adalet partisi

adalet partisi, demokrat parti'nin devamıdır. halk demokrat parti diyemediği için demirkırat parti diyor o dönemlerde. menderes, polatkan ve fatin rüşdü zorlu asılıp demokrat parti kapatıldıktan sonra aynı görüşün temsilcisi olarak adalet partisi kuruldu. demokrat parti'yi çağrıştıran arması ise demir kır at idi. simgesi aslında demokrat parti'nin devamıyız demektir.

deniz gezmiş, yusuf aslan ve hüseyin inan'ın idamları için parlamentoda "üç üç üç!" diye tempo tutan vekillere sahip bir parti. sebebi, 1960 darbesi'nde adnan menderes, hasan polatkan ve fatin rüştü zorlu'nun idam edilmesi. neticede hiçbir cinayet işlememiş üç genç anayasayı ihlalden idam edilirler.

mhp ve ülkü ocaklı teröristler günde otuz kişi öldürürken "bana sağcılar suç işliyor dedirtemezsiniz" diyen mel'un bir parti başkanına, süleyman demirel'e sahip sağ kemalist parti.
27 mayıs askeri darbesinden sonra, elimizde bir devlet partisi, chp var. bir de merkez sağ partimiz de olsun, demokrasicilik oyunumuz tam olsun diyen ciheti askeriyye tarafından verilen görev çerçevesinde emekli orgeneral ragıp gümüşpala tarafından kurulmuştur. 1963 yılında genelbaşkanlığa morrison süleyman diye anılan süleyman demirel seçtirilmiş, 1965 yılından 1971 yılına kadar tek başına iktidar olmuştur. 1971 yılındaki faşist askeri darbenin ardından demirel başbakanlıktan istifa etmiş, adelet partisi de hükumetten düşmüştür. 1973 yılından 1980 faşist darbesine kadar da zaman zaman muhalefete düşse de, feyzioğlu'nun güven partisi, erbakan'ın milli selamet partisi ve faşist mhp'si ile oluşturduğu faşist birinci ve ikinci milliyetçi cephe hükumetlerinin lider partisidir. bu dönem türkiye'nin en kanlı, doğrudan bir iç savaş ortamını yaşadığı dönemdir. ciheti askeriyye, bizzat kendisi tarafından koordine edilen, adam ve lojistik destek sağlanan mhpli teröristlerce "icra edilen" bu "kardeş kqvgasını" durdurmak için darbe yapınca tüm partileri, bu arada adalet partisini de kapatmıştır. adalet partisi daha sonra "doğru yol partisi" olarak yoluna devam etmiş olup, dayandığı köyde yaşayan köylü sınıfı ortadan kalkınca küçülerek yok olmuştur.

demokrat parti'den sonra sağ partilerin 2. ata partisi diyebileceğimiz partidir, yaklaşık 20 sene* boyunca dp'den doğan merkez sağ boşluğunu doldurmuştur fakat dönemin uçlarda yaşanan ideolojik ortamı sebebiyle dp gibi sağın üstünde bir şemsiye olamamış; daha çok kendinden daha az oy alan diğer sağ partilere liderlik edip koalisyon hükûmetleri kurmuştur.

ilk genel başkanı ragıp gümüşpala'dır, esasında asker olan gümüşpala'nın böyle bir partinin* başında olmasının tek sebebi askeriyenin sağı el altında tutmak istemesiydi fakat bu çok uzun sürmedi. gümüşpala 1964'te ölünce yerine türk siyasetinin en enteresan* şahsiyeti süleyman demirel seçildi. ap türk siyasi hayatına bu ikinci ve son* genel başkanı ile damgasını vurmuştur.

demirel genel başkanlığında ap hızlıca yükselerek tek başına iktidar oldu ve 12 mart muhtırasına dek bu sürdü. ap'nin tek başına iktidarından en iyi hatırlanan olay üst tanımlarda da bahsedildiği gibi deniz gezmiş, yusuf aslan ve hüseyin inan adlı üç üniversite öğrencisinin idamıdır. şüphesiz yaptıkları şeyler suçtu ve cezası olmalıydı fakat idamları çok büyük yanlıştı, idam edilmelerinin ise iki sebebi vardı: birisi o dönemin zaten karışık olması ve bu tip olaylarda sert cezaların uygulanması***, diğeri ise o dönem çoğunluk olan adalet partisi'nin bu olayı dp'li vekillerin idamının intikamıymış gibi görmesi ve bu gençlerin idamı için bastırmasıdır*.

12 mart solu ezip geçtiği gibi adalet partisi'ni de yıpratmıştır, msp'nin kurulması ile adalet partisi iktidara gelmek için diğer ufak sağ partilere ihtiyaç duymuştur. 1972-1980 arası dönemde demirel'in kurduğu hükümetler milliyetçi cephe hükûmetleridir, 1980 askeri darbesi ile devrilen hükümet de bunların sonuncusudur. adalet partisi bu darbe ile hükümetten edilmiş, diğer partiler ile beraber 1981'de kapatılmıştır. merkez sağın bu 2. büyük partisinin pek çok ardıl partisi vardı, bunlar milli nizam partisi, demokratik parti, doğru yol partisi*, anavatan partisi ve büyük türkiye partisi*'dir.

1961'de ragıp gümüşpala ve süleyman demirel tarafından kurulan liberal sağ bir türk partisi. adalet partisi, 2001'de recep tayyip erdoğan'ın kurduğu adalet ve kalkınma partisi(ak parti/akp) ile karıştırılmamalıdır. adalet partisi'nin siloganı kıratına bin gel süleyman, sembolü de kırattır. demirel'in genel başkanlığında adalet partisi (ap) hızlıca yükselerek tek başına iktidar oldu ve bu durum, 12 mart muhtırası'na dek sürdü. adalet partisi, 1970'lerde necmettin erbakan ve alparslan türkeş ile birlikte milliyetçi cephe hükûmetleri koalisyon ile bilinir: msp, mhp, ap.
ragıp gümüşpala'nın 1961'de kurduğu, süleyman demirel'in 1964'te genel başkanı olduğu adalet partisi(ap)

1977 seçimlerinde propaganda amaçlı seslendirilen milliyetçi zühtü gibi ikonik bir seçim şarkıları vardır.

'komüniste kanma zühtü' diye de bilinir.