şek ile yakin zâil olmaz
başlık "sonsuzluk yolcusu" tarafından 03.05.2023 18:35 tarihinde açılmıştır.
1.
mecelle-i ahkâm-ı adliye'nin 4. kâidesidir; felsefî, fıkhî ve hukukî çerçevede geniş bir anlam dünyasını temerküz eden, dayanağını vahiyden alıp genellik arz eden, mantık ve muhâkeme ile mütenâsip bir kuraldır. anlamı ise; ''mutlak bir tereddüt, kesinlik kazanmış bir bilgiyi ortadan kaldırmaz.'' şeklinde verilebilir. zira, kesin bilginin kesin delili ya da delilleri vardır. bu delilleri nakzedecek başka bir kesin delil olmadıkça, mesnetsiz bir şüphe yahut tereddüt ile sübut bulmuş bir gerçek yok sayılamaz.
anayasanın 38/4. maddesindeki; ''suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz.'' şeklinde formüle edilen mâsumiyet karinesinin vurguladığı gerçek, şüphe ve tereddütler esas alınarak kimsenin suçlu sayılamayacağını, suçlu sayılmak için ise ceza yargılamasının evrensel prensiplerine göre, âdil yargılama hükümleri çerçevesinde yapılan yargılama neticesinde kesinleşmiş bir ceza mahkûmiyetinin gerekli olduğunu anlatıyor. ceza yargılamalarında, ''şüpheden sanık yararlanır.'' ilkesinin aslî gerekçesi de mecelle'nin 4. kâidesinde saklıdır.
bu kâidenin dayanağı vahiydir, demiştim. hucurât sûresi'nin 12. âyetinde; '' ey iman edenler! zannın birçoğundan sakının. çünkü zannın bir kısmı günahtır...'' buyrulmakta, necm sûresi'nin 28. âyetinde ise; '' oysa onların bu konuda bir bildikleri yok; sadece zanna uyuyorlar. zan ise asla gerçek bilginin yerini tutamaz.'' kesinlik kazanmış bir gerçeğin karşısında zan ve tahmine itibâr etmek açıkça zemmedilmektedir.
bu prensibin hukuktan başka fıkhî hükümlere, itikâdî konulara, varlığı anlamlandırmada akıl ve istidlâl yolunu kullanan felsefe bahislerine bakan yönleri vardır. ancak, bunların tamamını, sözlük zemininde hem anlatmak hem de lâyıkıyla eksiksiz anlayabilmek zordur.
sözlüğe kaydettiği ukdesi ile konuya dair kitap karıştırıp, kesin bilginin değer ve itibârını kavramamıza yardımcı olan değerli yazar ahterbin'e teşekkür ederim.
anayasanın 38/4. maddesindeki; ''suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar, kimse suçlu sayılamaz.'' şeklinde formüle edilen mâsumiyet karinesinin vurguladığı gerçek, şüphe ve tereddütler esas alınarak kimsenin suçlu sayılamayacağını, suçlu sayılmak için ise ceza yargılamasının evrensel prensiplerine göre, âdil yargılama hükümleri çerçevesinde yapılan yargılama neticesinde kesinleşmiş bir ceza mahkûmiyetinin gerekli olduğunu anlatıyor. ceza yargılamalarında, ''şüpheden sanık yararlanır.'' ilkesinin aslî gerekçesi de mecelle'nin 4. kâidesinde saklıdır.
bu kâidenin dayanağı vahiydir, demiştim. hucurât sûresi'nin 12. âyetinde; '' ey iman edenler! zannın birçoğundan sakının. çünkü zannın bir kısmı günahtır...'' buyrulmakta, necm sûresi'nin 28. âyetinde ise; '' oysa onların bu konuda bir bildikleri yok; sadece zanna uyuyorlar. zan ise asla gerçek bilginin yerini tutamaz.'' kesinlik kazanmış bir gerçeğin karşısında zan ve tahmine itibâr etmek açıkça zemmedilmektedir.
bu prensibin hukuktan başka fıkhî hükümlere, itikâdî konulara, varlığı anlamlandırmada akıl ve istidlâl yolunu kullanan felsefe bahislerine bakan yönleri vardır. ancak, bunların tamamını, sözlük zemininde hem anlatmak hem de lâyıkıyla eksiksiz anlayabilmek zordur.
sözlüğe kaydettiği ukdesi ile konuya dair kitap karıştırıp, kesin bilginin değer ve itibârını kavramamıza yardımcı olan değerli yazar ahterbin'e teşekkür ederim.
devamını gör...