1.
varlığı ilk defa peter higgs tarafından 1960’lı yıllarda öne sürülen ancak spininin 0 olması ve çok kararsız olması, hemen bozunması nedeniyle parçacık dedektörleri tarafından bile direkt olarak gözlemlenemeyen, 2010’lu yıllarda varlığı kanıtlanmış, standart model parçacıklarından birisi. kütlesi protonun kütlesinden 133 kat fazladır. elektrik yükü yoktur.
namıdiğer “tanrı parçacığı”. bu ismin hikayesi ise şöyle; bir bilim insanı bu parçacığı doğrudan gözlemleyememesine sinirlenmiş olacak ki bir dergide bu parçacık hakkında “god damn particule” başlığı atmış ancak sansüre takılmış ve editörler tarafından “god particule” şeklinde düzeltilmiş, bu isim de böylece süregelmiş.
önemi ise, enerjiye kütle kazandırması. yanlış bilinen şeylerden biri de evrenin boş olup olmadığıdır. evren boş değildir, higgs alanıyla doludur. enerjiye kütle kazandırmasını da şöyle hayal edebiliriz. ünlü bir insan sokağa çıktığında çevresini insanlar sarar ve onu yavaşlatır. higgs bozonu da enerjiyi yavaşlatarak enerjinin e=mc^2 formülüne göre kütleye dönüşmesini sağlar.
2013 ylında bu keşif için françois englert ve peter higgs’e nobel ödülü verilmiştir.
edit: parçacıkların kütlesi higgs alanıyla ne kadar etkileştiğiyle doğru orantılıdır. fotonun kütlesinin olmamamasının nedeni de higgs alanından etkilenmemesindendir.
namıdiğer “tanrı parçacığı”. bu ismin hikayesi ise şöyle; bir bilim insanı bu parçacığı doğrudan gözlemleyememesine sinirlenmiş olacak ki bir dergide bu parçacık hakkında “god damn particule” başlığı atmış ancak sansüre takılmış ve editörler tarafından “god particule” şeklinde düzeltilmiş, bu isim de böylece süregelmiş.
önemi ise, enerjiye kütle kazandırması. yanlış bilinen şeylerden biri de evrenin boş olup olmadığıdır. evren boş değildir, higgs alanıyla doludur. enerjiye kütle kazandırmasını da şöyle hayal edebiliriz. ünlü bir insan sokağa çıktığında çevresini insanlar sarar ve onu yavaşlatır. higgs bozonu da enerjiyi yavaşlatarak enerjinin e=mc^2 formülüne göre kütleye dönüşmesini sağlar.
2013 ylında bu keşif için françois englert ve peter higgs’e nobel ödülü verilmiştir.
edit: parçacıkların kütlesi higgs alanıyla ne kadar etkileştiğiyle doğru orantılıdır. fotonun kütlesinin olmamamasının nedeni de higgs alanından etkilenmemesindendir.
devamını gör...
2.
fermiyonlara kütle kazandırdığı düşünülen, 0 spinli parçacık.
higgs alanı ve higgs bozonu, genellikle birlikte anılan 2 kavram. bunları bir örnekle basitçe anlatmaya çalışayım.
bir salonda bulunan büyükçe bir grup insan düşünün. bunlar mesela bilim insanı olsun ve hepsi kendi aralarında sohbet falan takılıyor olsun. salonu ve içindekileri higgs alanı olarak kabul edelim.
bu sırada içeriye, mesela pek de ünlü olmayan bir futbolcunun girdiğini varsayalım. futbolcumuz kimse tarafından tanınmadığından dosdoğru bara gitti ve oturdu. kimse yoluna çıkıp "ooo hoş geldin!" falan demedi, yani kimseyle etkileşime girmedi. futbolcumuz, durgun kütlesi olmayan foton olsun.
fakat o da ne! odaya nikola tesla girdi. tüm bilim insanları merakla etrafına toplandılar, onunla bir şeyler konuşmak istediler. tesla salonda ilerledikçe etrafına daha çok kişi birikti ve artık o kalabalık arasından yürüyebilmek için daha fazla enerji harcamaya başladı. tesla, kütlesi olan herhangi bir parçacığı temsil etsin.
bu sırada salonun kapısında beliren gizemli biri, kapıya yakın duranlara yeni bir bilimsel gelişme hakkında bir şeyler fısıldadı. kapıya yakın olanlar "ne olmuş, ne olmuş?" diye sorarak oraya toplandı. konuyu duyunca yerlerine geri döndüler ve aralarında bunu tartışmaya başladılar. az önce kapıya yakın olmayanlar bu konuşmaları duyunca bu kez onlar "ne olmuş?" diye toplandılar. sonra onlar da yerlerine döndüler derken salonda böyle böyle bir sürü gruplaşma ve dağılma oldu. işte bu yer yer gruplaşmalar da higgs bozonunu sembolize ediyor.
futbolcu da, tesla da salona girmeden önce aynı değere sahipti ama salona girdikten sonra futbolcu yani kütlesiz foton "değersiz" kalıp etkileşmemeye devam ederken, tesla yani kütleli parçacık "değer" yani kütle kazanmış ve etkileşime girmiş oldu. ona bu kütleyi kazandıran şey de, ona değer veren higgs bozonu üyeleriydi.
bundan daha basit anlatımı varsa ben bilmiyorum.
higgs alanı ve higgs bozonu, genellikle birlikte anılan 2 kavram. bunları bir örnekle basitçe anlatmaya çalışayım.
bir salonda bulunan büyükçe bir grup insan düşünün. bunlar mesela bilim insanı olsun ve hepsi kendi aralarında sohbet falan takılıyor olsun. salonu ve içindekileri higgs alanı olarak kabul edelim.
bu sırada içeriye, mesela pek de ünlü olmayan bir futbolcunun girdiğini varsayalım. futbolcumuz kimse tarafından tanınmadığından dosdoğru bara gitti ve oturdu. kimse yoluna çıkıp "ooo hoş geldin!" falan demedi, yani kimseyle etkileşime girmedi. futbolcumuz, durgun kütlesi olmayan foton olsun.
fakat o da ne! odaya nikola tesla girdi. tüm bilim insanları merakla etrafına toplandılar, onunla bir şeyler konuşmak istediler. tesla salonda ilerledikçe etrafına daha çok kişi birikti ve artık o kalabalık arasından yürüyebilmek için daha fazla enerji harcamaya başladı. tesla, kütlesi olan herhangi bir parçacığı temsil etsin.
bu sırada salonun kapısında beliren gizemli biri, kapıya yakın duranlara yeni bir bilimsel gelişme hakkında bir şeyler fısıldadı. kapıya yakın olanlar "ne olmuş, ne olmuş?" diye sorarak oraya toplandı. konuyu duyunca yerlerine geri döndüler ve aralarında bunu tartışmaya başladılar. az önce kapıya yakın olmayanlar bu konuşmaları duyunca bu kez onlar "ne olmuş?" diye toplandılar. sonra onlar da yerlerine döndüler derken salonda böyle böyle bir sürü gruplaşma ve dağılma oldu. işte bu yer yer gruplaşmalar da higgs bozonunu sembolize ediyor.
futbolcu da, tesla da salona girmeden önce aynı değere sahipti ama salona girdikten sonra futbolcu yani kütlesiz foton "değersiz" kalıp etkileşmemeye devam ederken, tesla yani kütleli parçacık "değer" yani kütle kazanmış ve etkileşime girmiş oldu. ona bu kütleyi kazandıran şey de, ona değer veren higgs bozonu üyeleriydi.
bundan daha basit anlatımı varsa ben bilmiyorum.
devamını gör...
3.
diğer adı ile higgs alanı. momentumu sıfır olan bu alanlar, büyük patlama sonucu saçılan ve kütleleri sıfır olan enerji parçacıklarıyla tepkimeye girince bu parçacıkların ''spin'ini bozar. pek tabii spin'i değişen bu parçalar kütle kazanarak birbirleri ile etkileşime giriyor ve sonuç olarak bildiğimiz haliyle madde ortaya çıkıyor.
varlığı ancak ardıl etkileri ile saptanabiliyor zira bahse konu ardıl etkiler gerçekleşir gerçekleşmez, alan ortadan kayboluyor.
kısacası evrende birler ve sıfırlar var. ve bu birler birbirlerinden haberdar olmak için sıfır ile tepkimeye girmek zorundalar.
varlığı ancak ardıl etkileri ile saptanabiliyor zira bahse konu ardıl etkiler gerçekleşir gerçekleşmez, alan ortadan kayboluyor.
kısacası evrende birler ve sıfırlar var. ve bu birler birbirlerinden haberdar olmak için sıfır ile tepkimeye girmek zorundalar.
devamını gör...
5.
hiçliğe kütle verir, anlam kazandırır da denebilir. 'tanrı parçacığı' da denir. işleviyle diğer adındaki anlam bütünlüğüyle kalbinizi pır pır ettiren parçacıktır.
devamını gör...
6.
varlığı ilk kez peter higgs tarafından ortaya atılmış tarafından standart model'deki fermiyonlara kütle kazandırmak için varlığı öne sürülmüş, spini 0 (sıfır) olan parçacık.
spin; parçacıkların içsel açısal momentumunun bir ifadesidir.
tanrı parçacığı ifadesi de yakıştırılmıştır.
kavramı ortaya atan bilim insanı 2013'de nobel fizik ödülü kazanmıştır.
alandan etkilenmez (örn: foton, gluon).
kütleli parçacıkların higgs alanına takılıp kendi enerjisini alana aktarması sonucu higgs bozonu oluşur
evrimagaci.org/soru/higgs-b...
spin; parçacıkların içsel açısal momentumunun bir ifadesidir.
tanrı parçacığı ifadesi de yakıştırılmıştır.
kavramı ortaya atan bilim insanı 2013'de nobel fizik ödülü kazanmıştır.
alandan etkilenmez (örn: foton, gluon).
kütleli parçacıkların higgs alanına takılıp kendi enerjisini alana aktarması sonucu higgs bozonu oluşur
evrimagaci.org/soru/higgs-b...
devamını gör...
7.
bizon degil miydi o ya?
devamını gör...