sözlük kültürü

kafa sözlük'de daha yer edinmemiş kültür. şimdilik maalesef tweet ve forum kültürü hakim.

binlerce embesilden oluşan dinazor kuşak davar sürüsünün çayırlarda otlanmasından doğan şeye kültür denmez ama bunun için yeni bir kavram uydurmaya da değmez.

şöyle anlatalım, ben bir yerde var olmak zorunda hisseden, aidiyet problemleri olan koca kıçımı eğlendirmezsem eğer, boşluğa düşüp, bunalım makamında zırvalayıp psikolojik bir enkaz yığınına dönüşmekten korktuğum için, freeshop bir sosyal paranoyaya dahil olmalıyım.

nedir bu? ekşidir facedir tvitırdır instagramdır, hangisi bana şahsi problemlerimi ve varoluş sancımı apranax ayarında yok edip dindirecekse, ona sarılıp, yaşamı uçak modunda tecrübe etmeliyim. kendimi aradığımda ulaşamamalıyım, varoluşla başedemem, şarapta sana her şeyi unutturur, boş muhabbetlerin lakırdısına kapılıp gitmekte, kuru kalabalığın içinde egomu şımartmakla meşgul olmakta öyle.

o kadar aptalca, manasız, içi boş, mesnetsiz şey okudum ki şu sözlük denen yerlerde, zamanla insanların sahip oldukları, akıl mantık vs gibi yetilerin kıymetini gerçekten idrak edemediğini düşünüp depresyona girdim.

bu insanlar sembolik olarak sinemadaki zombilere denk düşerler. düşünmeden tüketirler kendilerini, başkalarını, yaşamı, doğayı.

şu eşitlik zırvalarından bıktım artık. herkesin her boka hakkı var olayı, çığrından çıkmış bir güruhun afrodizyağı haline gelmiş durumda. sen yazma ulan ayı, diyemez kimse. bu işin içinde çok fena bir utanmazlık var hadsizlik, terbiyesizlik, umursamazlık var.

bünyesinde var olan farklı tip yazarları aynı potada eritemediği sürece varlığını sürdüremeyecek olan sözlüklerin sahip olması gereken kültürdür.

99 senesinde deneysel denilebilecek bir platform olarak kurulan ekşi sözlük bu konuda örneği bulunmaz bir platformdur. kişilerin bilgi ve tecrübelerini anonim olarak aktarması ve gündeme dair gelişmeleri yine anonim olarak yorumlamasına izin veriyor oluşuyla ciddi bir ihtiyaca karşılık geliyordu. kişilerin yazdıklarını arşivleme ve daha sonrasında arayan kişiye ulaştırma imkanı tanıyordu. tabi bu tür bir hizmeti sağlarken var olan sosyal medya sitelerinden ayrılması için bir takım düzenlemeler ve oluşuma özel format gerekiyordu. zaman içerisinde kervanı yolda düzerek yazılanları bir standarda bağlamaya başardılar. bu format sonraları kurulan sözlükler içinde güzel bir örnek teşkil ederken bu kadar farklı insanı bir arada bulunduran ortamı izlerken iştahı kabaran büyük reklam şirketlerini peşinden sürükledi zira muhteşem bir gücü ellerinde barındırıyorlardı; halkın adamı kemal sunal edasıyla yazarlar tarafından övülen ürünler tüketiliyor, yerilen ürünler talep görmüyordu. hala bir çok kişi en ufak alış verişinde dahi ürünle ilgili bilgi sahibi olmak için ''tarafsız'' , ''senin benim gibi'' yazarların girdilerine şöööyle bir göz gezdiriyor. bu reklam şirketlerinin yada grupların gerek sunduğu imkanlarla gerek maddi yatırım ve ödediği reklam ücretleriyle oluşum başta bahsettiğimiz; ''kişinin anonim olarak kendini ifade edebileceği bir platform olma'' kaygısı ile bu grup ve büyük reklam şirketlerinin manipülasyon aracı olması arasında ezilmeye başladı. geldiğimiz noktada kişinin kendini ifade edebileceği bir ortamdan ziyade tahakküm kurmak isteyen grupların birbirini mızraklarla kovaladığı bir noktaya geldi. tabi ki oluşumun bu noktaya gelmesinin tek sebebi grupların manipülasyon çabaları olmadı; siyasi iklimin yarattığı ''o'' kişiler ve gruplara karşı yarattığı tahammülsüzlük ve hayali düşmanla savaşma politikasının tabanda nasıl karşılık bulduğunun bir göstergesi halini aldı. (bkz: imam osurursa cemaat sıçarmış)

bu zamanlarda bu mizojinik, manipülatif ve bipolar havadan bunalan kişilerce farklı bir soluk getirmek amacıyla farklı sözlükler kurulmaya başlandı. her birinin kuruluşunda alternatif oluşturma çabası yatıyordu ancak başta şikayetçi oldukları yukarıda bahsettiğim negatif durumlar karşısında ya kurucu ekipler mevzileri terk etti yada bu manipülatif grup ve reklam şirketlerinin baskısı altında seslerini çıkaramaz hale geldiler.

bugünlerde yine tüm bunlara muhalif ve yine benzer kaygılarla kurulmuş bir başka sözlükte yazıyor/okuyoruz. bu sözlüğünde akıbetinin öncekilere benzemesini istemiyoruz. elbette ayça_22'nin oturum açmadığını bildiğimiz gibi bu oluşumunda sonsuza kadar sürmeyeceğini biliyoruz ancak var olduğu sürece daha okunabilir kalması için okunan girdileri yazan kişiler olarak elimizi önce vicdanımıza sonra taşın altına koymamız gerekiyor zira; ''armut piş ağzıma düş'' ile olmasını beklemek rüyadan öte gitmeyeceğini bilecek bilince sahip olduğumuzu umuyorum.*

peki sözlük kültürünü yaşatmak ve okunabilir bir sözlük için yazarlar ne yapabilir?

kafa sözlük formatı ve kuralları bakın burada gayet yazılmış şurayı bir okumak buranın nasıl bir oluşuma dönüştürülmek istendiği ile ilgili fikir veriyor. okumaktan üşenerek yazmak mümkün değil arkadaşlar okuyacağız ancak önce bulunduğumuz ortamın kurallarını okuyacağız sonra başlıkların altına öptün formatı eyledin viran şeklinde bakınız vermek zorunda kalıyoruz hoş olmuyor.

dipnot olarak ekleyeyim bu girdiyi moderasyonu övmek için falan yazdığım yok hee yanlış anlaşılmasın yoksa ''bugün en büyük düşmanım sensin yoldaş benjamin franklin'' şeklinde nickaltı girmem gerekir yazık. kendisinden pek hazzetmediğim doğrudur ama düşman değiliz, yoksa?*

bir diğer hususta 99 yılından itibaren kurulan sözlüklerin tamamında farklı gruplara ayırabileceğimiz yazar grupları oluşmaya başladı. bu yazarların oranları ve girdiği entrylerin nitelikleri kurulan sözlüklerin dinamiklerini ve jargonlarını oluşturmaya hizmet etti. başlıca yazar gruplarını şöyle kısa kısa incelemeye çalışırsak;

bilgi içerikli entry giren yazarlar ilk saflara katılan yazarlar oluyorlar ve genelde şuan okuduğunuz gibi manas destanı yazma konusunda bir miktar tecrübe sahibi oluyorlar ve her daim; ''format elden gideyah'', ''troller geliyeeh'' , ''sözlük bozuyeeh'' şeklinde ilk kurulduğu günden itibaren nazi subayı edasıyla gerek zaman zaman yazmayı bırakarak gerek uzun uzun entryler döşerek sözlükleri protesto ediyor. #597018 bakın aynısından bende yazdım mesela; ''format elden gidiyeh'' temalı. bu arkadaşlar genellikle zararsızdır ancak sözlükten el çekmeleri durumunda birçok sözlükte görülen kalitesiz troll istilaları ve mizojini daha fazla yer bulur oluyor. girdinin en başında bahsettiğim; bilgi ve tecrübelerini aktarma kısmını genellikle bu gruba dahil yazarlar üstleniyor. bu sebeplerle mevzileri terk etmemeleri oluşumların geleceği açısından önem arz ediyor. buradan ayrılan kafa sözlük yazarlarına bir çağrım olsun bu girdi; ''tülaaaaayy geri dön tülaayy''

troll yazarlar, bakın bunlar benim en sevdiğim yazar grubu çoğunu evime alıp içli köfteyle, lahmacunla, kebapla beslerim o derece* bu arkadaşlar stresli bunaltıcı gündem içerisinde bize nefes alacak, yer yer gülümsetecek yada sözlüğün kendi jargonunda yer alacak ifadeleri üretecek girdiler yazıyorlar. yer yer ''cahiller'' diyebilme potansiyelinde kibrinden gözü dönmüş farklı gruplarda ki yazarlara amiyane tabirle haddini bildirmekten çekinmiyorlar kaldı ki girdileri silinince banlanınca falanda ağlamıyorlar adamlar eğleniyor/eğlendiriyor. toplumun ikiyüzlülüğünü ayna gibi suratına çarpacak tespitlerini kahkaha attırarak okutuyorlar bu sebeple bu grup kıymetlidir sözlüklerden uzaklaştırılmaları ortamı bir anda buz wikipedia'ya dönüştürüyor. bu sebeple feed troll diyor ve kendilerinin kafalarına kalp fırlatıyorum.

bir diğer grup ise kimseye dalaşıp bulaşmayan hikaye/şiir yazan tayfa. bunlar usul usul yazarlık becerilerini geliştirip aynı zamanda yazdıklarını farklı insanlara sunma imkanı bulan kıymetli bir kitledir sözlüklere renk katarlar. sol frameden, trollerden, entellerden, fuları sararmışlardan, bomontisine sigara külü düşen kadıköy bebelerinden bunaldığınızda profillerini bir ziyaret eder bambaşka dünyalara yelken açarsınız. güzel etkileşim kurarsınız.

bak bunlar beni en yoran grup horasan'da otlayan keçiyle ilgili bile gündem başlığı açma potansiyeli olan arkadaşlar aynı zamanda bu arkadaşlar sismik g.tlü olduğu için hissettikleri 1.1 büyüklüğünde deprem ile ilgili bile başlık açabilirler, düşünün kandilli rasathanesinin haberi yok, öyle bir g.tten bahsediyoruz ancak üzerine konuşulması gereken, toplumu kutuplaştıran ve negatif olaylar karşısında insanların fikir alışverişi yapabileceği başlıkları açan arkadaşlarda yine bu gruba dahildirler. sözlüklerin olmazsa olmazı mihenk taşlarının öncülerindendir. yüksek duyarlılıkları sebebiyle zaman zaman bir sma hastalı çocuk için gerekli bağış toplanır yada bir başka sosyal sorumluluk projesi desteklenir bu kıymetli katkıları sebebiyle sismik g.tlü oluşları tölare edilebilmelidir.*

yukarıda elimden geldiğince anlatmaya çalıştım konunun özüne gelirsek; sözlüklerden bahsi geçen grupların birini dahi çıkarmak oranın sözlükten ziyade belirli bir amaca hizmet eden platforma yada foruma dönüşmesine sebebiyet verir. sözlüğü sözlük yapan temel prensip bu çok seslilikten gelir. bu sebeple tüm bu olumsuz iklime rağmen bir birimize anlayış göstermeye özen göstermek bu oluşumların devamlılığı ve niteliği açısından önem arz ediyor.

hep beraber ponçik ponçik yazalım, gitmeyelim, hepinizi seviyorum sözlük ***

evet, eyyorlamam bu kadar addio!

2002 'de ekşi' de başlayıp, kondüktör'lük bile yaptığım, sonra leyla edilip çaylak beklediğim dönemde 2013'de inci sözlük vasıtasıyla nerdeyse dünya çapında ünlü olduğum, 5 aydır tek bir satır yazmadığım ekşi ve şu an içinde bulunduğum kafa sözlük sayesinde içini "ehhhhh" denecek kadar iyi bildiğim kültür. *

seri artı oylama davranışının artması, oylamada karşılık beklentisi- geçen biri karşılık almayınca oyunu geri aldı yarım saat sonra- açık oy verebilme, anlık görsel yükleme gibi özelliklerin sözlüklere eklenmesiyle sosyal medyadan farkı kalmayan bu platformların zamanla kaybedilen özelliğidir. jargonuyla, muhabbetiyle, zirvesiyle, eski sözlükçülük bir daha geri gelmez. zira her şey gibi sözlükler de değişen çağın hızına ayak uyduruyor.

sözlüklerin olmazsa olmaz kavramı sözlük kültürü kavramadır . peki nedir ya da ne değildir ?

sözlüklerin temel amacı esasen bilgi vermek daha sonra da tecrübelerin paylaşılmasıdır . herhangi bir konuda özgün ve samimi olarak bu birikimin aktarılmasıdır . bu tarz mecralarda isterseniz en tanınır olun ama reel hayat bazında kıymeti olmayan bir durumdur çünkü yazmak başarı değildir, aslolan dilimiz döndüğünce fikir paylaşmak * . düşünün milyarlarca insan var yazıyor ,yaşıyor ,hayal kuruyor yani bizler gibi milyarlarca insan var kim ne yapsın senin yazıp çizmeni , milyarlarca insandan biriyiz işte . ister az cümle ile yazın ister çok cümle ile yazın klişe şeyler zaten kendini belli ediyor .

herkesin yazma sebebi de başkadır . açıkçası bu mecra henüz alacağı ciddi bir mesafe olmasına rağmen yenilikçi bir motto ile geldi . bu mecralar kişi bazlı değildir ben giderim ya da x gider ama o boşluk dolar . şuan bu mecra için en önemli nokta adım adım ilerlemek . bu tarz yeni oluşumlar için en büyük sıkıntı buraya vakit ayıran ve yazdığı ister uzun olsun ya da kısa bir şekilde yazıp zamanından feragat edip emek veren insanlara karşı beğenmediysen ne yapalım yaklaşımı . insanların fikrini söylemesinden doğal bir şey yok . herkes aynı olsaydı robottan bir farkımız kalmazdı.


buranın umarım temel mottoları hep korunur . misal sadece beğeni butonu var . yani beğeniyorsan basıyorsun ,basman için zorlayan da yok . eksi butonu ise öyle değildir , vay bu da hep beğeni alıyor bastım eksiyi ya da önce güldüm sonra bastım eksiyi muhabbetleri gırla gider . buraya klişe olan ve verimli olmayan bir özellik katmanın mantıklı olmayacağı da aşikar. zaman geçtikçe en polyannacının bile morali bozulur ve yazma motivasyonu gider çünkü amacı dışında kullanılır.

şunu okuyup ,okutunuz (bkz: kafa sözlük formatı ve kuralları) buranın mihenk taşı budur . bu formata uyulduktan sonra gerisi kolay .


herkese keyifli sözlükler.

sözlüğün girişinde komünist marşlar eşliğinde göndere çekilmesi gereken başlık.

sözlüğün hâlâ bir mottosu yok. üzücü

interaktif sözlüklerin modasının(?) geçmesinden olduğunu düşündüğüm, her gün daha kaybolan durum. hali hazırda bu entryi girdiğim sözlükte yok denecek kadar az maalesef.

kültür dediğimiz şey uzun vadede oluşur sözlük bir kaç yıllık bir oluşum eski sözlükler üzerinden konuşacak olursak onlar ile ilgili bilgiler benim tarafımda kısıtlı fakat gözlem ile verebileceğim bilgi şudur ki. kültürü pek sabit değildir.

her cesit insanin içinde oldugu bir kulturdur. farklilik olusturuyor kendi içinde.

sözlükte yazanlarin uzun vadede olusturdugu birikimdir ve kalitesini de yazarlarin yazdigi entrylerin dolulugu belirler.
eger kisisel tecrübeler entry yoluyla aktarilmiyorsa sözlük kültüründen bahsedilmez. cünkü o zaman onun adi wikipedia olur.
eksisozlük bu özelligini son 10 yilda kaybetti, cünkü (bkz: aktroll)leri doldurdular sisteme, iyi yazarlar birakip gitti.
normal sözlük icin ise durumu test ediyorum. eger yazarlar gercekten iyiyse uzun vadede kalirim.