ben sizin hanınızım bu da benim hanım

cengiz han'a ait olduğu ve hanım kelimesinin buradan geldiği iddia edilen söz.. kesinlikle doğru bir söz cuci han olarak bu sözü babam söylerken bizzat oradaydım..

cengiz han'ın öz be öz torunları:

koca cengiz reyiz ılık çıktı, hanımcı çıktı.

hatta şeyci * çıktı

(bkz: hanım hanım bunlar benim yavrularım)

boynumuz yiğit boynudur bükerse sevda büker

cengiz han değil aynştayn balıkların eğitimini ormancıya anlatırken söylemiş. o yüzden ders çalışmasak da olur.

bir de nietzsche şiiri var "öyle bir hayat yaşadım ki" diye.

han’da olsan hanim köylü olabilirsin.(bkz: swh)

(bkz: bu da hanınızın hamı)

cengiz han'ın romantik olmasıyla alakalı değil, orta asya toplumlarında kadının yeriyle alakalı bir durum. aynı adam kaçırılan karısının düşman boyun liderinden olma bebeğini de kendi evladı kabul etmiştir. bu kadın için o düşman boyun soyunu kuruttuktan sonra.

bir kere kadın ve erkek arasında statü farkı yok. hatta hatun olmuş kadınlar boydaki diğer erkeklerden statü olarak üstün. boyun lideriyle onun eşi olan hatun arasında da bir fark yok. kadınlar ata biner, avlanır, dövüşür ve gerekirse şaman ayinlerini yönetirler. mirastan pay hakları vardır, lider babaları öldüğünde yerine geçme hakları vardır ve hatta mazeretleri varsa eşlerinden boşanma hakları da var.

bütün bunların sebebi ne diye sorulacak olursa da bozkırın zor şartları toplumları buna itmiştir. hayat mücadelesi veren toplumlarda kadınlar da mecburen iş gücü olarak kullanılır. üstüne bir de doğurmak gibi orta asya toplumlarında kutsal sayılan meziyeti varsa el üstünde de tutulur. burada türk mitolojisinde dahi kadınlar doğurgan olmalarıyla hayat veren, yaşamın başlangıcı simgesindeki varlıklardır.

cengiz han böyle bir şey demiş midir? tam olarak böyle demese de buna yakın bir şey demiştir. eşi olan kişi devlet nezdinde hatun statüsündedir. orada seslendiği beylerinden hiyerarşik olarak üst seviyedir ve hanın kendisine eşittir. "ben hanım bu da benim hanım" derken, bana gösterdiğiniz saygıyı ona da seve seve göstereceksiniz, aksini yapanı bir çuvala sokar atlarıma ezdiririm demeye getirmiştir. nitekim torunlarından kubilay han'ın eşi çabi de namını çin'e kadar duyurmuş bir imparatoriçe olarak bilinir. bilge hatun, hanını vezir de eder çin imparatoru da eder.