1.
manzum edda’ya ve snorri sturluson'un nesir edda'sına göre her şey dünya ağacı yggdrasil'in etrafında döner. bu devasa dişbudak ağacı evreni oluşturan dokuz diyarı birbirine bağlar. kökleri ve dalları kozmos boyunca uzanır ve her şeyi bir yaşam ve enerji ağıyla birbirine bağlar.
evrenin dokuz diyarı (nine worlds) yggdrasil'in dallarında asılı durur ve köklerinden büyür. her dünya diğerlerinden farklıdır ve ayrıdır, ancak hepsi ağaç tarafından birbirine bağlı kalır.
dokuz diyarı tanımlayan iskandinav metinleri, dokuz diyarı ve yggdrasil ile ilişkilerini daha iyi anlamamıza yardımcı olacak ipuçları verirler.
şöyle ki, iskandinav mitolojisine göre, dokuz dünya oluşmadan önce sadece iki alem vardı. bunlar ateş alemi muspelheim ile buz ve sis alemi niflheim'dı. bu alemler arasındaki boşluk ginnungagap boşluğuydu. zamanla, iki dünya birbirine yakınlaştı ve muspelheim'ın ateşinin ısısı niflheim'ın buzunu eritmeye başladı. ortaya çıkan buharlar, ilkel bir dev ve ilk canlı varlık olan ymir'in yaratılmasına yol açtı. eriyen buz ayrıca sütü ymir'i besleyen ve kendisi de buzdan beslenen audumbla adında bir ineği ortaya çıkardı. buzu yaladıkça, iskandinav tanrılarının atası olan buri ortaya çıktı. buri, borr'un babası oldu ve borr da odin ve kardeşleri vili ve ve'nin babası oldu. bu üçlü kardeş ymir'i öldürdü. daha sonra devin bedenini ginnungagap boşluğunda inşa edilen yggdrasil'in dokuz dünyası için yapı malzemesi olarak kullandılar.
gelelim dokuz diyara. isimleri asgard, midgard, vanaheimr, jötunheimr, niflheim, muspelheim, alfheim, nidavellir ve helheim'dır.
asgard: aesir tanrılarının diyarıdır. aesir tanrıları en büyük tanrılardır. odin, thor, loki, frey, tyr, heimdall, balder gibi tanrılar ile frigg, freyja, sif gibi tanrıçalar bu diyarda bulunur. bu diyardaki tanrılar, zamanın sonunda tanrılar ile devler arasında gerçekleşecek son savaş olan ragnarök'e hazırlanırlar.
midgard: insanların dünyasıdır. midgard, midgard yılanı (“jörmungandr”) tarafından devriye gezen bir okyanusla çevrili, kozmosun merkezindedir. midgard yılanı, kuyruğunu ağzında tutarak alemi tamamen çevreler. kuyruğunu bıraktığı an, ragnarök'ün başlangıcını, zamanın sonunu simgeler. ragnarök sırasında midgard yıkılacaktır; ancak tekrar yükselecek, yeniden şekillenecek, umudu ve yeniden doğuşu simgeleyecektir.
vanaheimr: vanir tanrılarının evidir. vanir tanrıları, aesir tanrıları ile bir dönem savaşmış ancak daha sonra esir değişim yoluyla barışmışlardır. vanaheimr ile ilgili edda eserlerinde çok az bilgi yer aldığından mütevellit, bizlerin de bilgisi azdır.
jötunheimr: devlerin dünyasıdır. devler, tanrıların düşmanlarıdır ve ragnarök'ün son savaşında aesir'le savaşacaklardır. edda eserlerinde dağlık ve çok soğuk bir bölge olarak tasvir edilir.
niflheim: buz ve sisten oluşan soğuk bir diyardır. snorri'nin nesir edda'sının bir bölümü olan gylfaginning’e göre niflheim, muspelheim'dan sonra yaratılan ilk dünyaydı. dokuz diyarın yaratılmasındaki rolünün ötesinde, çoğunlukla yaşamdan yoksundu.
muspelheim: muspelheim'ı niflheim'ın antitezi olarak düşünün. ateş ve ısının alev alev yandığı bir dünyadır. ayrıca kozmostaki tüm ateşin kaynağıdır. ateş devi surtr, muspelheim'ı yönetir. surtr'un ateşinin ragnarök'ün son savaşı sırasında asgard'ı ve evreni yok edeceği söylenir.
alfheim: nesir edda'da parlak ve güzel olarak tanımlanan, eterik varlıklar olan ışık elflerinin diyarıdır. bu yaratıklar ünlü sanatçılardı ve büyülü güçlere sahiptiler. savaşın sonunda asgard'a gönderilen rehinelerden biri olan vanir tanrısı freyr, alfheim'a başkanlık ediyordu. diyarın zengin ormanlarla, ışıltılı göllerle ve kıvrımlı nehirlerle dolu olduğu söylenir. bu tasvir, günümüz izlanda’sını çağrıştırır.
nidavellir: madenler ve ocaklarla dolu karanlık ve kasvetli bir yeraltı diyarıdır. sakinlerine nesir edda'da cüceler denir. snorri onlara "karanlık elfler" der ve diyara "svartálfheim" yani "karanlık elflerin diyarı" adını verir. cüceler veya elfler olsun, bu yaratıklar yetenekli zanaatkarlardı. iskandinav mitolojisinde, thor'un ünlü çekicini (bkz: mjollnir) ve odin'in mızrağını (bkz: gungnir) yaratmakla tanınırlar.
helheim: helheim, karanlık yeraltı dünyasıdır. insanların diyarı olan midgard'ın altında yer alır ve savaş dışında ölen insanların ahiretlerini geçirdikleri yerdir. ingilizce "cehennem" kelimesine benzemesine rağmen, hel bir ceza yeri olarak görülmüyordu. çoğu insan hayatının sonunda valhalla yerine burada son bulurdu. genellikle daha çok bir yargı yeri olarak tasvir ediliyordu. helheim, loki'nin kızı ve midgard yılanı'nın kardeşi olan tanrıça hel tarafından yönetilmektedir.
evrenin dokuz diyarı (nine worlds) yggdrasil'in dallarında asılı durur ve köklerinden büyür. her dünya diğerlerinden farklıdır ve ayrıdır, ancak hepsi ağaç tarafından birbirine bağlı kalır.
dokuz diyarı tanımlayan iskandinav metinleri, dokuz diyarı ve yggdrasil ile ilişkilerini daha iyi anlamamıza yardımcı olacak ipuçları verirler.
şöyle ki, iskandinav mitolojisine göre, dokuz dünya oluşmadan önce sadece iki alem vardı. bunlar ateş alemi muspelheim ile buz ve sis alemi niflheim'dı. bu alemler arasındaki boşluk ginnungagap boşluğuydu. zamanla, iki dünya birbirine yakınlaştı ve muspelheim'ın ateşinin ısısı niflheim'ın buzunu eritmeye başladı. ortaya çıkan buharlar, ilkel bir dev ve ilk canlı varlık olan ymir'in yaratılmasına yol açtı. eriyen buz ayrıca sütü ymir'i besleyen ve kendisi de buzdan beslenen audumbla adında bir ineği ortaya çıkardı. buzu yaladıkça, iskandinav tanrılarının atası olan buri ortaya çıktı. buri, borr'un babası oldu ve borr da odin ve kardeşleri vili ve ve'nin babası oldu. bu üçlü kardeş ymir'i öldürdü. daha sonra devin bedenini ginnungagap boşluğunda inşa edilen yggdrasil'in dokuz dünyası için yapı malzemesi olarak kullandılar.
gelelim dokuz diyara. isimleri asgard, midgard, vanaheimr, jötunheimr, niflheim, muspelheim, alfheim, nidavellir ve helheim'dır.
asgard: aesir tanrılarının diyarıdır. aesir tanrıları en büyük tanrılardır. odin, thor, loki, frey, tyr, heimdall, balder gibi tanrılar ile frigg, freyja, sif gibi tanrıçalar bu diyarda bulunur. bu diyardaki tanrılar, zamanın sonunda tanrılar ile devler arasında gerçekleşecek son savaş olan ragnarök'e hazırlanırlar.
midgard: insanların dünyasıdır. midgard, midgard yılanı (“jörmungandr”) tarafından devriye gezen bir okyanusla çevrili, kozmosun merkezindedir. midgard yılanı, kuyruğunu ağzında tutarak alemi tamamen çevreler. kuyruğunu bıraktığı an, ragnarök'ün başlangıcını, zamanın sonunu simgeler. ragnarök sırasında midgard yıkılacaktır; ancak tekrar yükselecek, yeniden şekillenecek, umudu ve yeniden doğuşu simgeleyecektir.
vanaheimr: vanir tanrılarının evidir. vanir tanrıları, aesir tanrıları ile bir dönem savaşmış ancak daha sonra esir değişim yoluyla barışmışlardır. vanaheimr ile ilgili edda eserlerinde çok az bilgi yer aldığından mütevellit, bizlerin de bilgisi azdır.
jötunheimr: devlerin dünyasıdır. devler, tanrıların düşmanlarıdır ve ragnarök'ün son savaşında aesir'le savaşacaklardır. edda eserlerinde dağlık ve çok soğuk bir bölge olarak tasvir edilir.
niflheim: buz ve sisten oluşan soğuk bir diyardır. snorri'nin nesir edda'sının bir bölümü olan gylfaginning’e göre niflheim, muspelheim'dan sonra yaratılan ilk dünyaydı. dokuz diyarın yaratılmasındaki rolünün ötesinde, çoğunlukla yaşamdan yoksundu.
muspelheim: muspelheim'ı niflheim'ın antitezi olarak düşünün. ateş ve ısının alev alev yandığı bir dünyadır. ayrıca kozmostaki tüm ateşin kaynağıdır. ateş devi surtr, muspelheim'ı yönetir. surtr'un ateşinin ragnarök'ün son savaşı sırasında asgard'ı ve evreni yok edeceği söylenir.
alfheim: nesir edda'da parlak ve güzel olarak tanımlanan, eterik varlıklar olan ışık elflerinin diyarıdır. bu yaratıklar ünlü sanatçılardı ve büyülü güçlere sahiptiler. savaşın sonunda asgard'a gönderilen rehinelerden biri olan vanir tanrısı freyr, alfheim'a başkanlık ediyordu. diyarın zengin ormanlarla, ışıltılı göllerle ve kıvrımlı nehirlerle dolu olduğu söylenir. bu tasvir, günümüz izlanda’sını çağrıştırır.
nidavellir: madenler ve ocaklarla dolu karanlık ve kasvetli bir yeraltı diyarıdır. sakinlerine nesir edda'da cüceler denir. snorri onlara "karanlık elfler" der ve diyara "svartálfheim" yani "karanlık elflerin diyarı" adını verir. cüceler veya elfler olsun, bu yaratıklar yetenekli zanaatkarlardı. iskandinav mitolojisinde, thor'un ünlü çekicini (bkz: mjollnir) ve odin'in mızrağını (bkz: gungnir) yaratmakla tanınırlar.
helheim: helheim, karanlık yeraltı dünyasıdır. insanların diyarı olan midgard'ın altında yer alır ve savaş dışında ölen insanların ahiretlerini geçirdikleri yerdir. ingilizce "cehennem" kelimesine benzemesine rağmen, hel bir ceza yeri olarak görülmüyordu. çoğu insan hayatının sonunda valhalla yerine burada son bulurdu. genellikle daha çok bir yargı yeri olarak tasvir ediliyordu. helheim, loki'nin kızı ve midgard yılanı'nın kardeşi olan tanrıça hel tarafından yönetilmektedir.
devamını gör...