amedeo modigliani

tam adı amedeo clemente modigliani olan yahudi kökenli italyan ressam ve heykeltıraş.
ayrıca "modigliani" adında hayatından bir kesitin anlatıldığı film de vardır.(ruhunu görebildiğimde gözlerini de çizeceğim)

çizdiği kadınların boynunu uzun çizmesiyle ve gözlerini çizmemesiyle bilinir. sanırım yalnızca evleneceği kadının gözlerini çiziyor. picasso ile zamanında büyük rekabetleri varmış fakat amadeo nun alkole olan düşkünlüğü onun sanat hayatını da hayatını da bitirmiş. picassonun son söylediği kelimenin modigliani olduğunu söylerler. ( ne kadar doğru bilemiyorum)

sefalet içinde yaşam sürmüş ressam. içkiye ve kadınlara fazlaca düşkünmüş. serseri gibi yaşamış ama gönlünce resmetmiş. tabloları milyon dolarlar etmekte şimdilerde.

yahudi asıllı italyan ressam.

serkeş yaşamı ve bunun getirisi olarak sefil olmuş, kalbi kırılmış kadınları ile meşhurdur.

ayrıca, pablo picasso ile çok yakın arkadaşlıktan, düşmanlığa evrilen ilişkileri vardır.

ben çok bilmem, anlamam. ancak ressam bir arkadaşım picassonun vajinasına koyum modigliani adamdır diyor.

cemal süreya’nın “aslan heykelleri” şiirine konu olan boyun tasvirleriyle ünlü italyan ressam.

“yeni sözler buldum bir nice seni görmeyeli
daha geniş bir gökyüzünde soluk aldıracak şiire
hadi bir de bunlarla çağır gelsin aslan heykelleri
oldurmanın yıkmanın yeniden yapmanın aslan heykelleri
olduran yıkan yeniden yapan gözlerini seviyorum kaç kişi
bir senin gözlerin var zaten daha yok
ya bu başını alıp gidiş boynundaki
modigliani oğlu modigliani”
cemal süreya

andré salmon
modigliani (modigliani'nin yaşamöyküsü) nü anlattığı güzel bir kitap da vardır.

‘‘aradığım gerçek değil, gerçeküstü de değil sadece bilinçaltı. beni sadece insan ilgilendiriyor çünkü yüzü doğadaki en ulvi şey.’’ demiş üstün insandır.

'amedeo modigliani'nin 1917'de yaptığı bir kızın portresi isimli tablonun altından bir resim daha çıktı. yapay zekânın ortaya çıkardığı resmin modigliani ile bir dönem sevgili olan beatrice hastings'e ait olduğu, ikilinin ayrılmaları üzerine ünlü ressamın hastings'in portresi üzerine yeni bir resim yaptığı düşünülüyor.' buradan

kendisi 16 yaşımda tutulduğum, şu biricik ve tek hayatımın ikinci aşkıdır ve ilk aşkım olan peter pan gibi kendisi de kalbimi kırmıştır.

biri hiç gelmemiş diğeri ise çok erken gitmiştir.

sevgili modigliani, picasso gibi bir dahi ya da van gogh kadar deli olmayabilir ama onun eserlerinde insanın yüreğine işleyen bir şey vardır. onun gücü resmini yaptığın insanların özünü ortaya çıkartmasında yatar bence. şov yapmaz, sizi etkilemeye çalışmaz. manifestolarla üzerinize gelmez ya da bilgiçlik taslamaz. çok naif ve sade biçimde insanın kırılganlığını yakalar ve bunu size yüreğinizi titretecek şekilde gösterir.

bizim alanla ilgili şöyle bir espri vardır; öğrenciler güzel sanatlara dali hayranı olarak girip picasso hayranı olarak çıkarlar diye.

ben modiglianiye aşık olarak girip modiglianiye aşık olarak çıktım.

amadeo clemente modigliani


sanatçı italyanın liman kenti olan livorno’da dünyaya geldi. marsilya doğumlu annesi eugenie garsin’in yahudi olan ataları 18. yüzyıl’da italyaya göç etmişti. geçimini çeşitli işlerle birlikte baba flaminio’nun maden mühendisliği ile sağlayan modigliani ailesinin bazı dönemlerde yaşadığı maddi krizler çöküşe neden olmuştu. ailenin bu çöküşü de modi’nin doğumuna yakın denk gelince eve gelen icra, italya kanunları gereği (hamile ya da yeni doğum yapan kadınların yatağına el koyulamaz), kısmen durdurulmuştu. yatağın evden çıkarılmayacağını öğrenen aile ise sistem açığından faydalanıp evin eşyalarını da yatağın üzerine yığarak bilimum ev eşyalarına da sahip çıkmıştı.

annesinin sürekli desteği ile erken yaşta resme başladığı bilinen amadeo clemente modigliani’nin annesi, kendisine resim eğitimi aldırmanın resim çalışmalarını etkileyeceğini düşünse de çevresinin tepkileri üzerine kısa sürede ikna oldu ve oğluna desteğini sürdürdü.

resim eğitiminin ilk yıllarında tifo hastalığına yakalanan sanatçı, çocukluk döneminde bir umutsuzluğa kapılsa da annesinin kendisine verdiği sözleri bir bir tutmasıyla resme sıkı sıkı sarıldı. 14-16 yaşları arasında guglielmo micheli’den eğitim alan sanatçı bu atölyede gino romiti, oscar ghiglia ve manlio martinelli gibi sanatçılarla çalıştı. atölye, konumu ve kültürel geleneği gereği italyan sanatını yoğun bir şekilde yansıtsa da modi, erken dönem resimlerinde bile röprodiksüyonunu yaptığı ustaların etkisinde kalıyordu.

hocasının isteğinin aksine kendi atölyesinde resim yapmaktan keyif alan sanatçı macchiaioli yerine post-empresyonist bir palet edindi çünkü dış mekanda resim yapma mottosu olan bu grup modi’nin isteklerini tam anlamıyla karşılamıyordu.

resimlerinde, rönesansın klasik figürü haline gelen venüsü görmek isteyen modi, sıklıkla nü model ve portreye yoğunlaşmaya başlamıştı. asırların geleneği ile kendi resim dilini oluşturan sanatçı modellerini genellikle sıradan bir nesnenin üzerine konumlandırıp cinselliğin gücünü yalın haliyle ortaya koymayı amaçlamıştı.


yukarıda görmüş olduğunuz modigliani'nin en ünlü eserlerinden olan “red nude”ün bu kadar ses getirmesinin sebebi, resimdeki detaylara önem vermesinden kaynaklanıyordu. neredeyse son dönem resimlerinin hepsinde vücut formlarını betimlerken; düz, sade, ışığı ve gölgeyi çok dert edinmeden yansıtırken “kırmızı nü” tablosundaki figürün vücut hatları; uzun boyun, ince bel biçimli göğüs ve düzgün bir çene yapısıyla kusursuza yakın hale getirilmişti. ayrıca dağınık saçı ile kendinden emin duruşunu nü modellerinin bir çoğunda vurguluyordu.
1902 yılında accademia di belle arti’de modelden desen çizimini de geliştiren sanatçı tükenmeyecek sanat tutkusunun temellerini en sağlam şekilde atmış oldu.

1906 yılında gino severini gibi birkaç isimle aynı dönemde sanatın merkezi olan parise taşındı ve sanat çalışmalarına burada devam ederken resimlerine ve eskizlerine ağırlık vermiş ne kadar çok resim yaparsa o kadar gelişeceğini düşünmüştü. girdiği kötü ortamlarda kullandığı uyuşturucunun etkisiyle hayatın sefil yanlarını da sorgulamaya başladı . pariste geçirdiği birkaç yıl onu karakteristik olarak oldukça değiştirmişti. hatrı sayılır bir resim bilgi ve becerisine sahip iken şarabın dozunu kaçırdığı gecelerde sanat camiası tarafından pek de hoş karşılanmıyordu.

nietzsche’nin etkisiyle atölyesinden bütün burjuvazi süsleri atmakla kalmayıp, o etkiyle yaptığı bütün erken dönem resimlerini de ya yakmış ya da atmıştı. bu tip kadifeler, mobilyalar, takılardan hayatı boyunca da nefret edecekti.

1910’lu yılların başında nevrotik ruh halini benimsediği görülen sanatçı alkol ve uyuşturucu tüketimini de artırınca yaşadığı nevrozlar kendisine zarar vermeye başlamış ve tüberküloza yakalanmıştı.

hayatının bir döneminde aldığı tavsiye üzerine heykele yönelen sanatçı, 1912 yılında salon d’automne’da bir heykel sergisi açtı fakat sergiden birkaç yıl sonra heykeltıraşlığı bırakıp aynı tutkuyla resme tekrar döndü.
savaşın ilk yıllarında savaşa katılmak isteyen sanatçı hastalığı nedeniyle red yedi. yakışıklılığı ile kadınların dikkatini çeken sanatçı aynı dönem tanıştığı beatrice hastings ile iki yıl boyunca birlikte yaşadı. birlikte geçirdikleri süre boyunca sevgilisinin sayısız resmini yaptı.

1916 yılında, ilerleyen yıllarda sıkı dostu, maddi manevi destekçisi ve sanat danışmanı olacak olan leopold zborowski ile arkadaş oldular.

1917 yılında düzenlenen paris sergisi, hayatı boyunca on binlerce resim yapmış olan modi’nin ilk ve tek kişisel sergisi olacaktı. cesur fırçası sayesinde modern sanatın müstehcenliğini sert bir şekilde halka indirip kabul ettiren sanatçı’nın nü sergisi, açılış günü polisler tarafından kapatıldığı ve ardından tekrar açıldığı kayıtlara geçmişti.

aynı yılın baharında bir heykeltıraşa modellik yaparken gördüğü jeanne hebuterne ile tanıştı. ailelerin kabul etmemesine rağmen bir süre sonra birlikte yaşamaya başladılar.


dünya savaşının sonlarına doğru savaştan hayat arkadaşı ile kaçan sanatçı kübizmin babası pablo picasso, sürrealizmin atası chirico, aguste renoir, andre derain gibi adı sanat tarihine kazınmış bir çok arkadaş edindi.

sanatçı 24 ocak 1920 yılında 35 yaşında tüberkülozdan öldüğünde, bir sergi ve dünyanın dört bir yanına dağılmış, bir şişe şarap ya da bir öğün yemek karşılığında imzalayıp verdiği resimleriyle anılacağından habersizdi.

sanat hayatı boyunca gözleri resmetmekten büyük ölçüde kaçınan sanatçının efsaneleşmiş olan “ruhunu görebildiğim zaman, gözlerini de çizeceğim” dediği hayat arkadaşı olan jeanne hebuterne, modigliani’nin defin işleminden bir gün sonra kendini evinin penceresinden atarak intihar etti.

bu cümleyi ise cemal süreya aslan heykelleri şiirinde şöyle betimliyor.

1884/1920 yıllarında yaşamış italyan ressam/ modigliani

dört bir yanı hastalıklarla çevrili bir hayat yaşamış, 35 yaşında ölmüştür.

sanat sanatçının kendisi içindir diyerek yaşamış bir abimiz.

en azından benim için.

modigliani resmettiği kadınların bir takım ortak özellikleri dikkat çekmektedir. uzun boyunlu, zarif, hüzünlü bir duruşları vardır. hatta öyle birbirine benzerdirler ki modigliani kadınları diye bir tanım vardır. resme bakar bakmaz tanırsınız bu kadınları.

“aradığım gerçek değil, gerçeküstü de değil sadece bilinçaltı.”
“beni sadece insan ilgilendiriyor çünkü yüzü doğadaki en ulvi şey.”

diyor modi *

ismini söylemekte zorlanan kadınlar ona bu ismi takmışlardır.

ve en etkilendiğim anekdot:

büyük aşkı jeanne sorar:
‘neden gözlerimi çizmedin?


‘ruhunu görebildiğimde gözlerini de çizeceğim’