hepimiz duyuyoruzdur kaddafi libya vatandaslarini onu veriyormus bunu veriyormus e bu islam gulu neden bu kadar bal yag olmasina ragmen halki tarafindan olduruldu veya halki mi oldurdu? muammer kaddafi’nin öldürülme nedeni, tek bir sebebe indirgenemeyecek kadar karmaşık ama üç ana eksende açıklanabilir: (1) içerideki otoriter yönetimi, (2) uluslararası sistemle çatışmaları ve (3) arap baharı’nın tetikleyici rolü.
içerideki otoriter yönetim
kaddafi, 1969’daki kansız darbeyle iktidara gelip 42 yıl boyunca ülkeyi yönetti.başlangıçta arap milliyetçiliği ve antiemperyalist söylemlerle halk desteği kazansa da zamanla kabileler arası dengeyi kendi lehine bozdu.kendisine yakın kabilelere devletin kilit noktalarını verirken, rakip kabileleri dışladı veya “terörle ilişkili” ilan ederek tasfiye etti.(tanidik geliyor mu?) yetmemis kendi kafasina gore isine geldigi gibi "ödül ve ceza merkezli korkunç bir diktatörya" kurmuş ve muhaliflerini sistematik olarak ortadan kaldırmıştı. ayrica petrol gelirleri büyük altyapı ve sosyal projeler sunsa da iktidar çevresindeki yolsuzluklar ve uzun süreli tek adam yönetimi halkta hoşnutsuzluk yarattı. yani 5li kete her diktatoryede var bize has degil hadi iyisiniz kofterhorlar. bu politik nedenler cepte mi? evet cebimiz de.
dış politik faktörler
ilk dönemlerinde antikapitalist ve batı karşıtı bir çizgi izledi.
lockerbie faciası (1988)iki libyalının yargılanmasını reddetmesi, ülkeyi yıllarca yaptırımlar altında bıraktı. bu facia sonrası dünya ile ilişkileri kopma noktasına geldi.
2000’li yıllarda ilişkileri kısmen düzeltti, lockerbie faillerini teslim etti, abd ile işbirliği yaptı, avrupa ile silah ve petrol anlaşmaları imzaladı.2001 sonrası abd ile yakınlaşmaya dahi çalıştı.ancak batı hiçbir zaman kaddafi’ye tam olarak güvenmedi.abd ve avrupa, kaddafi’yi “teröre destek veren lider” ilan etti. ah ulan duj gucler ne isdediniz islam sancaktarligindan.2008'den itibaren tekrar batı karşıtı söylemleri sertleştirdi.çin ve rusya’ya yaklaşmaya başladı. bu, batı için yeniden “tehlikeli” bir sinyal oldu.bu tutarsız politika, ne doğu ne de batı tarafından tam güven duyulan bir lider olmasına neden oldu. sonuc olarak libya, jeopolitik açıdan avrupa’nın enerji güvenliği için kritik olduğundan, batı kaddafi sonrası düzeni kurma fikrine yaklaştı. dedik ya duj gucler bak bizde oyle mi oysa hic isini bilmiyor kaddafi.
arap baharı süreci
2011’de arap baharı tunus ve mısır’dan libya’ya sıçradı. halk isyanı hızla büyüdü. yıllarca biriken halk öfkesi patlak verdi. kaddafi, protestoculara karşı ağır silahlar ve orduyu kullandı. bu, uluslararası toplumda “sivil katliam” algısı yarattı. tabii ki bu algi kullanisliydi uluslararasi toplum icin. nato ve bazı arap ülkeleri (özellikle katar ve bae) libya’ya askeri müdahale başlattı. hava sahası kapatıldı, kaddafi güçleri hedef alındı.bu da kaddafi'yi zor durumda bıraktı.nato bombardımanıyla zayıflayan rejim, içeride de muhaliflerin hızlı ilerlemesine engel olamadı.
sonunda kaddafi, memleketi sirte’de yakalandı ve halk tarafından linç edilerek öldürüldü.sonuçta kaddafi, kurduğu baskıcı sistem, değişken dış politika ve arap baharı sürecindeki dış müdahaleler sonucunada katlanmak zorunda kalmisti.
kaddafi’nin öldürülmesi, kendi diktatörlüğünün yarattığı iç öfke, batı ile gelgitli ilişkilerinin sonunda yeniden düşmanlığa dönüşmesi ve arap baharı isyanının nato müdahalesiyle birleşmesi sonucu oldu.bu gun kaddafiyi halkin ,umla aradigi soylenir dogrumudur bilinmez
ilginç bir şekilde, kaddafi konuşmalarında “amerika saddam’ı astı, bir gün bizi de asabilir” diyordu. öngörüsünde haklıydı, fakat ölümü asılarak değil, halk tarafından linç edilerek gerçekleşti.
devamını gör...