mevhibe inönü

türkiye cumhuriyeti'nin ikinci first lady'si.

22 eylül 1897'de doğan mevhibe hanım, üç yaşındayken babasını kaybeder. annesi ayşe saadet hanım'la zeyrek'teki dede evine yerleşirler, küçük mevhibe burada büyür. 15-16 yaşlarında yani o zaman göre gelinlik çağdayken önce zengin biriyle sözlerler ama bu nikah olmaz. 1916'daysa yine görücü usulüyle (ama pencereden de görüp beğendiği) komşularının oğlu ismet inönü'yle (ki kocası kendisinden 13 yaş büyük, kariyeri parlak bir subay) nikahlanır. piyano vs çalmayı bilse de tam bir alaturka terbiyeyle yetişen mevhibe, kocasıyla ölene kadar sizli bizli konuşur ve birbirlerine asla "mevhibe" veya "ismet" diye hitap etmezler, ancak mevhibe hanım ileride kocasının da katkısının olduğu cumhuriyete uyum sağlar...

nikahtan kısa süre sonra mevhibe hanım kocasını cepheye uğurlar. ismet bey 1918'de savaş bitince masabaşı görevle evine döner, 1920'de ilk çocukları izzet doğar, henüz birkaç aylıkken babası ankara'ya gider. gıyabında idam cezasıyla savaşan ismet paşa, ailesini de anadolu'ya aldırır. mevhibe hanım, annesi, kayınvalidesi ve kayınpederiyle kayınpederin memleketi malatya'ya taşınır. bu arada evlat acısı da tadan mevhibe hanımın oğlu izzet ölüverir. daha sonra mehvibe hanımla ismet paşanın üç çocukları olacak ve hepsi de uzun yıllar yaşayacaktır: ömer, erdal, özden.

kurtuluş savaşı'nın ardından izmir'e yerleşen mehvibe hanım burada ailesiyle beraber zevcini bekleyedursun; lozan barış konferansına gidecek olan ismet paşa'ya mustafa kemal "mevhibe hanımla gidin, kadıncağız biraz avrupa görsün" der. ismet paşa başta "bizim hanım çarşafsız sokağa çıkmaz, nasıl götüreyim onu" dese de götürmeye razı olur. mehvibe hanım da böylece avrupa'yı görür, ilk defa şapka takar. yurda dönüşlerinde de ismet paşa yeni kurulacak cumhuriyetin başbakanı atanır. böylece ankara'ya yerleşir, çankaya'da atatürk'ün köşkünün alt tarafında pembe köşk'ü satın alıp yenide inşa ettirirler. atatürk latife hanım'la boşandığı için, ilk baloyu mehvibe hanım ev sahibeliğinde burada düzenler. böylece mehvibe hanım tüm alaturka yetiştirilme zihniyetine rağmen modern bir yaşantıya da sahip olur. uzun yıllar evinde balolar davetler verir, şık giyimiyle dikkat çeker; ama ramazanlarda otuz gün orucunu tutmaya, kandillerde mevlid okutmaya da devam eder. yatak odasında "allah'ın dediği olur" yazmaktadır.

kocasının başbakanlıktan alınıp daha sonra "milli şef"liğe oturması, 1950'ye kadar ülkenin tek hakimi olması, daha sonra muhalefet lideriyken sürekli aşağılanması ve yalnızlığa mahkûm edilmesi, çocuklarına yapılan baskılar, damadı metin toker'in tutuklanması, 27 mayıs'la tekrar koalisyonla ismet paşa'nın tekrar başbakan olması... hepsinde mevhibe hanım kocasının arkasında "her başarılı erkeğin arkasında duran kadın" misali durur. 25 aralık 1973'te kocasının vefatından sonra da pembe köşkte yaşamaya devam eden mevhibe inönü, 7 şubat 1992'de vefat eder. cebeci asri mezarlığında annesiyle beraber yatmaktadır.

kaynak: torunu gülsün bilgehan'ın yazdığı biyografisi, "mevhibe".