1.
köpekler, antik çağlardan beri insana sosyal anlamda en yakın hayvanlardan biridir. bunu hem tarihsel yazılı kaynaklara bakarak hem de arkeolojik buluntulara bakarak söyleyebiliriz. arkeolojik buluntularda insan mezarlarına köpek iskeletleri bulunmuştur. bu durum köpeğin ölümle ve öte dünyayla ilişkilendirildiğini göstermekte. uzmanlar, insanların yaşamları boyunca olduğu gibi öte dünyada da köpeklerin ruhlarını koruyacaklarına inandıklarını düşünüyor.
eski mezopotamya toplumlarında köpeklerin şifa tanrıçaları ile tasvir edilmesinin; antik hekimlerin tedavilerde köpek salyasının ve dışkısının kullanılmasının; tapınaklarda köpek heykelciklerinin bulunmuş olmasının antik dünya'da da köpeklere şifacılık rolünün atfedildiğini kanıtlar. günümüzde halen "yaranı köpeğe yalatırsan iyileşir" gibi inançlar vardır.
ismail hakkı bursevi 'nin ruhu’l-beyan tefsiri'nde hz adem'in yaratılışını konu alan ayet şöyle açıklanmıştır;
"allah, hz adem’i yaratırken sırasında şeytan, adem’in henüz ruh verilmemiş bedenine, balçığına (kuru çamur) tükürür. allah, cebrail ’e şeytanın tükürdüğü o bölgeyi alıp atmasını emreder. işte, atılan o kısımdan köpek yaratılmıştır. bu nedenle köpek, adem’in toprağından olduğu için insana yakın ve sadık bir hayvandır; şeytanın tükürüğünden olduğu için de ısırgan ve saldırgan bir doğası vardır. cebrail dokunduğu için de geceleri çoğunlukla uykusuz geçirir.”
din adamları anlamadıkları her konuda böyle hikayeler uydurmayı çok severler. konumuza dönelim çünkü bu yazı bilimsel nitelikte olacak.
köpek, antik hellen mitolojisinde tanrıça artemis'in yoldaşıdır. bir de hades'in yüz başlı cehennem köpeği cerberus ve odysseus'un sadık köpeği argos vardır. çoban tanrısı keçi ayaklı pan da bazen köpeklerle birlikte tasvir edilmiştir. bunlarla birlikte köpek iskandinav toplumları ve hellen toplumlarında köpek kurban edilmektedir. semitik dinlerler köpek uğursuz ve pis bir hayvan olarak görülmüştür. islamda evde köpek beslemek mekruhtur. şafii mezhebine göre köpek haramdır, abdest bozar.
yahudilikte ise köpek murdar bir hayvandır. aşırı dinci yahudiler köpekleri idam edecek kadar aşırılar haber linki
eski türklerde köpek kutsal bir hayvandır. eski türk dini olan şamanizm bilindiği gibi gök tanrısı ülgen ve yer tanrısı erlik odaklı dualist bir dindir. türk dinin de her iki tanrı da insan yaratabilir. iyi olan her şeyi ülgen; kötü olan her şeyi erlik yaratmıştır. vücudun tüylerle kaplı olması konusunda yaratılış efsaneleri ve destanlarda çok fazla bilgi var. erkeğin neden kıllı olduğu, kadının neden az kıllı ya da kılsız olduğu, köpekler üzerine şu makaleyi okuyabilirsiniz. (mehmet aça - mitten destana beden)
türk halk hikayelerinde "barak" denilen uzun tüylü bir köpekten bahsedilir. kerkes kuşunun yumurtasından çıktığına inanılan "barak" köpeği inanışa göre çok hızlıdır. türkler islamiyete geçtiklerinde "barak" köpeği "burak" atına dönüşmüştür. inanışa göre hz muhammed göğe yükselirken (bkz: miraç) burak atına binmiştir. anadoluda halen "barak" isimli bir ırk köpek yetiştirilmektedir. baraklar uzun tüylü yorkshire terrierlere çok benziyor.
köpek kelimesi türkçede "köp" fiilinden türemiştir. bu fiil "tüylerini kabartmak, kabarık bir hal almak, şişmek" anlamına geliyor. o kadar öz türkçe'dir ki halen kullanıyoruz "kabarık, kabarmak, köpük, köpürmek, göbek" gibi kelimeler halen dilimizde. hakaret olarak kullanılan "kancık" kelimesi yakut türkçesi'nde "kançuk" yani "dişi köpek" için kullanılmaktadır.
eski mezopotamya toplumlarında köpeklerin şifa tanrıçaları ile tasvir edilmesinin; antik hekimlerin tedavilerde köpek salyasının ve dışkısının kullanılmasının; tapınaklarda köpek heykelciklerinin bulunmuş olmasının antik dünya'da da köpeklere şifacılık rolünün atfedildiğini kanıtlar. günümüzde halen "yaranı köpeğe yalatırsan iyileşir" gibi inançlar vardır.
ismail hakkı bursevi 'nin ruhu’l-beyan tefsiri'nde hz adem'in yaratılışını konu alan ayet şöyle açıklanmıştır;
"allah, hz adem’i yaratırken sırasında şeytan, adem’in henüz ruh verilmemiş bedenine, balçığına (kuru çamur) tükürür. allah, cebrail ’e şeytanın tükürdüğü o bölgeyi alıp atmasını emreder. işte, atılan o kısımdan köpek yaratılmıştır. bu nedenle köpek, adem’in toprağından olduğu için insana yakın ve sadık bir hayvandır; şeytanın tükürüğünden olduğu için de ısırgan ve saldırgan bir doğası vardır. cebrail dokunduğu için de geceleri çoğunlukla uykusuz geçirir.”
din adamları anlamadıkları her konuda böyle hikayeler uydurmayı çok severler. konumuza dönelim çünkü bu yazı bilimsel nitelikte olacak.
köpek, antik hellen mitolojisinde tanrıça artemis'in yoldaşıdır. bir de hades'in yüz başlı cehennem köpeği cerberus ve odysseus'un sadık köpeği argos vardır. çoban tanrısı keçi ayaklı pan da bazen köpeklerle birlikte tasvir edilmiştir. bunlarla birlikte köpek iskandinav toplumları ve hellen toplumlarında köpek kurban edilmektedir. semitik dinlerler köpek uğursuz ve pis bir hayvan olarak görülmüştür. islamda evde köpek beslemek mekruhtur. şafii mezhebine göre köpek haramdır, abdest bozar.
yahudilikte ise köpek murdar bir hayvandır. aşırı dinci yahudiler köpekleri idam edecek kadar aşırılar haber linki
eski türklerde köpek kutsal bir hayvandır. eski türk dini olan şamanizm bilindiği gibi gök tanrısı ülgen ve yer tanrısı erlik odaklı dualist bir dindir. türk dinin de her iki tanrı da insan yaratabilir. iyi olan her şeyi ülgen; kötü olan her şeyi erlik yaratmıştır. vücudun tüylerle kaplı olması konusunda yaratılış efsaneleri ve destanlarda çok fazla bilgi var. erkeğin neden kıllı olduğu, kadının neden az kıllı ya da kılsız olduğu, köpekler üzerine şu makaleyi okuyabilirsiniz. (mehmet aça - mitten destana beden)
türk halk hikayelerinde "barak" denilen uzun tüylü bir köpekten bahsedilir. kerkes kuşunun yumurtasından çıktığına inanılan "barak" köpeği inanışa göre çok hızlıdır. türkler islamiyete geçtiklerinde "barak" köpeği "burak" atına dönüşmüştür. inanışa göre hz muhammed göğe yükselirken (bkz: miraç) burak atına binmiştir. anadoluda halen "barak" isimli bir ırk köpek yetiştirilmektedir. baraklar uzun tüylü yorkshire terrierlere çok benziyor.
köpek kelimesi türkçede "köp" fiilinden türemiştir. bu fiil "tüylerini kabartmak, kabarık bir hal almak, şişmek" anlamına geliyor. o kadar öz türkçe'dir ki halen kullanıyoruz "kabarık, kabarmak, köpük, köpürmek, göbek" gibi kelimeler halen dilimizde. hakaret olarak kullanılan "kancık" kelimesi yakut türkçesi'nde "kançuk" yani "dişi köpek" için kullanılmaktadır.
devamını gör...