1.
selim ileri'nin senaryosunu yazdığı zeki ökten filmi. gencecik bir kadir inanır ve gencecik bir selma güneri başrollerde olan filmin büyük kısmı denizli'de çekilmiştir.
batı cephesinde yeni bir şey yok romanında, öldürdüğü bir düşman askerinin üstünden çıkan karısı ve çocuklarına ait resimleri görünce kahrolan, "sağ kalırsam sizi bulacağım günahımın kefaretini ödeyeceğim" diye aht veren paul baumer'i hatırlarsınız. paul savaştan sağ çıkmasa da, kadir inanır'ın oynadığı marangoz kalfası istanbullu ali bilfiil bir savaşa girmeden bir tür paul olmuş, vicdanının sürüklediği yere giden bir terhis olmuş jandarma eri.
diyarbakır'da askerlik yapan ali, tezkeresine saatler kala çıktığı operasyonda bir kaçakçıyı vurur. kaçakçı ibrahim, "ekmek parasıydı" diyerek can verirken, ali üstünü aradığı maktulün üstünde karısı ve oğluna ait bir fotoğrafla, canına malolan üç beş çakmak ve kol saati dışında hiçbir şey bulamaz.
tezkereci olarak bindiği trende, fotoğrafta gördüğü kadın*, babası ve oğluyla aynı vagonda gider, onların konuşmalarını duydukça vicdan azabı katlanarak artar. istanbul'a dönüşünde işlerin sarpa sardığını görür. kalfası olduğu marangoz ölmüş, askerden dönünce evlenmeyi kurduğu nişanlısı amerikan pazarında iş bulmuş ve gözünü yükseklere dikmiş, habire pahalı hediye vs kaprisi yapmaktadır. üstelik kızın çalıştığı yerde kaçak ticaretin alâsı döner. ali zaten öldürdüğü adamın acısını hissetmektedir, üstüne kaçak ekmek yemeyi (nişanlısı ona da kendi dükkanında iş ayarlar çünkü), hele ki üç beş zippo için adam öldürmüşken her gün yüzlerce kaçak malın alım satımını yapmayı hiç içine sindiremez. en sonunda nişanı atar, annesini de geride bırakıp denizli'ye, kaçakçının ailesini aramaya gider.
ibrahim'in karısını bir okulda hademelik yaparken bulan ali, yardım etmek için geldiğini söyler. gide gele kadına da bazı şeyler hissetmeye başlar ve onu kayınpederinden ister. acılı baba "zaten torunum da seni sevdi, eh gelinimin başında erkek olarak dur" der. bir yandan denizli'de sanayide iş de bulmuştur. ancak vicdan azabını üstünden atamamamaktadır. nihayet gerdek gecesi her şeyi itiraf eder. gelin onu evden atar, günler sonra oğlunun ısrarıyla çağırır. sonuçta o da eski kocasının yasının yanında ali'den hoşlanmıştır, üstelik oğlu da ali'ye epey bağlanmıştır.
batı cephesinde yeni bir şey yok romanında, öldürdüğü bir düşman askerinin üstünden çıkan karısı ve çocuklarına ait resimleri görünce kahrolan, "sağ kalırsam sizi bulacağım günahımın kefaretini ödeyeceğim" diye aht veren paul baumer'i hatırlarsınız. paul savaştan sağ çıkmasa da, kadir inanır'ın oynadığı marangoz kalfası istanbullu ali bilfiil bir savaşa girmeden bir tür paul olmuş, vicdanının sürüklediği yere giden bir terhis olmuş jandarma eri.
diyarbakır'da askerlik yapan ali, tezkeresine saatler kala çıktığı operasyonda bir kaçakçıyı vurur. kaçakçı ibrahim, "ekmek parasıydı" diyerek can verirken, ali üstünü aradığı maktulün üstünde karısı ve oğluna ait bir fotoğrafla, canına malolan üç beş çakmak ve kol saati dışında hiçbir şey bulamaz.
tezkereci olarak bindiği trende, fotoğrafta gördüğü kadın*, babası ve oğluyla aynı vagonda gider, onların konuşmalarını duydukça vicdan azabı katlanarak artar. istanbul'a dönüşünde işlerin sarpa sardığını görür. kalfası olduğu marangoz ölmüş, askerden dönünce evlenmeyi kurduğu nişanlısı amerikan pazarında iş bulmuş ve gözünü yükseklere dikmiş, habire pahalı hediye vs kaprisi yapmaktadır. üstelik kızın çalıştığı yerde kaçak ticaretin alâsı döner. ali zaten öldürdüğü adamın acısını hissetmektedir, üstüne kaçak ekmek yemeyi (nişanlısı ona da kendi dükkanında iş ayarlar çünkü), hele ki üç beş zippo için adam öldürmüşken her gün yüzlerce kaçak malın alım satımını yapmayı hiç içine sindiremez. en sonunda nişanı atar, annesini de geride bırakıp denizli'ye, kaçakçının ailesini aramaya gider.
ibrahim'in karısını bir okulda hademelik yaparken bulan ali, yardım etmek için geldiğini söyler. gide gele kadına da bazı şeyler hissetmeye başlar ve onu kayınpederinden ister. acılı baba "zaten torunum da seni sevdi, eh gelinimin başında erkek olarak dur" der. bir yandan denizli'de sanayide iş de bulmuştur. ancak vicdan azabını üstünden atamamamaktadır. nihayet gerdek gecesi her şeyi itiraf eder. gelin onu evden atar, günler sonra oğlunun ısrarıyla çağırır. sonuçta o da eski kocasının yasının yanında ali'den hoşlanmıştır, üstelik oğlu da ali'ye epey bağlanmıştır.
devamını gör...
2.
türk sineması'nın yüz akı olan 1975 yapımı film.
jandarma olarak vatani görevini yapan ali'nin terhisine az bir zaman kalmıştır. son görevinde dur ihtarına uymayan bir araca ateş eder ve içindeki kaçakçıyı öldürür. ali ilk başlarda bu olaydan fazla etkilenmez. ancak memlekete dönüş yolundayken ölen kaçakçının babası, eşi ve çocuğuyla aynı vagonda seyahat edince yüreğine derin bir vicdan azabı çöreklenir.
memlekete döndüğünde eski ali'den eser kalmamıştır. çevresi ile anlaşamaz, annesine bile kendini tam olarak ifade edemez. etrafına baktığında kaçak malların cafcaflı mağazalarda satıldığını görür. en yakın arkadaşının yozlaşmış ve umursamaz hâlinden, sevgilisinin kaçak ürünlerle dolu bir mağazada çalışmasından rahatsız olur. hem vicdan azabını dindirmek hem de yeni bir hayata başlamak için ölen kaçakçının ailesini aramaya karar verir.
türk filmlerine has klişeler olsa da felsefesi ile başyapıt olan bu filmi izleyin derim. tam 50 yıl öncesinden bugüne dair pek çok ders barındırıyor.
jandarma olarak vatani görevini yapan ali'nin terhisine az bir zaman kalmıştır. son görevinde dur ihtarına uymayan bir araca ateş eder ve içindeki kaçakçıyı öldürür. ali ilk başlarda bu olaydan fazla etkilenmez. ancak memlekete dönüş yolundayken ölen kaçakçının babası, eşi ve çocuğuyla aynı vagonda seyahat edince yüreğine derin bir vicdan azabı çöreklenir.
memlekete döndüğünde eski ali'den eser kalmamıştır. çevresi ile anlaşamaz, annesine bile kendini tam olarak ifade edemez. etrafına baktığında kaçak malların cafcaflı mağazalarda satıldığını görür. en yakın arkadaşının yozlaşmış ve umursamaz hâlinden, sevgilisinin kaçak ürünlerle dolu bir mağazada çalışmasından rahatsız olur. hem vicdan azabını dindirmek hem de yeni bir hayata başlamak için ölen kaçakçının ailesini aramaya karar verir.
türk filmlerine has klişeler olsa da felsefesi ile başyapıt olan bu filmi izleyin derim. tam 50 yıl öncesinden bugüne dair pek çok ders barındırıyor.
devamını gör...