eşek gibi yaparsın deyiminin hikayesi

bir çiftçinin yaşlı eşeği hendeğe düşer. çiftçi eşeğini hendekten kurtarabilmek için ne yapması gerektiğini kara kara düşünür. hendek, başka birinin aşağı inip hayvanı kurtarabileceği kadar geniş değildir. eşeği yukarıdan ip sarkıtarak kurtarmak da mümkün değildir. üstelik hayvancağız acıyla sürekli inlemektedir. anlaşılan bir yerleri de düşerken yaralanmış ve ölmesi de yakındır.
çiftçi sonunda kararını verir. eşeğin ölmesine yardım edecektir! ‘bu eşek zaten çok acı çekiyor ve çok da yaşlı’ diye düşünür. ‘onu kurtarmak için saatlerce ter dökmeye değmez. nasıl olsa ölecek. üstüne kürekle toprak atarsam hem eşeğimi gömmüş olurum, hem de tehlike oluşturan bu hendeği kapatmış olurum’. sonra komşularını yardıma çağırır. böylece o ve köylüler çukurun dibinde can çekişmekte olduğunu düşündükleri eşeğin üzerine kürekle toprak atmaya başlarlar. üzerine sürekli toprak yağan eşek, yürek parçalayan bir sesle anırmaya başlar; fakat bir süre sonra sesi duyulmaz olur.
çiftçi eşeğin öldüğünü sanarak hendeğe bakar. gördükleri karşısında donup kalır. eşek her kürek topraktan sonra silkinir, sırtındaki toprağı aşağı fırlatır, sonra da hırsla yerdeki toprakları ayağı ile ezer. bu şekilde insanların ölmesi için attığı yer kürek toprakla biraz daha ölümden kurtulur ve yukarı doğru yükselir.
bunu gören köylüler önce şaşırırlar, sonra utanırlar. bundan sonraki topraklar, eşeği gömmek için değil kurtarmak için atılacaktır.
nihayet eşek tüm gücünü toparlayıp, yukarı doğru bir sıçrayışla çıkar. sonra uzun uzun anırıp oradan uzaklaşır. uzun müddet daha yaşar.
köyde eşeğin başına gelenler meşhur olur. köylüler bu eşekten şu güzel dersi almışlardır. size yapılan kötülükler ve karşılaştığımız her sorun, aslında biraz daha yükselmemiz için önümüze koyulmuş bir basamaktır. (alıntı)

şimdi de eşşek gibi yapacaksın diyorlar.