gözlemci etkisine inanıp nazara inanmamak

tanımları çok kolay şekilde öğrenebilirsiniz. eğer gerek görürsem bu yazının altına da yazabilirim. gözlemci etkisi çift yarık deneyi ile ortaya çıkmış bir fizik gerçeğidir. çift yarık deneyini izlerseniz gözlemci etkisini de öğrenmiş olursunuz. bu gözlemci etkisi görüşü etrafında oluşmuş çok ünlü bir örnek var: schröredinger'in kedisi.

schöredinger'in kedisi düşüncesi bize der ki; bir kutuda bir kedi olsun. sen o kutuyu açıp bakmadığın müddetçe o kedi yaşamaya kesin olarak devam edecek, ne zaman merakına yenilip o kutuyu açar ve kediye bakarsan kedi ölecek, sen kediyi ölü olarak göreceksin, kısacası kedinin ölme sebebi senin ona bakman, evet evet yalnızca sen ona baktın diye o kedi ölecek.

peki şimdi gelelim nazara. peygamber (sav)'in nazara ilgili söylediklerine bakalım bir de:

(nazar insanı mezara, deveyi kazana sokar.) [ibni adiy]

(nazar neredeyse kaderi geçecekti. nazardan allahü teâlâya sığının.) [deylemi]

hadiselere inanmayanlar için ayet bırakıyorum:
peygamber efendimizin zamanında esed oğullarından nazarı değen bir kimse var idi. üç gün bir şey yemez, sonra çadırın bir tarafını kaldırıp oradan geçen bir deveye bakıp, (bunun gibi bir deve hiç görmedim) der demez, deve yere düşer hastalanırdı. müşrikler, bu adamı bulup peygamber efendimizi nazarla öldürmesini istediler. cenab-ı hak da resulullahı bunun nazarından korumuştur. bu hususta kalem suresinin (nerede ise, kâfirler seni gözleri ile yıkacaklardı) mealindeki 51. âyeti inmiştir.

şimdi dalga parçacık ikilemine geri dönelim, insanlar tarafından gözlemlendiğinde parçacıkmış gibi davranan elektronun, insanlar onu gözlemlemediğinde dalga gibi davranması çok mu normal? ya schöredinger'in kedisi.. sen bakarsan kedi ölüyor ama eğer bakmazsan yaşamaya devam edecek..

kediyi öldüren bildiğim kadarıyla nazar değil. nazar hep olumsuz bir bakış açısı ile sunuluyor.

mesela başı ağrıyorsa bir insana nazar ederek baş ağrısını geçiren biri duymadım.

etki tek taraflı olur ama bütün örneklerde olmaz.