbette savaşı kaybettikleri için)
savaş filmlerinde belli başlı arka planlar vardır malum. muharebe sahası, karargâh, esir kampı gibi. ve bütün bu alanlarda düşman taraflar daima farklı ülkelerin/ orduların askerleridir. ancak der hauptmann'da mekan almanya, esirler alman, esir kampı yöneticileri alman, dost da düşman da alman'dır. müttefikler karşısında çözülüp dağılan alman askerleri kendi köylüleri tarafından yakalanıp infaz edilmekte, firarileri avlamaya çıkan müfrezeler her yerde kol gezmektedir. amerikan ya da sovyet ordusundan kurtulmayı başaranların öz vatandaşı tarafından bertaraf edildiği tekinsiz bir ortam arka planı teşkil eder. filmin siyah-beyaz çekilmesi de etkileyiciliğini bir kat daha artırmış.
dikkatli izleyicilerin gözünden kaçmamıştır, filmde başkarakter willi herold üzerinden belirgin bir adolf hitler/almanya alegorisi mevcut. açılış sahnesinde fallschirmjager mensubu willi herold arazide kovalanır ve güç bela saklanmayı başarır. almanya'nın birinci dünya savaşı'nda kahramanca mücadele etmesine rağmen 1918'deki yorgun ve yenik halidir. willi herold daha sonra bir köye sığınır ancak köylüler tarafından istenmez, yenilginin sorumluluğu üzerine yıkılır. 1918 sonrası versailles, iç ayaklanmalar, darbeler ve ekonomik iflas dönemidir. arazide çaresizce dolanan herold terk edilmiş bir araçta pırıl pırıl yüzbaşı üniforması bulur. üniformanın otoritesini kullanarak karnını doyurmaya ve konumunu sağlamlaştırmaya başlar. etrafına kaybedecek bir şeyi olmayan, sefaletten kurtulabilmek için her şeyi yapabilecek ahlaksızları toplar. aralarından bazıları herold'un gerçek yüzbaşı olmadığını sezer fakat işlerine geldiği için ses çıkarmazlar. tıpkı göring, goebbels, speer gibi hitler'den daha elit kişilerin menfaatleri gereği hitler'i pohpohlaması misali. herold sağlam bir ekip kurmuş (nsdap, sa, ss) ve artık icraate geçme zamanı gelmiştir. binlerce savaş firarisinin kapalı tutulduğu kargaşa içindeki kampa gider. kamp yöneticileri ne yapacaklarını bilmez haldedir. eski askerleri ne doğru düzgün besleyebiliyor, ne mobilize edip cepheye gönderebiliyor, ne de cezalandırabiliyordur. 1918-33 weimar cumhuriyeti'ndeki kaos içinde yüzen alman toplumu ve basiretsiz politikacılar gibi. herold, kimi sorumluları şantaj ve hile hurda ile sindirir; kimilerini kibarlık ve cesareti ile etkiler. tutsak kampıyla ilgili mesuliyet alabileceğini ve elini ateşe sokabileceğini söyler. sorumluluğu üzerinden atan kamp yöneticileri otoriteyi ne idüğü belirsiz birine teslim ederler. böylece kampta 1933 sonrası terör döneminin bir benzeri başlar ve yüzlerce firari asker topluca infaz edilir. bu süreçte herkesin eline kan bulaşmasına özen gösterir herold. böylece suç ortaklarının sonuna kadar davaya sadık kalmasını sağlar. son dönemece girerken kamp müttefik saldırısı ile bombalanır, herold 'un ekibi büyük zayiat vererek çekilir. (1943 sonrası almanların umumi çekilişi) yine de otoritenin nimetlerini bırakmazlar ve kasaba kasaba dolaşıp düzmece yargılamalar yaparak pek çok kişiyi öldürürler. ufak tefek itaatsizlikler anında cezalandırılır ve gecikmiş bir uzun bıçaklar gecesi yaşanmış olur. temmuz 1944 suikastı sonrası gerçekleşen infazlara da benzetilebilir. en nihayetinde herold ve çetesi yakayı ele verir. sıra yargılanmalarına gelince "ne yaptımsa vatan için yaptım" tarzında ucuz hamasete sığınır herold. bu noktada kendisini yargılayan mahkeme heyetinin kararı iki şekilde değerlendirilebilir. birincisi 1923 birahane darbesi sonrasında yargılanan hitler'in az bir cezayla yırtması ve "çocuk yapmış bir hata" denerek sırtının sıvazlanması. ikincisi ise soğuk savaş döneminde abd ve müttefiklerinin -intihar edenlerden ya da nürnberg'te infaz edilenlerden arta kalan- nazilere nispeten hoşgörü göstermesi ve batı almanya'ya koltuk çıkması.
neyse ki willi herold gerçek yaşamda ingilizler tarafından idam edilmiş. ancak sembolize ettiği almanya -tıpkı filmdeki gibi- milyonlarca iskeletin üstünde yürüyor. bunu açıkça söylemeseler de ima edecek ferasete sahipler. (elbette savaşı kaybettikleri için)
devamını gör...