1.
caba sözcüğünün türkçede iki kullanımı var:
(isim olarak) 1. bedava
(zarf olarak) 2. fazladan, üstelik anlamlarına geliyor.
örnek 1. "öyle cabadan aferin almak olmaz."
örnek 2. "bu süveterin, kışın bu tür kaşındıran yünlüleri giydiğimizde hissettiğimiz rahatsızlığı her dokunuşta yaşatması ve kişiye geçmişte bir yolculuk yaptırması da cabası."
(meraklısına not: yukarıya örnek olarak koyduğum ilk cümlede 'caba', açıklamaya ters olarak zarf, ikinci örnek cümledeki 'caba' da, yine yanındaki açıklamaya ters, isim olarak kullanılmıştır.)
(isim olarak) 1. bedava
(zarf olarak) 2. fazladan, üstelik anlamlarına geliyor.
örnek 1. "öyle cabadan aferin almak olmaz."
örnek 2. "bu süveterin, kışın bu tür kaşındıran yünlüleri giydiğimizde hissettiğimiz rahatsızlığı her dokunuşta yaşatması ve kişiye geçmişte bir yolculuk yaptırması da cabası."
(meraklısına not: yukarıya örnek olarak koyduğum ilk cümlede 'caba', açıklamaya ters olarak zarf, ikinci örnek cümledeki 'caba' da, yine yanındaki açıklamaya ters, isim olarak kullanılmıştır.)
devamını gör...
2.
cabasi. dahasi.
devamını gör...
3.
"caba", meyhanelerde sofranın sonunda "mastori" (tezgah başında duran kişi) tarafından ücretsiz olarak ikram edilen rakıya verilen ad.. bir tür "yolluk".. yakın zamana kadar uygulanan "rakının cabasını verme" geleneği, eski ve yeni ölçekler arasında oluşan farkın dostça paylaşılması esasına dayanır..
klasik meyhanelerde sofraya gelen rakının ölçüsü "karafaki" idi. 20. yüzyılla birlikte şişenin yaygınlaşması, karafaki ile şişe ölçüleri arasında farklar oluşmasına yol açtı. bu durum 1950'li yıllarda daha da belirginleşti. içkili yerlere "sınıf" düzenlemesi getirilmiş, yiyecek ve içeceklerin gramaj ve fiyatları belediyelerce tespit edilip matbu olarak işletmenin en görünen yerine asılmıştı.. buna göre, bir "tek" rakının fiyatı üçüncü sınıf lokanta ile turistik yerler arasında değişebiliyordu, ama ölçüsü her yerde aynıydı; bütün öteki alkollü içkiler gibi 4 cl. olarak sabitlenmişti. akşamcı rakı tiryakilerinin şaşmaz ölçüsü iki "duble" rakı 16 cl.dir, eski ölçekle bir karafaki rakıya tekabül eder. iki karafaki rakı 32 cl. ettiğine göre, her 35'lik şişede 3 cl.lik fark oluşur. bu fark, içki tevzi tezgahında görevli mastorinin payıydı; ister kendi içer, isterse dostlarına ikram ederdi. başka bir deyişle, son rakı mastorinin gönlünden geliyorsa, "rakının cabası", meyhanecinin (barba) deposundan geliyorsa "yolluk" adını alırdı..
öte yandan, erzurumlu aşık ibrahim'in şu dizeleri "caba" kavramının ölçü hesapları başlamadan çok daha önce eski meyhane jargonuna yerleştiğini gösterir:
"doldur be mastori, doldur be barba
bir de tezgahından aşıka caba.."
(vefa zat, "barmen")
klasik meyhanelerde sofraya gelen rakının ölçüsü "karafaki" idi. 20. yüzyılla birlikte şişenin yaygınlaşması, karafaki ile şişe ölçüleri arasında farklar oluşmasına yol açtı. bu durum 1950'li yıllarda daha da belirginleşti. içkili yerlere "sınıf" düzenlemesi getirilmiş, yiyecek ve içeceklerin gramaj ve fiyatları belediyelerce tespit edilip matbu olarak işletmenin en görünen yerine asılmıştı.. buna göre, bir "tek" rakının fiyatı üçüncü sınıf lokanta ile turistik yerler arasında değişebiliyordu, ama ölçüsü her yerde aynıydı; bütün öteki alkollü içkiler gibi 4 cl. olarak sabitlenmişti. akşamcı rakı tiryakilerinin şaşmaz ölçüsü iki "duble" rakı 16 cl.dir, eski ölçekle bir karafaki rakıya tekabül eder. iki karafaki rakı 32 cl. ettiğine göre, her 35'lik şişede 3 cl.lik fark oluşur. bu fark, içki tevzi tezgahında görevli mastorinin payıydı; ister kendi içer, isterse dostlarına ikram ederdi. başka bir deyişle, son rakı mastorinin gönlünden geliyorsa, "rakının cabası", meyhanecinin (barba) deposundan geliyorsa "yolluk" adını alırdı..
öte yandan, erzurumlu aşık ibrahim'in şu dizeleri "caba" kavramının ölçü hesapları başlamadan çok daha önce eski meyhane jargonuna yerleştiğini gösterir:
"doldur be mastori, doldur be barba
bir de tezgahından aşıka caba.."
(vefa zat, "barmen")
devamını gör...