gericilere hoşgörü göstermek; yüce bir terbiye göstergesi değil, bir ulusun mutluluğuna, şerefine göz dikenlere hoşgörüdür ki buna hiçbir zaman izin verilemez.
alegoriye göre bazı insanlar karanlık bir mağaraya zincirlenmişlerdir ve bu insanlar başlarını sağa ve sola çeviremezler sadece karşılarındakini görebilmektelerdir. doğuştan beri bu mağarada bulunan insanlar mağaranın girişinden yansıyan nesnelerin gölgelerini görür ve bunları gerçeklikleri olarak algılarlar. nihayet bir gün bu insanlardan bir tanesi zincirlerinden kurtulur ve mağarayı terk eder. mağarayı terk eden bu insan mağaranın dışında yeni bir gerçeklik ile tanışır ve duvarda gölgelerini gördüğü nesnelerin gerçek olmadığının farkına varır. bunu mağaradaki arkadaşları ile paylaşmak üzere mağaraya geri döner. mağaradaki arkadaşları ise mağaranın dışında farklı bir gerçeklik olduğuna inanmazlar. ve bu insanlara mağaranın dışındaki gerçekliği aktarabilmek de imkânsızdır.
alegoride mağaranın toplumu, zincirin o toplumsal yapı içerisinde var olan kuralları, mağaranın duvarına yansıyan gölgelerin toplumda kabul edilen doğruları sembolize ettiği ileri sürülebilir. buna göre zincirini kıran birey, gerçek hakikatin peşine düşen bir filozofu olduğu kadar sorgulayan insanı da temsil etmektedir.
her k=1,2,3,...,19 için 1'den 20'ye kadar olan tam sayılar arasından dört farklı sayı seçtiğimizde, en büyük sayı ile en küçük sayının farkının k'ya eşit olma olasılığı nedir?
evrenin anlaşılması açısından en önemli matematik konusudur.
bizim buralarda insanlar, statüleri fark etmeksizin "gereksiz" şekilde üstten bakma eğilimindeler. bu bakış açısı, bilgisizlikle ve yaşamayı bilmemekle doğrudan ilişkili. statüsü ne olursa olsun çoğunluk maalesef böyle.
yakın zamanda doğu almanya şehirlerinden biri olan leipzig'e gittim. sosyalist dönemden kalma bir şekilde o kadar basit ve sade yaşıyorlar ki özenmemek elde değil. kimse başka birini ezmek derdinde değil. kimse kendisini olduğundan fazla göstermek derdinde değil. bildiğiniz yırtık pırtık kıyafetlerle takılıyorlar. gece hayatında tanıştığım birçok insan, aşırı özenli giysilerle dolaşan birey gördüklerinde, "kişilikteki eksiklikleri sanırım böyle kapatıyor." diye düşündüklerini söylediler. bilinçli yaşamayı fazlasıyla biliyorlar. çoğunluğu bilinçli insanlar çünkü. bakın bunun parayla hiçbir ilgisi yok.
şu an 45. satranç olimpiyatları düzenleniyor. 5 defa dünya satranç şampiyonu olmuş, milyonlarca doları olan -bence tarihin en iyi oyuncusu- magnus carlsen; maçlarına bisiklet ile gidip geliyor. bir kez daha diyorum: bu adam defalarca dünya şampiyonu olmuş, sayısız turnuva kazanmış, şirket sahibi bir kişi. milyonlarca doları var. yaşamındaki şu basitliğe, sadeliğe bakar mısınız? işte buna bilginin sağladığı yaşam kalitesi deniyor.
geçen sene new jersey'de, orada yaşayan iki arkadaşımla birlikte; sıradan bir hazır yiyecek barda hamburger, tavuk falan yiyorduk. yan masadaki genç adam eliyle kemikli bir et yiyordu. adam yemeğini bitirdi, tuvalete gitti. arkadaşlarımdan biri, "şu adam sanırım alessio figalli." dedi. adam matematiğin nobeli olan fields madalyası sahibi. kimseye aldırmadan eliyle kemikli et yiyor:)) bu kadar rahat, bu kadar komplekssiz. işte bunu bilgi sağlıyor.
bizim buralardaki insanları gördükçe bunları yazmak istiyorum. bir gün düzelmesi ve bilginin artması umuduyla...
genel kabul gördüğü üzere harold pinter'in en güzel oyunlarından biri olan, "çağının gerisinde kalmış, korku imparatorluğu içerisinde sindirilmiş, sistematik şekilde cahilleştirilmiş milletlerin durumu üzerine derin inceleme yapan" yaş günü partisi; ankara devlet tiyatrosunda defalarca sahnelenmiştir. harika bir eserdi. ankara devlet tiyatrosunu kutlarım. iki defa izledim.
tiyatro sevgisi ile bilinen (!) ankara seyircisinin çoğunluğu, oyunu berbat bulduklarını ve oyun sırasında uyumamak için kendilerini zor tuttuklarını belirtmişlerdir:) ankara seyircisi, oyunun ne anlattığını anlamadı. halkımızın zeka seviyesi, maalesef gittikçe düşmektedir.
sonra da "ülke neden bu hale geldi?" diye birbirlerine sorarlar.
bu oyun keşke 2024-2025 sezonunda yine sahnelense. oyunun verdiği mesaja toplum olarak ihtiyacımız var. platon'un mağara alegorisindeki gibi mağaranın içinde uyuyan, dışarıda güneş olduğunu bilmeyen halk; belki uyanır.
bu deneye göre; evrenin iki ucuna daha önce etkileşimde bulunmuş iki tane atom altı parçacığı koyarsanız, bilgi anında aktarılıyor. kütleli cisimlerde ise ulaşılabilecek maksimum hız limiti var. bunu teorik fizik başlığı altında formüller aracılığıyla hesaplıyoruz. buna ışık hızı diyoruz. ışık hızı, uzayda bir saniyede yaklaşık olarak 300.000 km yol alabiliyor.
bilgi, insan zihninin algılama yeteneğine göre devasa boyuttaki uzayda; mesafe fark etmeksizin ışık hızının çok ama çok ötesindeki bir hızla anında aktarılıyor. ama kütleli cisimler ışık hızını geçemiyor. buradan hangi sonucu çıkarabiliriz neo;)
yavuz çetin'in çok sevdiğim şarkılarından biridir. kaan tangöze'nin akustik gitar ve mızıka ile söylediği uyarlaması, bence orijinalinden daha güzeldir.
satranca ilişkin en ilginç bulmacalardan biri matematikçi leonhard euler’in çalışmalarının ardından popülerlik kazanmış at turu problemidir.
bir satranç seti alın ve bir at dışında taşların hepsini atın. at’ı satranç tahtasının 64 karesinden herhangi birine yerleştirin. şimdi çözmeniz gereken problem şudur. bu atı 64 adet kareye sadece 1 kez uğrayarak satranç tahtasında hareket ettirmeniz mümkün müdür?
at turu problemi başlangıçta kolay bir soru gibi gözükecektir. ancak euler bunu “herhangi bir analize tabi olmayan ilginç bir problem” olarak nitelendirmiş. yine de analizi yapmış ve bunu sistemli bir şekilde yapan ilk kişi de aslında oymuş. (bilinen en eski referans ms 9. yüzyıla kadar uzanmaktaymış.)
onun çalışmalarından bir örneği ekliyorum.(euler kareleri geçildikleri sıraya göre numaralandırmış. mavi çizgiler sonradan eklenmiş.)
euler arşivinden(e309 isimli makale)
tüm zamanların en önemli matematikçilerinden biri olsa da euler’in at turu problemini deneme yanılma ile çözmesi imkansızdı. çünkü asıl sorun bir tane bulmak değildi. bu tip turlardan kaçının olası olduğunu hesaplamak istiyordu. bunları gerçekten saymaya çalışmak için bir bilgisayar kullanmanız gerekir. 1996’da matematikçiler martin löbbing ve ıngo wegener tam da bunu yaptı.
at turu probleminde 63 hamleyi yapar ve 64. hamleyle orijinal kareye geri dönebileceğiniz bir kareye ulaşırsanız, buna kapalı tur denir. diğer turlara da açık tur denir.
matematikçiler bitiş karesinin başlangıç karesinden sadece bir at sıçraması uzaklıkta olduğu turları, yani bir döngüye dönüştürülebilen turları saydılar. bunlardan 33.439.123.484.294 tane olduğunu iddia ettiler. (aslında amaçları tur sayısını saymak değil, belirli bir sayım yönteminin yararlılığını göstermekti.)
ancak kısa süre sonra sonucun doğru olmadığı ortaya çıkmış. görünüşe göre doğru sonuç 26 trilyondan daha fazlaydı. döngüye dönüştürülemeyen at turu sayıları için de 2014’te hesaplanan bir sayı 19.591.828.170.979.904 kadardı. ancak kimse bunun doğru olup olmadığından tamamen emin değil. sayının bundan çok daha fazla olması da olası.
peki karıncalar bir satranç problemini çözebilir mi:)
karıncaların günlük yaşamlarındaki etkileyici işbirliği ve iz bırakma yetenekleri, bilim dünyasında karmaşık optimizasyon problemlerine çözüm arayan araştırmacılar için büyük bir ilham kaynağı. karınca koloni algoritması, bu doğal süreçlerden ilham alarak geliştirilen bir yapay zeka yaklaşımıdır. özellikle, bir karınca kolonisinin yiyecek kaynaklarını bulma ve en kısa yolu keşfetme yeteneği, bu algoritmanın temelini oluşturur.
görseldeki arjantin karınca patikaları, yuvaları en kısa yolun bir yaklaşımını kullanarak birbirine bağlar. gri çizgiler, patika sisteminin birkaç fotoğrafının üst üste bildirilmesiyle görselleştirilen karınca patikalarıdır.
bu algoritma, bir karınca kolonisindeki karıncaların davranışlarını ve etkileşimlerini taklit ederek çalışır. karıncalar, yiyecek kaynaklarına ulaşmak için dolaşırken arkalarında feromon adı verilen çekici bir kimyasalın küçük damlacıklarını bırakırlar.
diğer karıncalar ise bu kimyasalın cazibesine kapılır ve onu takip ederken kendi feromon damlacıklarını bırakarak ize eklenirler. hansel ve gretel’in ekmek kırıntılarından iz bırakması gibi, karıncalar da evlerine dönüş yolunu bulmak için bu izleri kullanırlar.
en başarılı karıncalar (sorunu daha iyi çözenler), kötü performans gösterenlerden daha fazla feromon bırakır. bu süreç birçok kez (belki milyonlarca kez) tekrarlanır. tekrarlar sayesinde, iyi çözümlerdeki feromon izleri artar ve buharlaşma nedeniyle daha zayıf çözümlerde azalır.
karınca koloni algoritması da benzer bir şekilde, olası çözüm yollarını arayarak, daha iyi çözümlere ulaşmak için bir takım işaretler ve denemeler yoluyla yol haritası oluşturur. bunun için elbette gerçek karıncalar değil karınca popülasyonunu simüle eden bir bilgisayar kullanılacaktır.
geçtiğimiz yıllarda araştırmacılar at turu problemini çözmek için karınca kolonisi optimizasyon algoritmasını kullanmaya karar verdiler. simülasyonda, karıncaların yalnızca satranç tahtasındaki bir at gibi hareket etmesine izin verildi. ayrıca karıncalar satranç tahtasının sınırları içinde kalmak zorundaydı. bu algoritmayı kullanarak araştırmacılar yaklaşık yarım milyon tur buldular.
sonuç olarak, karınca algoritmasının neden bu kadar iyi performans gösterdiğini söylemek kolay değil. belki de algoritmik parametreleri ayarlamaktan kaynaklanıyor. ya da belki de karıncalar gerçekten satranç oynamayı seviyordu:)
"bir görüşün geniş çapta benimsenmiş olması, onun tamamıyla saçma olmadığının kanıtı değildir. aslında insanlığın çoğunluğunun aptallığı göz önüne alındığında, geniş çapta yayılmış bir inancın mantıklı olmaktan çok aptalca olması muhtemeldir."
okçuluk, havalı tabancanın da dahil olduğu atıcılık gibi ilkel; boks, güreş gibi kaba kuvvete dayalı spor branşlarında yani çoğu medeni ülkenin yarışmadığı bu branşlarda alınan başarılara sevinen insanları görünce, seviyeleri adına üzülüyorum.
o gelişmiş ve medeni ülkeler, bahsettiğim branşlarda yarışacak robotları yapıyorlar.
peki biz; matematikte, kurumsal ve deneysel fizikte, düşünce devriminde, tiyatro ve opera üretiminde, teknolojinin gelişmişliğinde, satrançta, atletizmde, teniste, futbolda, basketbolda neredeyiz? insanımızın kültür seviyesi maalesef çook düşük.
özellikle yaz aylarında; iş çıkışında koşudan geldikten sonra, kulaklığı takıp fazıl say'ın achilleus bestesini dinleyerek uyumak da bunlardan biridir.
atatürkçü cumhuriyete, atatürkçü devrimlere ve atatürk ilkelerine gönül vermiş tüm renktaşlarıma selam olsun ! dünya fenerbahçeliler günümüz kutlu olsun !
normal sözlük'ü kullanarak 3. parti dahil tarayıcı çerezlerinin kullanımına izin vermektesiniz.
Daha detaylı bilgi için çerez ve
gizlilik politikamıza bakabilirsiniz.
online yazar listesini görmek için lütfen giriş yapın.
1 öne çıkan tanım
