bir idam

bir george orwell eseridir. 4 içeriği bulunan makalelerinden oluşmaktadır: yazma sebebim, sanat ve propagandanın sınırları, bir idam, aslan ile tek boynuzlu at. çoğu zaman romanlarıyla bilinen yazarın siyasi alanda yazdığı kitapları da mevcuttur( wigan iskelesi yolu gibi). romanlarında da görülen sert eleştiri dili bu kitapta da mevcuttur. benzetmeleri ve örnekleriyle, üslubuyla yine okunası bir kitap yazmıştır.
-yazma sebebim: yazarın yazma sevdasının ne zamandan beri olduğu ve yazar olmak için ne aşamalardan geçtiğini anlattığı bölümdür.
yazar, 4/5 yaşlarındayken bile yazar olduğunu bildiğini,3 kardeşten ortancası ve her kardeş arası 5’er yaş olması nedeniyle yalnızlık çektiğini, kendi kendine hayali varlıklar yaratıp onlarla sohbet edip hayali hikayeler de yazması nedeniyle de hor görülüp yalnız bırakıldığıyla başlar yolculuğuna. ilk şiirini 5 yaşlarındayken yazmış, 11 yaşındayken vatansever bir şiiri yerel gazetede yayınlanmış. sonrası sipariş yazılar ve sipariş usulü yarı komik şiirler…genç dönem hayali ise dev natüralist romanlar yazmak; betimlemesi bol,ağdalı,mutsuz sonla biten romanlar. gerçekten tamamladığı ilk romanı,30 yaşındayken, ‘burma günleri’(roman ingiliz sömürgesi altındaki hindistan/burma’da geçer).
insanları yazmaya iten 4 sebep sayar: safi egoizm, estetik merakı, tarihi içgüdü, siyasi emeller.
siyasi kitaplar yazmasının nedenini bulunduğu koşullara yoran yazar, barış döneminde olsaydı belki de hayali olan ağdalı,betimleme dolu romanları yazabileceğini belirtir.
- sanat ve propagandanın sınırları: sanat sanat için midir? eserde konu mu biçim mi önemlidir? edebiyatta estetik yaklaşımın yerini siyasi yaklaşımın almasının nedenleri nelerdir?
- bir idam: burma’da polis olarak görev yaparken, yaşadığı ve gözlemlediği hintli bir adamın idam günü anlatmaktadır.
- aslan ile tek boynuzlu at: bu bölüm 3 bölümden oluşmaktadır:
1-ingiltere sizin ingiltereniz: dönemin ingilteresinin ve insanlarının davranış, yönelim, alışkanlıklarını değerlendirdiği; dönemin sınıf farklılıklarını ve milliyetçiliğin neden işçi sınıfında daha fazla olduğu sorularına cevap verir.
emperyalizmin zayıflaması sınıflar arasında (işçi sınıfı,orta kesim, burjuvalar ve bir çok kitabında özellikle bahsettiği ve ayrı bir sınıf olarak gördüğü entelijansiya-yani bizim deyimimizle entel kesim) yarattığı düşünce ve yönelim farklılıklarına neden olmuştu. entel kesim arasında sağ yönelimli az insan kalmıştı,çünkü var olan düzenden mutsuzlardı.

alıntı:

‘’…başka türlü de olamazdı. çünkü var olan biçimiyle onlara yer yoktu. ne gelişen ne yıkılan,olduğu yerde duran bir imparatorlukta temel becerisi aptallık olan insanlarca yönetilen ingiltere’de akıllı olmak şüphe uyandırıyordu.’’
(ne kadar tanıdık değil mi?)

yazarın bu makaleyi yazdığı tarihlere (1941) gelindiğinde ,sınıflar arası ayrımın azaldığını belirtir. sosyal konut projeleri, giyimin seri üretime geçmesi ve eğitimin gelişmesi ( çoğunlukla öğretmenlerin özverisiyle der) ile zengin ve fakir arasında ayrımın azaldığından bahseder.
2-esnaf savaşta: bölümü almanların saldırısı esnasında yazmıştır. savaş döneminde özel mülkiyet kavramının nasıl işlemediğini gösterdiğini söyler. kapitalizm her zaman tüketeceğinden fazla ürettiğini , istisnasının da savaş dönemi olduğunu der:

alıntı:
‘… çünkü birileri kar edebileceğini düşünmezse hiçbir şey üretilmiyor’.

sosyalizm ile faşizm arasındaki farkı da , sosyalizmin insanların eşitliğini savunurken, faşizmin(burada nazizmi örnek veriyor) tek bir ırkın üstünlüğünü savunması olarak savunuyor.

ingiltere peki neden cephane, savaş harcamalarına para ayırmadı? üretimin özel sermayede olması ve savaş teçhizat maliyetinin halkın refahından kısılmasını gerektirmesi. ayrıca üreticinin cephaneye değil, ‘kar’a ihtiyaç duyduğundan bahsediyor.ingiltere ,almanya işgaline girmeden bazı üreticiler savaşa girileceği bilinmesine rağmen, almanya’ya kauçuk,bakır, teneke gibi ürünler satmışlar.
nedeni mi? : ‘parası iyi’.
3-ingiliz devrimi: savaş sonrası ingiltere’nin en çok ihtiyaç duyduğu şey devrimdir. yazar , bu durumun elzem olduğunu ve en iyi yönetim şeklinin de sosyalizm olacağına inanmaktadır. ama sosyalizmin uygulanabilmesi için de bazı şartların eksik olduğuna inanmaktadır. ingiltere böyle bir devrime hazır mıdır?