sözlükler dahil troll ağının nasıl kurulduğu ve yürütüldüğü

türkiye’de son yıllarda kamuoyunda sıkça tartışılan ve özellikle sosyal medyada etkinliğiyle dikkat çeken “troll ağı” yapısı, beştepe merkezli olarak cumhurbaşkanlığı iletişim başkanlığı (cib) üzerinden organize ediliyor. bu yapının işleyişi şu şekilde özetlenebilir:
1.merkez: cumhurbaşkanlığı iletişim başkanlığı (cib)
başında fahrettin altun’un bulunduğu iletişim başkanlığı’nın resmi görevi türkiye’nin iç ve dış iletişim stratejisini belirlemek. ancak uygulamada bu kurum; algı yönetimi, siyasi propaganda ve dezenformasyonla ilişkilendiriliyor. altun’un doğrudan cumhurbaşkanı’na bağlı çalışması nedeniyle faaliyetler denetime kapalı. hangi bütçelerin kullanıldığı ve kimlerin istihdam edildiği kamuoyuna açıklanmıyor.
2.örtülü ödenek
devletin “gizli hizmet giderleri” kapsamında yer alan örtülü ödenek, herhangi bir denetime tabi değil. nasıl ve nereye harcandığı açıklanmıyor. iddialara göre, bu fondan sosyal medya üzerinden faaliyet yürüten troll hesaplara maaş ya da görev bazlı prim ödemeleri yapılıyor. resmi iş ilişkisi görünmediği için takibi neredeyse imkânsız hale geliyor.
3.troll hesaplar
bu yapı içinde kullanılan hesaplar genellikle sahte ya da anonim profillerden oluşuyor. görevleri ise net: •muhalif sesleri bastırmak ve itibarsızlaştırmak
•devlet politikalarını ve özellikle cumhurbaşkanı erdoğan’ı övmek
•gündemi saptırmak ve manipülatif içerikler yaymak
•hashtag kampanyaları ile gündemi yönlendirmek
bu hesapların telegram veya whatsapp gibi kapalı mesajlaşma grupları üzerinden organize olduğu, günlük olarak “etiket”, “hedef kişi” ve “görev” bildirileri aldığı iddia ediliyor.
4.ak troller ve bot ordusu
kamuoyunda “ak troll” olarak bilinen bu gruplar, bazı medya kuruluşlarıyla da koordineli çalışıyor. gerçek olmayan bot hesaplar sayesinde twitter/x gibi platformlarda sahte destek mesajları, linç kampanyaları ve gündem manipülasyonları yapılıyor. böylece kamuoyunda bir “çoğunluk algısı” yaratılıyor.
5.siyasi ve ideolojik çerçeve
bu dijital ağ yalnızca iktidarı savunmakla kalmaz; aynı zamanda laiklik, atatürkçülük, kadın hakları, lgbti+ ve alevilik gibi toplumsal meseleleri hedef alarak kutuplaşmayı derinleştirmeye çalışır. stratejik amaç, tabanı sürekli “tehdit altındaymış” gibi hissettirmek ve iktidarın çevresinde bir kenetlenme sağlamaktır.
maaşlar ve finansman
•resmi çalışanlar: trt ve cib gibi kamu kurumlarında danışman, uzman, editör gibi unvanlarla maaşlı kadrolar oluşturulmuştur.
•gayriresmî çalışanlar: genellikle “iş başı ödeme” veya “kampanya başı prim” esasına dayalı ödemeler alırlar. bordrosuz, takibi zor bir sistemdir.
•stk ve vakıflar üzerinden yürütülen fonlama: bazı dernek ve vakıflar aracılığıyla yapılan faaliyetler, “sivil inisiyatif” gibi sunulsa da, fiilen propaganda makinesinin birer parçasıdır.
ınstagram’da ise anonim ya da sahte profiller üzerinden içerik paylaşılır, yorum yapılır veya dm yoluyla insanlara psikolojik baskı kurulur.
•koordineli şekilde aynı anda belli hesaplara saldırı yapılır (örneğin muhalif bir gazeteciye veya bir haber sayfasına).
•hashtag çalışmaları yapılır; sahte gündem oluşturulup algoritma manipüle edilir.
•muhalif içeriklere otomatik olarak hakaret, aşağılama veya alaycı yorumlar yazılır.
•dm yoluyla tehdit veya hedef gösterme gibi psikolojik savaş yöntemleri uygulanır.
•cib destekli sayfalar veya görünürde “haber” ya da “kültür” sayfası olan ama gerçekte iktidar propagandası yayan hesaplarla birlikte hareket ederler.
•yorum satın alımı veya bot etkileşim yoluyla bazı içerikler öne çıkarılır, muhalif içerikler görünmez hâle getirilir.