kızılbaş

günümüzde alevi olarak adlandırılan, 15. ve 16. yy'da şeyh cüneyd, şeyh haydar, şah ismail gibi safevi liderleri tarafından dini ve siyasi olarak örgütlenmesinden doğmuş olan topluluk. inançlarının temel esasları sözlü gelenek ve buyruk'a dayanır. kızılbaş ismi ise şeyh haydar'ın askerlerinin kızıl başlıklar giymesinden gelmektedir.

diğer alevi toplulukları için (bkz: bektaşi), (bkz: nusayri), (bkz: tahtacı), (bkz: abdal).

afganistan tarihi boyunca kızılbaşlar önemli rol oynamışlardır. kırmızı başlıkları nedeniyle kızılbaş olarak anılmalarının yanı sıra aynı zamanda tāj-e ḥaydar ( haydarın tacı ) olarak bilinirler. nadir şah tarafından getirilen kızılbaşlar abdur rahman han dönemine kadar ülke yönetiminde etkili pozisyonlarda yer almışlardır.
kızılbaşların yönetimdeki etkinliği gerek pashtun gerek ise tacikler tarafından hoş karşılanmamıştır. kızılbaşlar pek çok defa toplu katliamların hedefi olmuştur. sivil savaş döneminde ve sivil savaş sonrasında tacikler tarafından katledilmişlerdir. yine pashtun ağırlıklı olan taliban'ın şii müslümanlara yönelik olan katliamlarında on binlerce hazaralar ve kızılbas öldürülmüştür. diğer şii etnik gruplar gibi kızılbaşlar katliamlardan kaçabilmek için ülkeyi terketmişlerdir. afganistan'da yeni yönetimle birlikte pek çok kızılbash ülkeye geri dönmüştür.
bugün afganistan'da sayıları tam bilinmemekle birlikte iki yüz bine yakın kızılbaş olduğu tahmin edilmektedir. kızılbaşlar eğitime verdikleri önemle ve ticaret alanındaki etkinlikleriyle bilinirler.
afganistan kızılbaşları bayāt, shahseven, ansarlu, shaaghasi, shāmlu, afshār soylarından gelir. kabil, herat, logar, mezar-ı sharif ve kandahar bölgelerinde kızılbaş aşiretlerine rastlanır.
afganistan'ın yanı sıra iran, pakistan, suriye, lübnan, bulgaristan, türkiye gibi ülkelerde kızılbaş aşiretleri bulunmaktadır.

"yeşil baş" olmaya yeğlerim. yeşil başlı göğel ördek istisna.

safeviler. kizilbaslar derlerdi, kafalarina degisik degisik seyler takarlardi.

kızılbaş, alevilere denilen bir sıfat olup kökeni şah ismail gibi safevilerin liderleri için kullanılmıştır. aslında türkler, islamiyet'i kabul edip anadolu'ya yerleştikten sonraki süreçlerde olan selçuklu ve osmanlı'nın ilk dönemlerinde de kızılbaşlık olgusu vardı. kızılbaş alevi türkmenler, o dönemlerde kafalarına kızıl(kırmızı) börk takarlardı; sünni türkmenler ise kafalarına ak(beyaz) börk takarlardı. (bkz: tahtacılar)
başında kızıl sarık ile kaygusuz abdal
safevi imparatorluğu'nun kurucusu şah(1.) ismail'in kızıl sarıklı bir resmi

emeviler döneminde hz ali ve muaviye savaş halindeydi hal böyleyken şialar yani hz ali taraftarları saflarına belli etmek için başlarına kırmızı bır çaput bağlarmış. kızılbaşlık terimi ilk çıkış noktası buradan gelmektedir.