aletsel büyüklük

depremin şiddetine ilişkin “aletsel büyüklük” atfı aslında yanlış bir kullanım örneğidir

“aletsel büyüklük” ifadesi yanlış bir kullanımdır. alet dışında başka bir yöntemle depremin büyüklüğü ölçülmez ya da sayısal olarak belirtilmez. sayısal büyüklük ifadesi ancak bir aletin sonucu olabilir. bu nedenle, depremin büyüklüğü için “aletsel büyüklük” gibi bir ifade anlamsızdır.

deprem verileri dile getirilirken sıklıkla duyulan bir ifade var: “aletsel büyüklük”.

zamanında erdal inönü’nün “bütün ölçümler aletle yapıldığına göre, böyle bir deyimin ne anlamı olabilir?” sorusuyla da gündeme gelmişti.

depremin büyüklüğü aletle ölçülür. logaritmik tabanlı richter ölçeğine göre de büyüklüğü belirtilir. depremin şiddeti, yani yıkıcılığı da mercalli ölçeğine göre aktarılır. alet dışında başka bir yöntemle depremin büyüklüğü ölçülmez ya da sayısal olarak belirtilmez. sayısal büyüklük ifadesi ancak bir aletin sonucu olabilir. bu nedenle, depremin büyüklüğü için “aletsel büyüklük” gibi bir ifade anlamsız hale gelmektedir.

ekşi sözlük’ten qassap mahlaslı yazarın ifadesiyle: “nasıl ki “yahu ateşim çıkmış, aletsel büyüklüğü 38,5 derece. bak kafadan atmıyorum. aletle ölçtük bunu” veya “abi küçük tansiyonumun aletsel büyüklüğü dokuz olmuş” demiyorsak depremle ilgili ölçü bildirirken de böyle bir ifadenin kullanılmaması gerekir. zira “küçük tansiyonum dokuz olmuş” diyen kişi için “acaba bu tansiyonunu neyle ölçtü?” diye şüpheye düşmediğimiz gibi “depremin şiddeti richter ölçeğine göre 6,4 olarak ölçüldü” denilince de “acaba aletle mi ölçtüler?”, “acaba bu ‘neysel’ büyüklük” diye düşünmeyiz.“