enam 151'deki anlatım bozukluğu ve mantık hatası

kuran'ın ünlü ayetlerinden birisi olan enam suresi, çeşitli skandallarla ve mantık hatalarıyla doludur. bunlardan birisi de enam 151'dir. bu ayette daha cümlenin başında açıkça "anaya babaya iyilik yapmak haram" diyor. bu bir absürtlük değil de nedir? bu ayet; tevbe 23, mümtehine 1 gibi ayetlerle benzerdir. orada da bu tarzda anlatım var lakin bu ayet, anaya babaya iyilik yapmayı söyleyen isra 23'le çelişir.
enam 151: "de ki: 'gelin size rabbinizin haram kıldığı şeyleri söyleyeyim: o'na hiçbir şeyi ortak koşmayın, anaya babaya iyilik yapın, yoksulluk korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin, sizin ve onların rızkını veren biziz, gizli ve açık kötülüklere yaklaşmayın, allah'ın haram kıldığı cana haksız yere kıymayın. allah bunları size düşünesiniz diye buyurmaktadır." diyanet işleri eski meali
kaynak: kuranmeali.com/
"anaya babaya iyilik yapmak haram" diyen kuran'ın absürt ve tuhaf ayetlerinden birisi olan enam 151

bodoslama okununca mantık hatası var denilen ayet başlığı.

nerede haram yazıyor. türkçem bitmiş benim. anneye babaya iyi davranın diye okudum.

değerli kardeşimiz,

konuya geçmeden önce "neden böyle bir kutsal kitapta bu denli bir hata bulunmakta?" gibi ifadeler, iman şuuruyla ve islamî edeple bağdaşmadığını vurgulamalıyız. çünkü böyle bir ifade, sahibi tarafından sanki gerçekten bir hatanın var olduğu kabul edilmektedir. bu sebeple, bu tür ifadelerden mutlaka uzak durmalıyız. bunun yerine “görünürde pek anlaşılmayan, kapalı / bizim anlamadığımız bir üslup...” gibi ifadeler kullanılabilir.

ilgili ayetin meali şöyledir:

“de ki: gelin rabbinizin size neleri haram kıldığını okuyup açıklayayım: o’na hiçbir şeyi ortak koşmayın, anneye babaya iyi davranın, fakirlik endişesiyle çocuklarınızı öldürmeyin, çünkü sizin de onların da rızkını biz veriyoruz. kötülüklerin açığına da gizlisine de yaklaşmayın. haksız yere allah’ın haram kıldığı cana kıymayın. işte aklınızı kullanırsınız diye allah size bunları tavsiye ediyor / emrediyor.”

dikkat edilirse, ayette sadece “ana babaya itaat” konusu değil, diğer nehiyler de bir sorun gibi görünmektedir. çünkü ayetin zahiri ifadesine bakıldığında sanki şöyle deniyor; “size haram kılınan şeyler şunlardır: “şirk koşmamanız, anne-babaya itaat etmeniz, çocuklarınızı öldürmemeniz, fuhuş ve diğer kötülüklere yaklaşmamanız, haksız yere adam öldürmemeniz...”

çünkü “nefy-i nefy ispattır”, yoğu yok ederseniz var olur. şirk koşmamak haram ise, şirk koşmak caizdir demek olur. bu açıdan tefsirlerin çoğunda bu konuda gerçekte değil, görünürde bir problemin varlığına dikkat çekilmiş ve uygun yorumlara yer verilmiştir. biz o tefsirlerden de istifade ederek bu konuda şu hususların altını çizmekte yarar görmekteyiz:

a. burada kullanılan “harreme” fiili zıtlık sanatı içerisinde “tavsiye” manasını çağrıştırmaktadır. ayetin sonunda “zalikum vassakum bih = allah size bunları tavsiye ediyor” ifadesi, bu kelimenin tavsiye manasında kullanıldığı veya mukadder bir “vassa” kelimesinin melhuz olduğu kabul edilir. buna göre, ayetin manası şöyle olur: “allah size şirk koşmamanızı, anne-babaya saygılı olmanızı...” tavsiye etmektedir.

b. ayette yer alan “ella” kelimesi iki edattan meydana gelir; “en-lâ”. buradaki en, “yani” manasına gelen bir tefsir edatıdır. buna göre ayetin manası şöyledir: “de ki: gelin rabbinizin size neleri haram kıldığını okuyup açıklayayım: yani; o’na hiçbir şeyi ortak koşmayın (ortak koşmanız haramdır), anneye babaya iyi davranın (iyi davranmamanız haramdır)...”

c. ayette yer alan “ella” kelimesinin çözümü olan “en-lâ”nın “lâ”sı, bir nehiy/sakındırma edatıdır. belagatte, “bir şeyi nehy etmek, onun zıddını vacip kılmak” manasına gelir. dolayısıyla, buradaki ayetin manası şöyledir: “allah’a şirk koşmanız, anne-babaya isyan etmeniz haram kılınmıştır.” yani, anne-babaya itaati emreden cümle, bir önceki cümlenin görünürdeki nehiy şekline değil, onun zıddı olan “allah’ı birleyin” mealindeki mukadder cümleye atıftır. tam manası şöyle olur: “allah’ı birleyin ve anne-babaya da saygılı olun.”

d. ayette yer alan “allah’a şirk koşmayın... -çocuklarınızı öldürmeyin- kötülüklerin / fuhşun açığına da gizlisine de yaklaşmayın- haksız yere adam öldürmeyin." gibi birkaç nehyin / olumsuz emrin arasında yer alan “anne-babaya itaat” cümlesinin bu konumu ve görünürdeki şeklinin de haram olmasının imkânsızlığı delaletiyle, bu cümle de -fehva’l-hitap yoluyla- manasının zıddıyla, diğer cümleler gibi nehiy silsilesine dahil olduğuna işarettir.

buna göre ayetin manası: “allah’a şirk koşmayın, anne-babaya kötülük etmeyin (la tüşrikû billahi... ve la tüsîû bil-valideyni.)” şeklinde olur. anne-babaya yalnız kötülük etmemek fazla bir şey ifade etmediği, bunun yanında iyilik etmenin gerekli olduğunu vurgulamak için -meal olarak- “anne-babaya kötülük etmeyin” ifadesi yerine “anne-babaya iyilik edin / onlara karşı iyi davranın” ifadesine yer verilmiştir.

meallerini vereceğimiz ayetlerde bu konu daha açık bir ifadeyle söz konusu edilmiştir:
“rabbin kendisinden başkasına ibadet etmemenizi, anne babaya iyilik etmenizi hükmetti." (isra, 17/23)

"bana ve ana-babana şükret diye (emrettik); dönüş yalnız banadır. eğer hakkımda bilgin olmadık bir şeyi bana ortak koşman için seninle mücadele edecek olurlarsa, onlara itaat etme! bununla birlikte dünya hayatında onlarla iyi geçin!" (lokman, 31/14-15)


selam ve dua ile...
sorularla islamiyet

farkında mısınız bilmiyorum ama arapça'da bir kelimeden binbir tane anlam çıkabiliyor. tabii ki araştırmak yanlış bir şey değil ama her anlama da "aaa bakın yalan" diyemezsiniz. bir anlamdan bunu çıkarmak doğru değil. ayrıca burada kesin bir şekilde iyi davranmak haram demiyor.



anneye ve babaya öf bile deme der kuran. bence biraz daha iyi araştırın.