artemis tapınağı

tanrıça artemis'e ithaf edilmiş tapınak efes'te mö 550 yıllarında tamamlanmıştır.tapınak lidya kralı kroisos tarafından başlatılmış 120 senelik bir projenin eseridir. tapınak tamamen mermerden inşa edilmiştir. dünyanın yedi harikasından biri sayılan tapınaktan geriye bugün sadece bir iki mermer parçası kalmıştır. selçuk izmir'de bulunmaktadır.

dünyanın yedi harikasını derleyen sidon'lu antipader tapınağı şöyle tarif etmiştir.

"mağrur babil'in üstünde savaş arabaları için yol olan duvarını ve alpheus'taki zeus heykelini ve asma bahçeleri gördüm ve güneşin kolosusunu ve yüksek piramitlerin devasa işçiliğini ve mausolos'un engin mezarını; ama artemis'in bulutlar üzerine kurulmuş evini gördüğümde diğer tüm harikalar parlaklıklarını kaybetti ve dedim ki "işte! olimpus'un dışında, güneş hiç bu kadar büyük bir şeye bakmadı. (antipater, yunan antolojisi [ıx.58])

bizanslı philon ise tapınak için şunları yazmıştır:

"kadim babillilerin kudretli işçiliğini ve mausoleus'un mezarını gördüm. ama bulutlara doğru yükselen efes'teki tapınağı gördüğümde, diğerlerinin tümü gölgede kalmıştı."

efes'te, lidya kralı kroisos tarafından yaptırılan bir tapınaktır. mö 356 yılında yapılmıştır. bundan yaklaşık 200 sene sonrasında adını tarih kitaplarına yazdırmak isteyen bir cesur yürekli* kişi tarafından yakılmış. o dönemki mahkeme bu adamın gerçekten amacına yani ismini tarihe yazdırma amacına ulaşamaması için adının anılmasını yasaklamışlar. tabi yasaklar çok işe yaramış olsa gerek ki bu kişinin adı günümüze kadar ulaşmış. tapınağı yakan kişi herostratus. hatta herostratus ile ilgili ''forget herostratus'' adında bir tiyatro oyunu vardı rus bir yazar* tarafından yazılmış.

tapınak 100 metreye 55 metre boyutlarında temeller üzerine inşa edilmiş. büyüklüğü, süslemeleri ve heykel detayları ile dönemin en mükemmel yapılarındanmış. 400 sene sonra tapınağın son hali de got kavmi'nin anadolu topraklarına gelmesiyle ortalık karışınca bu tapınak da yıkılmış.

eğerli eşyaların emanet edildiği, bir nevi banka görevi gören artemis tapınağı'nın aynı zamanda tapınağa sığınıldığı zaman dokunulmazlık hakkı tanıyan ayrıcalıkları da vardı. bereket tanrıçası artemis'e ithafen yapıldığı için tapınağın dış kısımları çarşı olarak kullanılıyordu.

artemis aynı zamanda tanrıların doğumunda bulunması gereken ebe tanrıçalardan biri olduğu için, bölge halkı o gün artemis'in bir tanrının doğumunda bulunduğu için tapınağını kurtarmaya gelemediğini düşünmüşler. yıllar sonra büyük iskender buraya gelip tapınağı yeniden inşa etmek istediğinde ise reddetmişler, "bir tanrı başka tanrılara tapınak yapmaz." diyerek. bunun sebebi iskender'in tapınağın yakıldığı gün doğması ve artemis'in doğumuna gittiği tanrının iskender olması.

ben bu tapınağa gittim, sorun bir nasıl gittim.
izmir'in yabancısıyım, o gün şirince'de kalmışım efendim. nerede dedim, selçuk dediler, iyi tamam.
şirince'yi terk ederken içim burkuldu. o sarmal yolları ağaçlara baka baka indim.
şirince... ne güzel bir oksijeni vardı. ateş, sangria... neyse.
yürüdüm, yürüdüm... konuma göre de doğru yerdeyim, insanlardan öğrendiğime göre de doğru yerdeyim.
bir de ne gördüm dersiniz? bomboş bir arazi, üç tane amca sandalyelere oturmuş, üzerinde tapınağın olduğu fotoğrafları satıyorlar.
amca bey dedim. tapınak için gelmiştim ben. artemis ta...
evladım dedi. önceden bulunduğu yer burasıymış fakat şu an yok. geriye kalan sadece şu taşlar.
tapınağın yandığını, yıkıldığını bilmiyordum tabi.
bu da öyle, başımdan geçen tuhaf bir olaydı, izmir'e dair.

artemis tapınağı, antik(ilk) çağ'da antik yunan tanrıçası artemis adına yapılmış pagan bir tapınaktır. yunan mitolojisine göre tanrıça artemis, diğer tanrıları doğuran ebe tanrıça olduğu için bu tapınağın yapımına son derece önem verilmiştir. coğrafi konum olarak izmir-selçuk'ta(efes) bulunmaktadır.
artemis, dinler tarihi açısından çok önemlidir çünkü hristiyanlığın 431 efes konsili'nde alınan bir karara göre theotokos(tanrı annesi) olarak kabul edilen meryem ana tapınmacılığı buradan gelmektedir. zaten artemis tapınağı'nın bulunduğu bölgede incilde adı geçen yedi kilise bulunmaktadır.
izmir'in selçuk(efes) ilçesinde bulunan, tanrıça artemis adına yapılmış tarihi artemis tapınağı
artemis tapınağı'nın yıkılmış mermer bir sütunu