1970’lere dair özlenen şeyler

ispanyol paça pantolon, slip mayo, evin duvarlarını süsleyen ses dergisinin müstehcen posterleri ve sürekli dolapta bekleyen yarım şişe rakıdır.

çiçek çocuklar ve onlarla takılmak.

sözlükte 70leri net hatırlayanlar var mı diye gelip baktığım başlıktır.
bende 70ler yok, en iyi ihtimalle 80lerin ikinci yarısını hatırlıyorum.

valla 1970 dogumluyum, 54 yasindayim. o doneme ait her seyi ozledim. simidin tadi bile baskaydi

düşündüm düşündüm pek bir şey bulamadım. 70'lerde pek özlenecek bir şey yoktu benim için.

54 doğumlular için söylenilecek çok şey var...

- istanbul'un dışında kalan, en yaşlısı 50'de kurulmuş mahalleler. bu mahallelerde varolan kültür. insanların samimiyeti ve dayanışması.

- osmanbey, şişhane, kurtuluş civarlarında günübirlik tüm ihtiyaçlarınızı karşılayacak işportacılar. karaborsadan ekmek satanı bile vardı. bugün, o taraflarda gördüğünüz tüm işportacıların kökeni, yetmişlere dayanır.

- sinema gösterimleri. maaşınızın verildiği gün, arkadaşlarınızla yapabileceğiniz en iyi aktivitelerden biriydi. tiyatrolarda yaygındı ama bugün olduğu gibi sinema daha ağır basıyordu insanlarda.

- tülay german, ruhi su, cem karaca konserleri. eğer bu üçünden birinin konserine gittiyseniz, gerçek bir efsane nesilsiniz.

- dönemin politik atmosferi. insanların haklarına sahip çıkarak, yanyana gelebilmeleri. sağ-sol çatışması diye adlandırdıkları şey, faşistlerin bu insanlara silah doğrultması.

- beyoğlu'nda gezmek. emin̈onü'ne gitmek ve ardından gülhane'de kağıt helva-çay yapmak. o gün bunları yapan bir insan, bugün aynı tadı alır mı, sanmam.

her ne kadar bugün bile açıklanamayan, günümüze yansıyan sonuçları olsa da güzel günlerdi...

karanlık

ben özlemedim moruk 99'luyum ben

tr solu'nun yükselişi
allahım beni o günlere ışınla

mete kaan kaynar, türkiye'nin 1970'li yılları kitabında pek bir nefis özetlemiş. okurken dayanamadım, sözlük ile paylaşmak istedim bkz derlemesi ile.
-----
"türkiye'nin 1970'li yılları sadece şiddetle, krizle, darbeyle ve yoklukla şekillenmedi elbette. her ne kadar yetmişler, devletin şiddet aygıtlarının yön verdiği politikaların, iç savaşın, anarşinin ve sosyo-ekonomik çalkantıların hâkim olduğu bir dönem olsa da aynı zamanda umudun, neşenin, sevincin, eğlencenin ve hüznün de onyılıydı.

türkiye, inek şaban'dan hababam sınıfı'na, bizim aile'den neşeli günler'e, canım kardeşim'e kadar birçok filmle belli bir süreliğine hoşça vakit geçirmeyi, kendi sıkıntılı gerçekliğinden uzaklaşıp başka bir dünyaya adım atmayı başardı. güneş ne zaman doğacak'ı da, arkadaş'ı da, birleşen yollar'ı da, bir gün mutlaka'yı da, ayıkla beni hüsnü'yü de, şipşak basarım'ı da, tak fişi bitir işi'yi de aynı onyılda seyretti. tıpkı halkın dostları'nı, tevhid'i, rizgari'yi ve hergün'ü aynı dönemde okuduğu gibi.

artık kanıksanan radyonun yanında televizyon da evlerin başköşesindeki yerini almaya başlamıştı. türkiye, bu onyılı televizyonda görevimiz tehlike, uzay yolu, aşk-ı memnu ve kaynanaları seyrederek geçirdi. 1974 yılında hollanda ve federal almanya arasında oynanan dünya kupası finalini naklen izledi. 45'liklerden longplaylere, oradan da kasetçalarlara geçilen bu dönemde, zülfü livaneli, edip akbayram, cem karaca, selda bağcan, fikret kızılok ve timur selçuk'un şarkıları yükseliyordu.

türkiye'nin yetmişlerini ifade edecek tek bir kelime seçilmesi gerekse, muhtemelen o kelime "sokak" olurdu. sokak; işçi, memur, öğrenci, kadın… sosyal, siyasal ve ekonomik sorunlarda hemdert olmuş tüm yetişkinlerin olduğu kadar, dönemin çocukları için de önemli bir kavram ve mekândı.

okuldan gelince siyah önlüklerini fırlatıp atan yetmişlerin çocukları "sokağa çıkar", ortada sıçan ya da saklambaç oynamak için ya kaleye mum diker ya da "ay may kumay, cevdet sunay, nihat erim, kel kafanı yerim" tekerlemesini söylerlerdi. beştaş ya da misket oynanır, topaç çevrilir, gazoz kapakları, çiklet kâğıtları ve renkli peçeteler biriktirilirdi.

boş tarlalarda ya da sokak aralarında oynanan futbol maçlarında ise oyun her zaman "beşte devre, onda biter" ve "üç korner, bir penaltı" kuralıyla oynanırdı. velhasıl, sokak yetişkinler için olduğu kadar çocuklar için de özgürlüğün alanıydı. o yıllarda sokak, çocuklar için hem renkli hem de bir o kadar politizeydi. belki de bu yüzden, dönemin çocuklarının en entelektüel eğlencesi adam asmaca oyunuydu."