merakın dört muhtemel sapkınlığı

dominikan bir rahip olan thomas aquinas’ın insanları, özel olarak da kendisi gibi bilgi felsefesi üzerine çalışan araştırmacıları uyarmak için yazdığı bir listenin başlığıdır. thomas aquinas skolastik düşünceye yadsınamaz katkılar sağlamış olan ve ruhun ölmeyeceğine inanan ve de kalemi kuvvetli bir rahiptir. merak duygusunun önemli bir itici kuvvet olduğunu düşünse de bu duygunun sınırlarının belirlenmesi gerektiğine de inanır.

buna göre; thomas aquinas fazla merak duygusunun neden olabileceği olası dört sapkınlığı şöyle belirtir:

1. kibir: fazla merak sahibi olmak dünyadaki her şeyi sorgulama isteğine neden olur. böyle olunca da insanın ömrünü vakfettiği hakikati bulma uğraşı kirlenmeye başlar. insan zamanla öyle bir kibire kapılır ki öğrenmek için istek duyduğu göklerde yaşadığı yanılsamasına kapılır.

2. önemsiz meselelerin peşine düşmek: her şeyi merak eden insan bu fazla merak sonucunda önemli ya da önemsiz diye ayırt etmeden her şeyi öğrenmeye çalışır. thomas aquinas bu önemsiz şeylerin arasında popüler edebiyatı ve değersiz öğretmenlerle çalışmayı sayıyor.

3. dünya işlerini yaradan’a atıfta bulunmadan incelemek: bilimi kilise öğretilerine uygun bir biçimde açıklamak için epey ter döken skolastik felsefe gereği thomas aquinas ne olursa olsun tanrı’ya ters düşecek bilgileri çok merak etmemek gerektiğini de belirtir.

4. kendi bireysel zekamızın sınırlarının ötesindekilere kafa yormak: insanın sınırlı anlama kabiliyeti ile kendini aşan konuları merak edip üstüne vazife olmayan konularda merakının peşine takılarak gitmesinin hem kişiye zihinsel olarak zarar vereceğini hem de dinsel açıdan sakıncalar doğurabileceğini iddia eder dominikan rahip.