bir şehir bir kütüphane

çeşitli şehirlerden mimarisi, konumu, barındırdığı eserleri veya herhangi bir özelliği ile göze çarpan kütüphaneler paylaşabileceğimiz başlık.
ilki benden gelsin:
(bkz: tianjin binhai kütüphanesi)
çin'in tianjin kentinde bulunan ve 2014-2017 yılları arasında yapımı tamamlanmış olan kütüphane akıl dolu mimarisi ile ziyaretçilerinin ve meraklılarının oldukça ilgisini çekmektedir.
yapının tam ortasında aşağıda görmüş olduğunuz oditoryumu barındıran göz bulunmakta ve yapı bu gözün çevresinde şekillenmekte.

bu gözün etrafında basamaklar halinde çeşitli okuma, dinlenme ve oturma alanları bulunuyor.
binanın başlangıcından bitişine kadar dalgalandırılmış raflar var ve bu yapı kütüphanenin kendine özgü topoğrafyasını oluşturuyor. kütüphanede bir milyonu aşkın kitap bulunuyor.

gözün etrafında görmüş olduğunuz her raf aslında hem oturma hem tırmanma hem de okuma alanı işlevi görüyor. böylelikle kütüphane aslında bir kültür ve sosyalleşme merkezi olarak da işlevini sürdürüyor.

kütüphanenin belli kotlarında eğitim üzerine programlanmış alanlar mevcut. yer altında kalan kısımda arşiv, kitap deposu ve servis alanı, ilk katlarda çocuk ve yaşlılar için okuma alanları var. en üst katlar ise toplantı, ofis ve bilgisayar odaları için ayrılmış.

kütüphane hem içeriden dışarıyı hem dışarıdan içeriyi görebilecek şekilde dizayn edilmiş, amaç dışarı ile bağlantıyı sürdürmek. böylelikle hem kütüphaneye olan ilgi canlı tutuluyor hem de kütüphane günlük yaşamın bir parçası haline getirilerek herkesin düşündüğü "sessiz, kitaplarla dolu, sıkıcı bir yer" şeklindeki imajından sıyrılıyor.
çok daha detaylı bilgi ve görsel için kaynak gösterdiğim siteyi ziyaret edebilirsiniz.
tianjin binhai kütüphanesine gideeeer-->

(bkz: trinity college library)
irlanda'nın başkenti olan dublin'de bulunan kütüphane aynı zamanda dublin üniversitesi'nin de kütüphanesidir. aynı zamanda büyüklük bakımından irlanda'nın en büyük kütüphanesi ünvanına sahiptir. burada çıkarılan bir yasa gereği irlanda'da basılan her eserin bir kopyası bu kütüphaneye gönderilerek burada muhafaza edilmektedir.
irlanda’nın ulusal hazinelerinden biri sayılan dünyanın en eski ve değerli eserlerinden book of kells'in el yazmalı dört cildi de burada olup iki cildi halka gösterilmekte kalan sayfalar belli dönemlerde sergilenmektedir. aynı zamanda irlanda bağımsızlık bildirgesi'nin günümüze ulaşan kopyaları da burada bulunmaktadır.
aşağıya görselini bıraktığım long room 65 metre uzunluğunda devasa bir salonu andırmaktadır. koridorun hem sağında hem de solunda odalar bulunmakta ve bu odaların içindeki kitaplar dört kata yayılmış durumda. yani kitaplara ulaşmak için merdiven kullanmak gerekiyor.

*
kütüphanenin geçmişi üç yüz yılı aşkın bir süreye dayanıyor ve iki yüz binden fazla kitabı barındırıyor. kütüphaneye gelen kitap sayısı arttıkça mecburen tavan yüksekliği de artırılmış, şimdilerde yükseklik yaklaşık on dört metre, evet yanlış duymadınız!

trinity
kütüphaneye gider

(bkz: biblioteca nacional do brasil)
bugün brezilya'dan bir kütüphaneye göz atalım istiyorum sizlerle. fotoğraflarını inceleyip hikayesini okuyunca bu kütüphaneye hayran kaldım, umarım sizler de seversiniz.
rio de janeiro'da bulunan bu kütüphane dünyanın yedinci en büyük kütüphanesi. latin amerika'nın en büyük kütüphanesi olması dışında onu özel kılan ve diğer kütüphanelerden ayıran önemli bir özelliği var.

1775 yılında lizbon'da meydana gelen büyük bir deprem, yüzlerce binanın yıkılmasına ve binlerce insanın ölümüne neden oldu. işte bu depremde yıkılan binaların arasında royal ribeira palace'daki kraliyet kütüphanesi de yer alıyordu. kütüphane ülke için çok önemli bir yere sahip olduğundan dolayı portekiz kralı joseph kraliyet kütüphanesinin tekrar yapılması için çalışma başlattı. şehir yeniden bir deprem tehlikesi ile karşı karşıya olduğundan kütüphanenin brezilya'ya taşınması gündeme geldi.

bu sırada yaşanan napolyon savaşları kraliyet kütüphanesinin brezilya'ya taşınması için elverişli bir ortam yarattı. kütüphanenin ilk kısmı 1808 yılında ikinci kısmı 1810 yılında brezilya'ya taşındı. böylelikle sonraki yıllarda adı biblioteca nacional do brasil olacak kütüphane brezilya'ya kurulmuş oldu.
bugün yaklaşık olarak 10 milyon kitaba ev sahipliği yapan kütüphane unesco tarafından dünyanın önde gelen kütüphaneleri arasında yer alıyor.
kaynağın bir kısmı; kraliyet kütüphanesi
diğer kısmı; kraliyet kütüphanesii
düzeltme: tarihte rakam hatası, dikkati için sevgili 4-3-3 oynatan aykut 'a teşekkürler.

(bkz: admont abbey library)
avusturya'da bulunan admont abbey kütüphanesi dünyanın en büyük manastır kütüphanelerinden biri olma özelliğine sahiptir. admond manastırı da avusturya'da ayakta kalan en eski manastırlardan biri olup enns nehri üzerindeki admond kasabasında bulunur.
manastırın yapımına 1074 yılında benedik'ten gelen rahipler tarafından başlanmış, yaklaşık yetmiş yıl sonra 1776 yılında yapımı tamamlanabilmiştir.
kütüphane tarz olarak barok stilindedir. yapı olarak üç bölüm halindedir, genel mimari özellikleri şu şekildedir: 70 metre boyunda, 14 metre genişliğinde ve 11 metre yüksekliğindedir. toplamda 48 tane penceresi olan kütüphane çok fazla ışık aldığı için doğal bir aydınlatmaya sahiptir.

kütüphanenin tavanları bartolomeo altomonte tarafından fresklerle süslenerek yapılmıştır. burada yer alan heykeller ise barok heykeltıraş josef stammel tarafından tasarlanmıştır.

kütüphanenin arşivinde yüzbinlerce kitap mevcuttur, bunların arasında en eskisinin tarihi 8. yüzyıla dayanan 1.400 el yazması ve 530 kadar 15. yüzyıldan önce yazılmış nadir eser yer almaktadır.
kütüphaneyi diğerlerinden ayrı kılan bir diğer özellik de 19 yüz yıldan itibaren dünyanın sekizinci harikası olarak anılmasıdır.
bilgi ve görsel kaynağının bir kısmı: admont abbey

(bkz: kraliyet kütüphanesi-black diamond)
kopenhag'da yer alan kraliyet kütüphanesi, iskandinav ülkelerinin en büyük kütüphanesi ünvanını taşımasının yanı sıra hem danimarka'nın milli kütüphanesi hem de kopenhag üniversitesi'nin kütüphanesidir.

1648 yılında kral ııı. frederik tarafından kurulmuş, 1793 yılında halka açılmış, 1989'da üniversite kütüphanesi ile birleşmiş ve 2005'te, danimarka tıp ve bilim ulusal kütüphanesi de kraliyet kütüphanesi'nin içine alınmıştır.
kütüphanede 17. asırdan bu yana basılan eserler mevcut olup otuz milyona yakın derleme bulunmaktadır. 1500 yılında yazılmış kitapların yer aldığı yapıda yer alan en eski eser 1482 yılında basılmış olan ilk danimarka kitabıdır.
kütüphane bugün, gothersgade, amager, norre alle ve slotsholmen olmak üzere dört yerde hizmet vermektedir. 1999 yılında slotsholmen'deki eski binanın yanına mermer ve camdan bir bina yapılmış siyah elmas black diamond adı verilmiştir. siyah elmas denmesinin sebebi de kullanılan mermerin içerisindeki maddedir.

kütüphanede yer alan birbirinden değerli ve nadide eserler bulunmaktadır, bunlardan bazıları: gutenberg incil'i, christian andersen'in el yazmaları ve mektupları, hamburg incil'i olarak da adlandırılan latin incil'idir.
dünyanın en büyük kitap hırsızlığının gerçekleştiği bu kütüphaneden o dönemlerde bedeli yaklaşık 50 milyon dolar olan içlerinde kant, thomas more ve john milton'un ilk baskılarının yer aldığı on altı bin tarihi kitap çalınmıştır.

daha sonraki dönemlerde kütüphane çalışanlarından şark kitapları bölümü başkanı olan frede moller kristensen'in bu kitapları çaldığı, ölümünden sonra ailenin bu kitapları satarken yakalanmalarıyla ortaya çıkmıştır. çalınan 16 bin kitabın yaklaşık 2,500 kadarı kütüphaneye geri verilmiştir.



kaynak 1: black diamond
kaynak 2: black diamondd
kaynak : black diamonddd

benim yazmak istediğim kütüphane ''beyazıt devlet kütüphanesi''.

bu bina ile bayezit camii ve tarihi sahaflar çarşısı yakınında 1884 yılından beri hizmet veren beyazıt devlet kütüphanesi, türkiye'de devlet eliyle kurulan ve oluşum şartları bütün ayrıntılarıyla bilinen ilk kütüphanedir.

kütüphane binası olarak kullanılmak üzere bayezid camii külliyesi imaretinin bir bölümünün tamir edilip kullanılmasına karar verilmiştir, bu karara devrin maarif nazırı mustafa nuri paşa, sadrazam mehmed said paşa ve padişah ıı. abdülhamit öncülük etmiştir.

bu binanın düzenlemelerinden sorumlu olarak mekteb-i mülkiye (ankara üniversitesi siyasal bilgiler fakültesi) binasını da yapan ohannes kalfa görevlendirilmiştir.

bu kütüphanenin binası aslında 2. beyazıt döneminde , 1501-1506 yılları arasında inşa edilmiş, daha sonra 1884 yılında ''kütüphane-i umum-i osmani'' ismiyle maarif nezaretine (milli eğitim bakanlığı) bağlı olarak hizmete açılmış.

açılıştan sonra kütüphanenin boş raflarına osmanlı dönemi'nin ilk vakanüvisi (resmi tarih yazıcısı) naima tarafından yazılmış olan ''naima tarihi'' eserinin ciltleri konulmuş, daha sonra çeşitli yollarla (toplama, bağış gibi) kütüphanenin eline geçen kitaplar bu güzel kütüphaneye yerleştirilmiştir.

bu kütüphanenin başına atanan ilk yönetici ise tahsin efendi'dir.

kütüphane, ilk yıllarında büyük ilgi görmüş hatta saray mensupları bile cuma namazı çıkışlarında kendilerine ayrılmış olan oturma yerlerinde okuma etkinlikleri yapmışlardır.

bu kütüphane, cumhuriyet döneminde ''bayezid umumi kütüphanesi'' olarak hizmete devam etmiştir.

daha sonra 1869 yılında kütüphaneye müdür olarak atanan ismail saip efendi döneminde kütüphaneyi fare basması sonucu kütüphanede birçok kedi beslenmiştir. aynı zamanda yine ismail saip efendi'nin bir kedi meraklısı olması sebebiyle onun döneminde beyazıt devlet kütüphanesi ''kedili kütüphane'' olarak anılmıştır.

beyazı devlet kütüphanesi, 1942 yılında kütüphaneye 2 adet 48 gözlü fiş dolabının yaptırılması ile ülkede modern fiş ve kataloglama usulünün uygulandığı ilk kütüphane olmuştur.









kaynak.

(bkz: haskell free library) (bkz: haskell free library and opera house)
1904 yılında,martha stewart haskell tarafından yaptırılan,neoklasik tarzda inşa edilen ihtişamlı yapının üst katı opera alt katı ise kütüphane olarak kullanılmakta.onu diğer tüm kütüphanelerden ayıran özelliği ise bulunduğu konum itibari ile abd'nin kuzeyindeki derby line şehri ve kanada'nın güneyinde yer alan stanstead'ın sınır noktasına inşa edilmiş olduğu için çifte vatandaş olması.iki farklı ülkenin sınırları içerisinde bulunduğu için iki farklı adresi ve ismi bulunuyor (abd (bkz: haskell free library and opera house)-kanada(bkz: haskell free library) ).kütüphanenin giriş kapısı abd sınırlarında olsa da kanada'lılar hiç bir kontrole tabi olmadan rahatlıkla kütüphaneyi kullanabiliyorlar.kütüphane koleksiyonu ve opera sahnesi stanstead sınırları içinde kaldığı için abd'liler tarafından kitapsız kütüphane ve sahnesiz opera olarak adlandırılıyor.kütüphanenin fransızca ve ingilizce olarak 20.000'den fazla kitap koleksiyonu vardır ve haftada 38 saat halka açıktır.bina, her iki ülkede de tarihi sit alanı olarak kabul edilmektedir. abd'de,1976'dan beri ulusal tarihi yerler siciline kayıtlıdır. kanada'da ise, 1985 yılında kanada ulusal tarihi sit alanı olarak belirlenmiştir.

(bkz: ninova kütüphanesi) (bkz: asurbanipal kütüphanesi)
sami kökenli bir mezopotamya uygarlığı olan asur uygarlığı m.ö. 2000 yılında kuruldu.ninova,dicle nehri’nin batı kıyısında bulunan ve bir dönem asur devleti’ne başkentliğini yapan bir eskiçağ kentiydi.günümüzde musul şehrinin hemen yanında bulunmaktadır.asurluların son kralı olarak bilinen aşurbanipal tarafından m.ö. 626 yılında asur’un başkenti ninova’da kurulan kütüphane bilinen en eski ve ilk kütüphanedir kral aşurbanipal ise ilk kütüphane kurucusu olarak tarihe geçmiş ve kütüphane bu sebeple asurbanipal kütüphanesi olarak da anılmaktadır.

zalimliği ve savaş alanındaki başarılarıyla anılan kral asurpanibal, bilim alanında da bir şeyler yaparak iz bırakmayı hedeflemiş ve bu hedefine ulaşmak için yazıcılarına verdiği emir ile hakimiyeti altında olan tüm topraklardaki yazılı belgeleri ninova’ya getirmelerini istemişti. böylece tapınak kitaplıklarında bulunan ilmi, dini ve edebi metinler toplanarak devasa bir koleksiyon oluşturdu.günümüze ulaşan en önemli eserler ise yaradılış ve gılgamış destanı’dır bunun yanı sıra;büyüler, atasözleri, dualar, masallar, mektuplar, ticari belgeler, makbuz senetleri, kanunlar, sümerce-akadça sözlükler ve özel yazışmaların kütüphane koleksiyonu içerisinde bulunduğu yapılan arkeolijik çalışmalar sonucu belgelenmiştir.

asur uygarlığı son kral asurbanipal’in ölümünden sonra babil ve med uygarlıklarının ittifakı sonucunda m.ö. 609 yılında yıkıldı.ninova şehrinin ele geçirilmesinin ardından şehir büyük tahribat görmüş,kütüphanede bu tahribattan kendine düşen payı almıştı.günümüze kadar ulaşamayan kütüphanenin kalıntıları 1850 yılında,asur uygarlığının yok oluşundan neredeyse 2400 yıl sonra,ingiliz arkeolog austen henry layard tarafından musul'da gerçekleştirilen kazılar sonucu bulunmuştur.gerçekleşen kazılarda 30.000 kadar tablet ve yazılı eserin bulunmuş olması kütüphanenin ne denli zengin bir içeriğe sahip olduğunu göstermekte.kazılar sonucu çıkartılan tabletler günümüzde ingiltere'de bulunan "british museum"da sergilenmeye devam etmektedir.


kral asurbanipal heykeli/clevland müzesi-abd


ninova şehrinin tasviri




kazılar sonucu bulunan gılgamış destan'ının yazılı olduğu tablet ve diğer örnekler

(bkz: angelica kütüphanesi)(bkz: biblioteca angelica)

italya'nın roma şehrinde bulunan angelica kütüphanesi 1604 yılında kurulmuş ve 1609 yılında halkın hizmetine açılmıştır.bir piskopos(katoliklerde papazlığın en yüksek aşamasına ulaşmış olan, belli bir bölgenin din işlerini yürüten papazlara verilen ünvan) olan angelo rocca tarafından kurulan kütüphane yine italya'nın milan şehrinde bulunan ambrosiana kütüphanesinden sonra avrupa'nın en eski ikinci kütüphanesi konumunda yer alır.

angelica kütüphanesi, reform ve sayaç reformu ile ilgili en önemli belgeler ve edebiyattan bilimin bütün alanlarına, zihinsel anlaşmazlıklara kadar varan geniş bir koleksiyondan oluşan kütüphane bünyesinde 200.000'den fazla kitap barındırmaktadır.kütüphane ayrıca dünyaca ünlü dante, boccaccio ve petrarch'ın eserlerinden ve paha biçilemez nadir eserlerinden oluşan geniş koleksiyonlarıyla da ünlüdür ayrıca 15. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar uzanan italyan tiyatrosu arşivi ve edebiyat eserleri de kütüphane koleksiyonu içerisinde bulunmaktadır.1940 yılından itibaren arcadia akademisinin(1690 yılında roma'da kurulan italyan edebiyat akademisi,eserlerinde klasiklere ve özellikle yunan-roma pastoral şiirine dayanan daha doğal, basit bir şiirsel üslup aramışlardır.) arşivlerini de barındıran kütüphane,1975 yılından bu yana italya kültür bakanlığı denetimindedir.

sizleri bir dönem çok sık gittiğim bir yere götüreyim. ben konuyu biraz farklı anlatayım çünkü konu bir kütüphaneden fazlasıdır. az bilgili bol görselli bir yazı olsun istedim. hadi başlayalım.

avusturya ulusal kütüphanesi viyana’nın merkezinde yeşillikler içerisinde müthiş bir tarihi yapıdır. hemen karşısında ulusal parlamento vardır. ama ne meclis yanında ne karşısında, gerisinde ötesinde tek bir polis veya güvenlik göremezsiniz. meclis halka açıktır. markete girer gibi girin, oturumları izleyin. ama halkın ilgisi meclise değil, ülke genelinde kütüphaneleredir.

biz konuya dönelim. bir görsel koyalım ve anlatalım. nedir farklı konular?


bu tarihi binanın yapımı 1360’lardır. sizlere içeriyide göstereceğim ama dışarıda önemli bir nokta var orayı açalım. hani şu bizim ünlü “balkon konuşması” vardır ya. ha işte bu kütüphanenin giriş kapısı üzerinde bir balkon veya teras denilecek bir alan var. fotoğrafta görülüyor. bakalım kim burada halka “balkon konuşması” yapmış?



adolf hitler bir avusturyalıdır. 1938 yılında viyana’ya gelir. bu alanda onu bekleyen onbinlerce insana seslenmek için o balkona çıkar ve şöyle der “ nasyonel sosyalist partisi adına ve almanya’nın führer’i olarak sizlere, avusturyayı ilhak ettiğimizi büyük bir mutlulukla duyuruyorum.” herif kendi ülkesini işgal ettiğini bu kütüphane balkonundan duyurdu. bu işgala karşı avrupa sessiz kaldı ve kısa bir süre sonra ikinci dünya savaşı başladı. bu meydana ne zaman geldiysem, hep o balkona bakmışımdır. balkon konuşması deyip geçmemek lazım.

içeri girelim mi?

bırakın kitapları şimdi. siz atmosfere bakın. barok mimari yapısıyla bana göre eşsiz bir yapıdır. açalım kapıyı girelim içeri.



kütüphanenin kitap sayısına resmi web sayfasından baktım. çünkü sayı durmadan artıyor. 7.5 milyon kitap varmış. ancak kitaplardan daha önemli kolleksiyonlar vardır. prens eugen’nin 15 bin kitaplık bir kolleksiyonu vardır ki, her biri bir tarihi eserdir. kim bu çoko prens demeyin. ikinci viyana kuşatmasında, osmanlıyı perişan eden genaraldir. o kadar büyük bir başarı sağlar ki osmanlıya karşı, kral bir şato hediye eder. bugün müze olarak gezilen saray ; belvedere sarayıdır. prens eugen’nin hayatı çok ilginçtir başlı başına bir yazı ister. yazarım herhalde, galiba, zannumca.


kütüphanenin müzik kolleksiyonlarında, ünlü bestekarların orjinal el yazması nota dökümleri vardır. yine kütüphanede sigmund freud, stefan zweig, franz kafka, hermann hesse, gustav klimt, ludwig wittgenstein gibi ünlülerin not defterleri, günlükleri gibi eserler kütüphanenin müze kısmında sergilenir.

kütüphane içerisinde belli akşamlar müzik dinletisi de yapılır. içeriyi gezenler piano ve keman sesleri içerisinde bu büyülü atmosferi tıka basa, doya doya, yumuş yumuş, nerdeyim ulen ben diye diye...


benimle evlenir misin?
sanırım dünyada başka bir kütüphane yoktur ki, içinde düğün yapılsın. olur mu ulen öyle şey demeyin. oluyor. kütüphane içerisinde bir salon çok amaçlı olarak kullanılıyor. burada bir düğün yapmak veya bir toplantı yemeği, kutlama yapmak mümkün. sadece biraz tuzlu, biberli, isotlu. ama böyle bir yapı içerisinde “ankara oyun havaları” ile kolları iki yana açmak değişik bir deneyim olabilir. kütüphane ve müze saat 18:00 e kadar açıktır. düğün ve takı olayı ise saat 20:00’den itibaren başlar.


efendim olurda yolunuz viyana’ya düşerse, bu kütüphaneyi görün. dedim ya olay bir kütüphaneden fazlasıdır.

(bkz: klementinum kütüphanesi)
prag'da bulunan ve barok mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan klementinum kütüphanesi, jesuit üniversitesinin bir parçası olarak 1722 yılında açılmıştır.

günümüzde çek cumhuriyeti'nin milli kütüphanesi olarak görülen yapının tarihi oldukça eski ve zengindir. ilk başlarda 1556'da isa toplumu da denilen katolik kilisesinin üyeleri olan cizvitler tarafından kurulmuş 170 yıl boyunca genişletilmiştir.

1773'te varlığı sona eren cizvitlerden sonra clementinum varlığını sürdürmeye devam ederek 1930 yılında clementinum ulusal kütüphanenin merkezi haline geldi.

ülkenin merkez kütüphanesi konumunda olan yapıda 1807 yılından bu yana yayınlanan tüm kitaplar, elyazmaları ve diğer yayınlar korunmaktadır. en eskileri 1. yüzyıldan kalma yunan papirileri olan eski belgeler de mevcuttur. altı milyondan fazla belgeyi saklaması ve erişilebilir kılması sebebiyle en büyük ve en eski avrupa kütüphanelerinden biri sayılır. bünyesinden 20000'den fazla kitap bulundurmaktadır.

binanın tavanlarındaki resimleri jan hiebl isimli sanatçı yapmıştır, salonu ise bilim ve sanat temalı tablolar ile dekore edilmiştir. bunlara ek olarak, kütüphanede çeşitli koleksiyonlar ve çek cizvit eyaletinin kurucusu peter canisius’un tasviri olan, kutsal roma imparatoru joseph ıı’nin bir resmi bulunmaktadır.



kaynak: klementinum
kaynak: clementinum