kapitalizm ve insanlığın sonuna dair bilimsel deney

evren 25 deneyinde, farelere sınırsız yiyecek ve barınma imkanı sağlanarak, herhangi bir dış baskıdan arınmış ideal bir toplum yaratılmak istendi. ancak marksist düşünceye göre, bu tür “ideal toplum” kavramları, sınıfsal yapılar göz ardı edildiğinde kaçınılmaz olarak başarısızlığa mahkumdur. deneyde farelerin başına gelen çöküş, kapitalist düzenin yanlış bir şekilde refahın kaynağı olarak gördüğü bireyci rekabet ve özel mülkiyet üzerinden yeniden düşünülmelidir.

kapitalist toplumlar da tıpkı evren 25’te olduğu gibi, sürekli üretim ve tüketim odaklıdır. bu deneyde fareler, sınırsız kaynaklara sahip olsalar bile, gerçek anlamda eşit ve adil bir toplumsal düzen kuramamıştır. marksist teori, sınıfsız bir toplumu hedeflerken, kapitalist toplumlarda sınıfsal yapılar eşitsizlik yaratır. evren 25'te görülen agresif fareler ve "güzel fareler" gibi toplumsal sınıflar, aslında kapitalist bir toplumda yükselen sınıfsal farklılıkları yansıtır.

yabancılaşma: üretim ilişkilerinden kopuş

marksist teorinin temel kavramlarından biri yabancılaşmadır. kapitalist toplumda bireyler, emeklerinin sonuçlarından ve toplumsal ilişkilerinden yabancılaşır. evren 25'teki fareler arasında gözlemlenen sosyal çöküş, bu yabancılaşmanın bir yansımasıdır. deneyde farelerin bir kısmı tamamen kendine dönerek, çevresindeki diğer farelerden kopmuş ve toplumun işleyişine katılmamıştır. özellikle "güzel fareler" olarak adlandırılan, sadece kendileriyle ilgilenen fareler, yabancılaşmanın tam bir örneğidir. bu fareler, tıpkı kapitalist sistemdeki yüksek sınıf bireyler gibi toplumsal üretim süreçlerinden tamamen soyutlanmış ve yalnızca kendi bireysel ihtiyaçlarına odaklanmışlardır.

diğer taraftan, deneydeki dişi fareler yavrularını terk etmeye, erkek fareler ise çiftleşmeyi reddetmeye başlamıştır. bu durum, kapitalist toplumlarda yaşanan ve bireylerin emeklerinden, toplumsal ilişkilerden ve hatta kendilerinden kopmalarına neden olan yabancılaşmanın hayvanlar üzerindeki etkisini göstermektedir. toplumsal bağların çözülmesi, tıpkı kapitalist sistemdeki bireylerin birbirlerinden ve kolektif üretimden kopması gibi, evren 25’te de çözüme değil, çöküşe götürmüştür.

sınıfsal çatışma ve kaynakların eşitsiz dağılımı

marksist düşünceye göre, bir toplumda kaynakların eşit dağıtılmaması, sınıfsal çatışmaları kaçınılmaz hale getirir. evren 25 deneyinde, sınırsız kaynakların varlığı, başlangıçta bir refah dönemi yaratsa da, fareler arasında kaynakların kullanımında yaşanan eşitsizlik ve sosyal rollerin bozulması sınıfsal bir çatışmayı tetiklemiştir. kimi fareler, bu sınırsız kaynaklara erişim sağlarken, kimileri dışlanmış ve toplumsal hiyerarşide daha düşük bir pozisyona itilmiştir. bu, kapitalist toplumlarda zengin ve fakir sınıflar arasındaki uçurumun bir simgesidir.

agresif farelerin diğer farelere saldırması, kapitalist sistemdeki mülkiyet sahibi sınıfın, mülksüz sınıfa uyguladığı baskının bir metaforudur. gücü elinde tutan fareler, sınırsız kaynakları kontrol etmeye çalışmış ve diğer fareler bu hiyerarşik yapıya boyun eğmek zorunda kalmıştır. sonuç olarak, sınıfsal çatışmaların çözülmemesi ve toplumsal hiyerarşinin devam etmesi, evren 25’teki farelerin toplumsal çöküşünü hızlandırmıştır.

toplumsal yıkım ve çözüm: sınıfsız bir toplumun gerekliliği

evren 25 deneyinde farelerin toplumsal çöküşü, sınıfsal yapının ve toplumsal rollerin bozulmasıyla birlikte gerçekleşmiştir. marksist teoriye göre, kapitalist toplumun yarattığı bu tür sınıfsal eşitsizlikler ve yabancılaşma, toplumsal yıkıma götüren bir yolun başlangıcıdır. deneyde farelerin yok oluşu, aslında kapitalizmin kendi çelişkileri nedeniyle kaçınılmaz olarak çökeceği teorisini destekler. kapitalist toplumlar da, sınıfsal eşitsizliklerin ve üretim ilişkilerindeki bozulmaların sürdüğü sürece, evren 25 deneyindeki farelerin kaderini paylaşabilir.

bu bağlamda marksist çözüm, sınıfsız bir toplum yaratmaktır. evren 25'te gözlemlenen sosyal bozulmaların kökeni, kapitalist üretim ilişkilerinin hayvan toplumları üzerindeki simgesel yansımasıdır. sınıfsız, yabancılaşmanın olmadığı, kaynakların ortaklaşa paylaşıldığı bir toplumda, bu tür sosyal çöküşlerin önüne geçilebilir.

sonuç: evren 25’in dersleri ve kapitalizmin çöküşü

sonuç olarak, evren 25 deneyini marksist bir perspektiften incelediğimizde, sınıfsal yapıların, eşitsizliklerin ve yabancılaşmanın bir toplumun kaçınılmaz çöküşüne yol açabileceğini görüyoruz. deneydeki fareler, kapitalist toplumların minyatür bir simgesi olarak değerlendirilebilir. kapitalist düzenin dayandığı bireycilik, rekabet ve eşitsizlik, uzun vadede toplumsal bağları zayıflatır ve üretkenliğin yerini kaos ve çöküş alır. evren 25'in fareleri, sınırsız kaynaklara sahip olsalar bile, kapitalizmin içsel çelişkileriyle mücadele edememiştir.

evren 25, bir uyarı niteliği taşır: kapitalist sistemde sınırsal eşitsizlikler ve yabancılaşma devam ettikçe, toplumsal yapılar zayıflayacak ve nihayetinde çöküş kaçınılmaz olacaktır. sınıfsız bir toplumun inşası, yalnızca hayatta kalmayı değil, aynı zamanda toplumsal refahı da sürdürülebilir kılmanın tek yoludur.