1.
“veganlar” hayvanların öldürülmesi ve hayvanlara ciddi zararlar verilmesini sorunsallaştırırlar. hayvanların test adına, denek olarak kullanıldığı ürünlerin (kozmetik ürünler, deterjan, diş macunu vb.) tüketimine de karşıdırlar (aydın ve yegen, 2018: 96).
vejetaryen beslenme türlerinden biri olan veganlıkta, hayvansal besinler yenilmediği gibi hayvandan elde edildiği için yün, ipek, deriden yapılan giysiler giyilmemekte, hayvansal yağ ihtiva eden sabunlar kullanılmamaktadır (vatan ve türkbaş, 2018: 26).
vegan derneği’nin (the vegan society) 1979 yılındaki tanımına göre veganlık:
“hayvanların gıda, giyim ya da başka amaçlarla maruz kaldıkları sömürü ve zulmün her türlüsünden (uygulanabilir olan en mümkün mertebede) kaçınan ve buna ek olarak insanların, hayvanların ve çevrenin yararına, hayvan kullanımı içermeyen alternatiflerin geliştirilmesini ve kullanımını destekleyen felsefe ve yaşam biçimidir.” (tunçay, 2016’dan akt. vatan ve türkbaş, 2018: 26).
vegan derneğinin bu tanımından da görüldüğü gibi, veganlığın sadece bir beslenme şekli olmadığı, bir yaşam tarzı, bir hayat görüşü olduğu anlaşılmaktadır. ayrıca tanımla vurgulanan nokta mümkün olduğu kadar hayvan sömürüsünden kaçınılması gerektiğidir. çünkü yaşadığımız bu bilimsel çağda hayvanlar birçok alanda kullanılmaktadır (sünnetçioğlu, vd., 2017: 242)
veganlar arasında iki farklı bakış açısı bulunmaktadır. bunlardan birincisi ‘esnek veganlık’ ikincisi ise ‘ilkesel veganlık’ ya da ‘etik veganlık’ olarak adlandırılmaktadır (tunçay, 2016: 56).
esnek veganlık anlayışına göre vegan olmanın amacı dünyaya, hayvanlara, çevreye verilen zararı ve dünyadaki toplam acıyı azaltmaktır. bu anlayışta, hali hazırda işlenmiş bir hayvansal ürünü tüketmek çöpe atılmasından daha makuldür. çünkü bu ürünü kullanmamak toplam acı ve zarar bakımından bir değişiklik yaratmayacaktır. aksine insanlara veganları “marjinal” göstermeyeceği için olumlu bir davranış olarak kabul edilmektedir. temel argüman, bu ürünlerin tüketilmesi ya da tüketilmemesinin gerçek bir değişikliğe yol açmamasıdır (tunçay, 2016: 56).
ilkesel veganlık ya da etik veganlık yaklaşıma göreyse hayvansal ürünlerin tüketimi etik olarak yanlış bir durumdur. eser miktarda olup olmaması ya da bir etkisinin olup olmaması bir fark oluşturmamaktadır ve bu ürünler tüketilmemelidir. hayvanları gıda veya başka amaçlarla yetiştirme, kaynak olarak kullanma, zarar verme ve öldürme eylemlerinin her biri etik olarak yanlıştır. çünkü bu eylemlerin tamamı hayvanların toplumsal düzeyde kabul edilen mülk statülerini tanımak ve bunu devam ettirmek anlamına gelmektedir (tunçay, 2016: 57).
veganlar, aralarında biyoetik açıdan tartıştıkları görüş farklılıklarına sahiptir. ancak hepsi canlı yaşamına saygı görüşünü benimsemektedir. veganların hayvan sömürüsüne ve türcülüğe karşı olmak hakkında görüşleri temel olarak ortaktır. sadece bir beslenme şekli değil, aynı zamanda bir yaşam tarzı, hayat felsefesi ve bir biyoetik yaklaşım olan veganlık, türcülüğe, cinsiyetçiliğe ve ırkçılığa karşıdır ve bütün canlıların eşit olduğunu savunmaktadır (tunçay, 2016: 58).
vejetaryen beslenme türlerinden biri olan veganlıkta, hayvansal besinler yenilmediği gibi hayvandan elde edildiği için yün, ipek, deriden yapılan giysiler giyilmemekte, hayvansal yağ ihtiva eden sabunlar kullanılmamaktadır (vatan ve türkbaş, 2018: 26).
vegan derneği’nin (the vegan society) 1979 yılındaki tanımına göre veganlık:
“hayvanların gıda, giyim ya da başka amaçlarla maruz kaldıkları sömürü ve zulmün her türlüsünden (uygulanabilir olan en mümkün mertebede) kaçınan ve buna ek olarak insanların, hayvanların ve çevrenin yararına, hayvan kullanımı içermeyen alternatiflerin geliştirilmesini ve kullanımını destekleyen felsefe ve yaşam biçimidir.” (tunçay, 2016’dan akt. vatan ve türkbaş, 2018: 26).
vegan derneğinin bu tanımından da görüldüğü gibi, veganlığın sadece bir beslenme şekli olmadığı, bir yaşam tarzı, bir hayat görüşü olduğu anlaşılmaktadır. ayrıca tanımla vurgulanan nokta mümkün olduğu kadar hayvan sömürüsünden kaçınılması gerektiğidir. çünkü yaşadığımız bu bilimsel çağda hayvanlar birçok alanda kullanılmaktadır (sünnetçioğlu, vd., 2017: 242)
veganlar arasında iki farklı bakış açısı bulunmaktadır. bunlardan birincisi ‘esnek veganlık’ ikincisi ise ‘ilkesel veganlık’ ya da ‘etik veganlık’ olarak adlandırılmaktadır (tunçay, 2016: 56).
esnek veganlık anlayışına göre vegan olmanın amacı dünyaya, hayvanlara, çevreye verilen zararı ve dünyadaki toplam acıyı azaltmaktır. bu anlayışta, hali hazırda işlenmiş bir hayvansal ürünü tüketmek çöpe atılmasından daha makuldür. çünkü bu ürünü kullanmamak toplam acı ve zarar bakımından bir değişiklik yaratmayacaktır. aksine insanlara veganları “marjinal” göstermeyeceği için olumlu bir davranış olarak kabul edilmektedir. temel argüman, bu ürünlerin tüketilmesi ya da tüketilmemesinin gerçek bir değişikliğe yol açmamasıdır (tunçay, 2016: 56).
ilkesel veganlık ya da etik veganlık yaklaşıma göreyse hayvansal ürünlerin tüketimi etik olarak yanlış bir durumdur. eser miktarda olup olmaması ya da bir etkisinin olup olmaması bir fark oluşturmamaktadır ve bu ürünler tüketilmemelidir. hayvanları gıda veya başka amaçlarla yetiştirme, kaynak olarak kullanma, zarar verme ve öldürme eylemlerinin her biri etik olarak yanlıştır. çünkü bu eylemlerin tamamı hayvanların toplumsal düzeyde kabul edilen mülk statülerini tanımak ve bunu devam ettirmek anlamına gelmektedir (tunçay, 2016: 57).
veganlar, aralarında biyoetik açıdan tartıştıkları görüş farklılıklarına sahiptir. ancak hepsi canlı yaşamına saygı görüşünü benimsemektedir. veganların hayvan sömürüsüne ve türcülüğe karşı olmak hakkında görüşleri temel olarak ortaktır. sadece bir beslenme şekli değil, aynı zamanda bir yaşam tarzı, hayat felsefesi ve bir biyoetik yaklaşım olan veganlık, türcülüğe, cinsiyetçiliğe ve ırkçılığa karşıdır ve bütün canlıların eşit olduğunu savunmaktadır (tunçay, 2016: 58).
devamını gör...