chainlink

// yatırım tavsiyesi değildir.
// teknik işlerle çok alakanız yoksa okumak biraz zor olabilir ama genel olarak deneyin derim. sıkılanlar sonuç a atlayabilir.
böyle elit-şık bir mühendislik projesine nasıl başlık açılmaz hayret ediyorum.
oracle çözümlerine odaklanmış bir proje. tokeni $link. reisi sergey nazarov.

özeti:



sergey, satoshi nakamoto'un bitcoin whitepaper'i yayınlamasından yaklaşık 1 hafta önce smartcontract.com u satın almış, benim çok derin kişilerle bağlantısı olduğunu düşündüğüm ve vizyonunu beğendiğim bir mühendis. insanların satoshi olmasından şüphelenme sebebleri :

smart contract nedir ? public bir blockchain üzerinde sözleşmelerin işletilmesi. daha fazlası değil. tüm nft'ler, swap, defi vs. hepsi basit anlamda public bir blockchain'de oluşturulmuş sözleşmeler. güçlü olmasının sebebi, math ve crypto sayesinde korunuyor olması. bir şey sözleşmede yazıyorsa execute edilecektir yani. ancak yapamadığı işlerde var. bir örnekle anlatayım.

insanlar loto oynamak istiyor, random bir sayı seçilecek ve kazanan bu olacak. şimdi bu random sayıyı blockchainleri işleyen makinalar(miner/node) üretse olmaz mı ? olmaz. çünkü adamlar kendisi lotoya katılır ve kendi rakamını seçer(ankara yenimalladen fetöcü miner mahmut bey kazanır sürekli, kıps). tüm minerlarin ürettiği randomları toplasak/kombine etsek ? bu veri public olduğundan aslında erişelebilir ve hesaplanabilir oluyor, blockchain e bunu girdiğin anda. gidip o sayıyı oynarım lotoda ve kazanırım. yani gene sözleşme corrupted oluyor. çözüm ney peki ? dışarıdan(oracle network) random sayı almak.

hava durumu üzerine bahis oyunu açmak istiyorsunuz. istanbul 15c ise a kazansın, yoksa b kazansın. gidip blockchain(mesala ethereum) hangi hava durumunu alacak ? trt 17 gösteriyor, google 13 gösteriyor vs. yani işi veri toplamak olan birilerine ihtiyacımız var ve bu verinin güvenliğinden, doğruluğundan emin olmamız gerekiyor.

ethereum ile dogecoin takas etmek istiyorsun. fiyat/oran olarak ne kullanıcaz ? binance mi referans alacağız yoksa şu kripto faruk'un sitesini mi ? işte bu problemi de çözen oracle oluyor. volume weighted data aggregation ile. yani size gelen oran/fiyat, belirli bir volume üzerinde işlem gören yerlerdeki fiyat ve kaçtan satıldığı ile orantılı. çubuk grafiğinin en alt veya üst noktası değil, veri bilimi gereği doğru olan noktası.

blockhainlerin gerçek dünya ile bağlantı kurmasını sağlayan çözümlere oracle deniyor. chainlink de bir oracle.

şimdi oracle nedir ? kripto işlerinde önemli mi değil mi ?
extreme önemli. bu smart contract platformları gerçek hayatta bir amaca ulaşacaksa bunu oracle lar kullanarak yapacaklar. god protokolünde(smart contractların hayal edildiği ilk çözüm), smart contractlar vücudun beyni, blockchain gövdesi ve oracle çözümleri ise duyuları olarak anlatılıyor. yani dış dünyaya bağlı bir iş yapılacaksa oracle network üzerinden yapılacak.

oracle protkollerini değerli kılan şeyler neler ?
- veri güvenliği ve protokolün arkasında ki veri bilimi. hocam bir şeyin fiyati şu demenin bu kadar zor olduğu bir dünya yok. şimdi şu grafiğe bir bakın.

kaç kişinin stop loss u patladı orada, kaç kişinin margin pozisyonu patladı, kaç tane kadın kocasının kumarbaz olduğunu düşündüğü için ayrıldı ? halbuki kimsenin suçu yok, platformların hatası. veri bilimi düzgün yapılmazsa bu sizede yansır ve sizde margin call bile almadan oyundan kumarbaz kriptocu damgası yiyerek elenirsiniz.
volume weighted data aggregation, üstüne bir çok yerden veriyi almak gibi şeyler önemli.
- flash loan/arbitrage ataklarına karşı koruyabilmesi:
platformların farklı oranlar sunlarından dolayı ve amm protokollerinden dolayı olan ataklar. özeti, fiyat yanlış, volume az. kendi oranlarını belirleyen protokolleri kullananlar soyuluyor. bir anda faiz gelir diye bekledikleri platformlarda cüzdanları boşaltılıyor.
chainlink veri bilimi işlerini önemsediği için bu tür şeylerle karşılaşmıyorsunuz. platformlar ondan dolayı en çok chainlink i entegre ediyor.
- random number generation:
şimdi crypto'da bir şeyin random olması vrf teknolojisi ile mümkün.(verifiable random function). chainlink bunu implemente etmiş. milyon dolarlık lotolar çalıştırılabilir kalitede.
- integration:
neredeyse tüm platformlar yavaşdan chainlinke geçiyor. chainlinke geçmeyenler ise saldırıya uğrayıp para kaybediyor. :(
84 integration/month gibi bir oranları vardı sanırım adamların. en yakın rakiplerinden(band protokol) 15x daha çok integrationları var. chainlink'in price feed dan daha fazlası olmasını ise hatırlatırım. band daha işin çok başında.
- security:
chainlink miner'larına rüşvet vermeniz için protokolü calistiran bir çok miner'a rüşvet vermeniz gerekiyor. adamlar stake yaptığı için, yakalandıklarında(diğer minerlarda bu adam rüşvet aldı diyebilir ve sizin stake'e el koyabilirler kanıtladıklarında) tüm stake i kaybediyorlar. bir çok kişiye rüşvet vermeniz ve rüşvet miktarından dolayı stake^3 gibi bir para vermeniz lazım. chainlink'in değeri göz önüne alındığında bu para lotodan çıkacak paradan muhtemelen az olacağı için, değmiyor.

son olarak, chainlink whitepaper 2 ile birçok yeni feature tanıtıldı, fair order book işleri falanda güzel ama benim en çok beğendiğim şey ccip protokolü oldu.
cross chain interoperability protocol. yani kardeşim, solana'ya ayrı contract deploy et, eth'a ayrı, polygon'a ayrı falan bunlarla uğraşma demiş adamlar. ccip kullan, ethereum'dan avax'da bir contract execute et, polyda nft mint et. enterprise isen direkt tüm smart contract platformlarına bağlanabiliyorsun gibi. çok ince ve güzel düşünülmüş bir detay.

sonuç:
şimdi bu özelliklerinden dolayı ve monopoly olmasından dolayı chainlink'in epey değer kazanacağını düşünüyorum. daha çok derin bilgi isteyenler "chainlinkgod" podcast/youtube izleyebilirler, sergey nazarov'un podcastlerini dinleyebilirler. adamlar güzel açıklıyor.

www.youtube.com/results?sea...
www.youtube.com/results?sea...

ben smart-contract platformlarının(ethereum, sol, avax, fantom, matic, cardano vs) birbirleri ile mücadalelerinden dolayı yavaşdan pazarın bunlar arasında dağılacağını düşünüyorum. birisinde nft olacak, birisinde dex trade işleri falan. hangisi ucuzsa artık. platform tokenlerini değerli yapan şey, her işlemde onları kullanmak zorunda olmanız. ethereum'da erc20 transfer yapacaksan eth fee ödeyeceksin. nft mint edeceksen eth fee ödeyeceksin. bunlar optimize ediliyor tabikide, en altta yatan temel değer bu. insanlar eth almak zorunda, ethereum kullanmak istedikleri sürece. sol almak zorunda sol kullanmak istedikleri sürece. bu platformları değerli yapan şey bu alım baskısı, platform çok kullanılıyorsa alım baskısı artıyor, hype ile bir bakıyorsun 200x yapmış.

oracle networklerde de çözüm bu. chainlink için $link tokeni ile fee ödeyerek dataya ulaşıyorsun. crypto gaming, trade/swap, cross chain execution, price feed vs. ne istiyorsan networkden $link ile ödemen lazım. integration olması kullanım oranını artırıyor. geçenlerde bir eth gas optimization yapmışlar, %90 daha az eth fee ödüyerek chainlink-ethereum bağlantısını sağlamışlar. adamlar sürekli daha ucuz ve kullanılabilir çözümler üretiyorlar. çok hoj. tabi $link kullanım fee aynı.(kıps)
chainlik'de de böyle bir alım baskısı var ve bunun piyasa tarafından tam anlaşılmadığını düşünüyorum. ondan chainlink'e yüklü girdim ve dca ile de devam ediyorum. fiyatının/market cap 'in sağladığı şeylere göre(veri güvenliği, tüm platformlarda herkes tarafından kullanılmak zorunda olması, monopoly olması, rakiplerinin çok geride olması ve alternatifini üretmenin zor olması) düşük olduğunu düşünüyorum ve ethereum ardından 3 numaralı koltuğa oturması gerektiğini düşünüyorum, marketcap anlamında.

yatırım tavsiyesi değildir.

1000$ eoy.

bu haftasonumu ve pazartesi gününü chainlink ile ilgili okuduğum tüm bilgileri entry olarak hazırlayamaya ayırdım.
şimdilik 4chan'dan aldığım şu 2 görseli iliştiriyorum entry'e.
eğer geçmişte tekrar eden pattern devam yeniden işlerse 2022-ocak/şubat civarı 170usd civari olabilirmiş.


şu da $link token'in crypto total market cap'de bulunduğu yere göre fiyatinin ne olacağı. 0.52usd olduğu zaman ortaya atılmış. şimdi 30usd civarında, 60x ilerlemiş yani bu tablo ortaya atıldığından bugüne kadar.


bu hafta zamanımın çoğunu chainlink'in 2017/2018 başlıklarını okuyarak geçirdim. güncel son hali ile bir entry de toplamayi düşünüyorum.

son olarak:

selam, chainlink ile ilgili yaklaşık 1 haftadır entry hazırlıyorum ve sanırım artık hazır. chainlink'in neden değerli olduğunu, ekosistemi, blockchain işlerinde çözdüğü problemi, değerini ve değerini oluşturan faktörleri anlatmaya çalışacağım. chainlink community advocate ve profesyonel value analyst olarak hayatıma devam etme fikri var bu aralar aklımda. bu tür entryleri, fırsatlar ortaya çıktığında kendimi daha iyi ifade edebilmek için hazırlıyorum.

-----
blockchain nedir ? blokchain'ler bir database'e veri kaydetmekten ibaret. bir sürü bilgisayar birbirine bağlı ve database'e veri kaydediyor. veriyi güvenli bir şekilde kayıt ettikleri için ödül(block reward) kazanıyorlar. burada bu bilgisayarlar ortak bir sözleşme(smart contract) üzerinde anlaştıklarında ise bu sözleşmeyi işletebilirler ve tüm modern anlaşma-takas işlerini bu şekilde gerçekleştirmek artık mümkün.
------
smart contract projeleri:
smart contract fikrini hayata geçiren blockchainler: ethereum($eth), cardano($ada), avax, solana, eos, polygon, bsc vs.
bu blockchainlerin çoğu da kabaca eth'in kopyalanması ve network'ün 1-2 parametresinin değiştirilmesi veya eksik 1-2 özelliğin eklenmesi ile oluşturuluyor. $ada biraz farklı bir yol izliyor vs ama bu detaylar bu yazının konusu değil. olay şu, bu blockchainlerin hepsinin ortak bir değer oluşturma metodu var ve birbirlerinin rakipleri oluyorlar yavaşdan. rekabette bu endüstride işletilen paranın bu projeler arasında bölüşülmesi demek. yani zamanla burada, belki x projesi y projesini geçecek ama x ve y'de piyasada olacak.
-----
smart contract projelerinin tokenlarının değeri:
şimdi blockchain'de token'in amacı, o networkü kullanırken tüm işlemleri o token ile ödemektir. eth networkde hangi işlemi yaparsanız yapın eth ile ödersiniz. bsc'de bnb ile, polygon'da matic ile, solana'da sol ile. yani blockchain de kapladığınız alan, zaman ve işlem için para ödersiniz. network ne kadar çok kullanılırsa ve block-size enflasyonu ne kadar azsa o kadar çok değerli olur token.
eth 15 transfer per second yaparken, solana 65000 transfer per second yapıyor. peki solana neden eth'dan daha değerli değil ? temel sebeblerden bir tanesi de bu blocksize olayı. tps artırırsanız fiyat düşüyor, güvenlik azalıyor çünkü saniyede 500mb üreten birşeyi normal insan depolayamaz. ama tüm eth history'i normal birisi 500usd harcayarak depolayabilir.(eth'in ilk smart contract projesi, en başarılı ve en çok integration olanını bir kenara koyuyorum).
yani tokenların temel değeri, networkün kullanımı için para ödemek üzerine kurulu. bu bir alım baskısı oluşturuyor token üzerinde. ayrıca token'in değeri bir security oluşturuyor, daha çok kişinin mine etmesi/node çalıştırması ve reward alması için. tüm bunlar sürekli alım baskısı, network effect'e sebeb oluyor ve fiyat iyice tırmanıyor. bir erc-20 transferinin yaklaşık 15usd ye mal olmasının sebebi, eth'in en çok güvenilen, en çok kişinin kullandığı network olması. çok kişinin gittiği/popüler tatil bölgesi gibi düşünün, otel fiyatlarinin ucuz olması pek mümkün değil, sonuçda bir alım baskısı/network effect var, bir yarış var.

geleceğin multi-chain olmasının sebebi bu, şimdi eth gas fee'ler yüksek olduğundan dolayı insanlar clonelara yöneliyor, orada işini ucuza hallediyor. ama bu durum eth'ı olumsuz etkilemiyor, çünkü kendisine göre bir marketi var. alım baskısını azaltıyor gibi görünebilir ama endüstriyel kullanıcılar(bankalar vs) işin içine girdiğinde, solana'nın tüm sistemi kapatması gibi riskleri istemedikleri için eth kullanırlar, 2x öderler ama sistem çalışır. ben böyle bakıyorum. gelecek multi-chain olacak, tüm platformların ayrı ayrı kendilerine özel konuları olacak. nft-p2e-trade-swap gibi. ve smart-contract value bunlar arasında dağılacak.
-----
tüm smart contract projelerinin zayıf yönü:
dış dünyadan veri almak. btc/eth oranı ney ? coinmarketcap'e mi bakacağız, coingecko mu ? diyelim ki öyle bir program yazdık ki, bunu yapmak mümkün oldu. ama bizim baktığımız oranlar hacklenebilir, coinmarketcap kapanabilir. yani veriyi toplayan profesyonel bir servise ihtiyacımız var. bu hizmeti sağlayan proje tiplerine oracle deniyor.
chainlink bir oracle projesidir. amacı dış dünyada ki veriyi smart contract projelerine taşımak için bir abstracting layer olmaktır.

---

chainlink'in token'i değerli yapan şeyler nelerdir, basit bir json parser'in neden 1000usd olacağına inanayım?
chainlink ile dış dünya ile yapacağınız tüm işlemler/haberleşme için $link tokeni ile ödeme yapmanız gerekiyor. bu bir alım baskısı oluşturuyor. chainlink sadece pricefeed veya json parser değil, bir sürü yeni özelliği ortaya atan bir proje. şuanda gündemde olanlar:
- price feed/market data : en çok bilinen use case, btc/eth oranını sağlamak gibi. aynı zamanda bir json parser, yani size gs-fb maçının sonucunu verebilir. en son ap ile olan yaptıkları integration sözleşmesi spor müsabakalarının sonuçları içindi mesala.
- vrf: verified random function, size gerçek random sayı dizisi özelliği veriyor. rulet oynanacaksa gerçekten o rulette üretilen sayının, blackjack oynanacaksa sıradaki kartın random olduğunu biliyorsunuz. smart contractlarda gerekli olan tüm random ihtiyacı, vrf güvenli bir şekilde sağlıyor. bundan önce random sayı için:
random = keccak256(lastblocknonce, contract_owner_address) gibi bişey kullanılıyor.
şimdi beyler, 20 milyon dolarlık bir işlem ortada ise eğer, şu algoritmayı kıracak milyon tane adam bulmak mümkün. ortada bir para varsa eğer, ona saldırmak için sırada bekleyen hacker da çok oluyor.
random = chainlink.vrf('create_vrf_array', size=30) ile kafanız rahat şekilde hayatınıza devam etmek varken neden hesaplanabilir random sayılarla devam etsin endüstri?
- keepers: automated commands execution yapan framework un adı. automated bir şekilde smart contractları düzenleyebilirsiniz. liquidity yönlendirme, değer kayıplarını önlemek gibi. rakip olarak openzeppelin'in bir ürünü var. keepers da şuanda decentrealized olmasının çok avantajını görmüyorum ama, chainlink ekosistemi büyüdükçe, burada keepers kullanan smart contractların daha hızlı aksiyon alabileceğini düşünüyorum. ondan dolayı önemli, ekosistem olarak da önemli bir parçası.
- any api: herhangi bir api'ye bağlanabilirsiniz, veri alma-gönderme yapabilirsiniz. api economy diye araştırıp, blockchain ile ilgili kısımları okuyabilirsiniz.
- proof of reserve: automated bir şekilde, ortada dolaştığı iddia edilen paranın bir şeyin karşılığı olduğunu doğrulayabiliyor.(güvenme, doğrula). tüm bunlar matematiksel olarak doğru olmak zorunda. btc/usd fiyati 65000usd ise, ortada btc pegged bir stable coin varsa, circ. supply i bunu sağlamak zorunda, havadan para basmak gibi kötü alışkanlıkları(merkez bankaları) engelliyor yani.
- cross-chain bridgep protocol(ccip): ethereum network de colletral olarak wbtc tutup, polygon'da aave kullanarak usdt borç almanız, borç aldığınız usdt'yi avax network de kullanabiliyorsunuz/kullanabileceksiniz. şuanda aave v3'de bunu implemente etmişler, polygon-eth içindi sanırım. artık polygon-eth bridge'de sizin istediğiniz asset in yeterli liq. de olmasını, buradalardaki fee lerden, dolandırıcılıklardan(x.y = k)'lardan kurtuluyorsunuz. çok bir şey bilmenize de gerek kalmıyor. eth'da asset i burn edip, polygon da mint ediyorsunuz. hop, al sana cross chain integration.
- fss: miner extractable value diye bişey var, bildiğin dex kullananlar 3-5 usd de olsa soyuluyor. bunu minerların binlerce,milyonlarca defa yaptığını düşünün. sizin orderlarınız hak ettiğiniz oranlarda işletilmiyor. bunu düzeltmişler.
- deco: zero knowledge proof ile, smart contractlarda ki privacy işlerine el atmışlar. dataya sahip olduğunuzu, data ile ilgili birşey söylemeden kanıtlıyorsunuz. smart contract privacy de kullanışlı bir özellik.
- town crier: off-chain computation ile ilgili bir altyapı. gelecekde, kesinlikle off-chain computation, onchainden daha fazla olacak. enterprise lar blockchain e town-crier/anyapi gibi featurelari kullanarak bağlanacaklar.
özet:
tüm bu özelliklerin kullanımı için $link ile ödeme yapmanız gerekiyor. oyunun birisinde adam item upgrade edecek, chainlink oracle den vrf ile random sayı alacak ve oyunda ki item ekonomisi korunacak. birisi eth/btc trade edecek, pricefeed kullanacak. şirketin birisi on-chain de olmasını istemediği özel-patentli algoritması ile trade yapaca ve deco/towncrier kullanacak. anyapi ile iot cihazı güvenilir temperature bilgisini sisteme girecek. keeper ile insanların soyulması engellenecek. por(proof of reserve) ile havadan para basılamayacak. bunların hepsi chainlikde yapılacak ve cross-chain beyler. hangi layer1(eth, sol, avax, polygon) kazanması önemli değillll!!!. işte asıl nokta bu. chainlink layer-0. 90 tane blockchain platformuna integration tamamlamışlar. tüm herkes chainlink kullanıyor ama avax kullanmıyor. işte değeri asıl buradan geliyor. inanılmaz bir alım baskısı var ve rakibi yok(integration,features,security anlamında).

bu dış dünyayı blockchain e getirmek bu kadar önemli mi ?


dış dünyayı blockchain sistemine getirdiğiniz zaman, gs-fenerbahçe macı 3-2 biterse, wbtc'yi xyz adresine transfer et gibi smart contractlar yazmak mümkün oluyor. eth/btc oranı xyz oranına eşittir diyebiliyoruz, buna göre insanlara kredi,trade imkanları sağlayabiliyoruz. sözleşmelerde güvenli dış dünya erişimi olmaz ise, nft trade etmek ve scam token icat etmek dışında smart contractlarla yapılacak çok bişey yok. 2017 yılında, eth fiyatlari arttığında projeye bakıyordum. scam token mint etmek ve bir gün var olacağı söylenen dex lerden öte bir fikir ortada yoktu. ondan bu kullanılmaz diyip geçmiştim, hayatımın hatasıdır. chainlink öyle olmadı, umarımda olmaz.
-----
alt tarafı bir siteden veri alacaksınız, bu token'in değerinin artması mümkün değil!!!

milyonlarca doları anında hiç edebilecek finansal sözleşmelerin döndüğü ortamda, kendi oracle projelerini yaratıp, hacklenen, tüm varlıkları çaldıran projeler mevcut. chainlink in security modeli ile ilgili 1-2 gözlemimi yazacağım.
------
chainlink security modeli:
basit anlamda fikir, güvenmeyin doğrulayın. chainlink bir çok noktadan veriyi alıyor, data science uygun olarak bu oranları yansıtıyor vs. peki, bu adamlar istese yalan söyleyemez mi ?
- taşıdıkları tüm veriler imzalı değil veya kendi imzaladıkları var. isterlerse kötü amaçlı bir veriyi imzalayabilirler.
- söyledikleri işi yapmazlar ve random bir değer döndürürler. çalışmadan para kazanırlar.
- sizin verinizi çalıp, el altından satarlar(facebook hikayesi gibi)
bunların olmaması için, adamlar bir çok noktadan aldıkları veriyi size yansıtıyor. bir kişi kötü niyetli davranırsa, sistemi hacklemeye çalışırsa eğer, o kişinin node çalıştırmak için ortaya koyduğu para bunu tespit edenlere aktarılıyor. yani bireysel/organize suç engelleniyor. 100 node dan 99 u yalan söylese, 1 tanesi doğruyu söylese(cryptographic truth tabiki), 99 un parası alınıp, doğru söyleyene aktarılıyor. node işletmek için de ortaya bir para koymak gerekiyor, adam kendi servetini imha ediyor yani. ama network de çok kişi yalan söylese bile, son kullanıcıya olay yansımıyor. burada 99/1 olayını biraz daha çalışmam gerekiyor tabiki, burası bende de tam net oturmadı.
bu şekilde , bir çok noktadan doğrulanan doğruluk sistemine super-staking adını vermişler. benim çok hoşuma gitti şahsen. $link in değerinin artacağının bir diğer göstergesi de bu.(yatırım tavsiyesi değil tabiki)
-------

chainlink rakipleri:
api3, band protocol şu aralar en çok konuşulanlar:


şimdi api3 ün yaptığı şey, chainlink'in anyapi feature u. yani zaten halihazırda implemente edilmiş. üstüne chainlink in 900 e yakın projede integration u mevcut. oracle da, value model daha önce de açıkladığım gibi, token kullanılacak abi. token üzerinde bir alım baskısı oluşacak, token bir security oluşturacak. chainlink bitcoin ise, api3 bitcoin-sv dir. yani bir fork. bu kadar.
band protokolü içinde aynısı geçerli. adamların price-feedleri twap(time weighted avarage price) ile çalışıyor. yok artık daha neler. twap modeli, size ortalam diyati verir. düşüşleri,yükselişleri yakalayamazsınız, sürekli ortalama. ama finans işlerinde anlık-güvenli data önemli.

4chan/twitter gibi kaynaklardan topladığım, chainlink ile ilgili yatırımlarda bana yardımcı olan bir kaç post paylaşmak isterim.
token economics üzerine:




ecosystem genel görünüş:


chainlink sevmediğim taraflari:
- dev team sürekli token satıyor. adeta fiyati baskılama seviyesinde . sürekli satıyorlar. mühendis olarak en iyinin en iyilerini alıyorlar, yani community advocate olan insanlar bile cidden çok elit tiplere benziyor(elit troller diyelim). ama bu adamlarda bedavaya çalışmıyor. chainlink alarak bu adamların development ina yardımcı olmuş oluyoruz. buna çok itiraz eden ve chainlink almayan insan var. ben şahsen ilk defa 20usd üstünde alım yaptım. sırf bu yüzden, sindiremedim elalemin maaşını ödemeyi. sonra normal karşılamaya başladım. adamlarında bir şekilde geçinmesi lazım gibi. glassdoor vs sitelerde chainlink labs in maaş skalalarına bakabilrisiniz. ciddi anlamda yüksek.


son olarak:
community si 4chan üzerinde kuruluyor. ondan dolayı herkes birbirine "anon" diye hitap ediyor. btc'nin 1m, doge'un 1usd olması gibi bir community hedefi var, chainlink içinde bu 1000usd.


tüm bunları okudum, araştırdım, insanlara danıştım vs ve bu projeye yatırım yapmaya karar verdim. yaklaşık %60 mal varlığım chainlinkde şuanda. fiyati yarıya düşse midem bulanmıyor çünkü cidden kaliteli adamlar/fikirler/bağlantılar. fiyati 10usd ye düşse gene alırım. şuanda aklımda olan genel fikir, yılsonuna doğru değerinin epey artacağı, o zaman bir kar satışı yapacağım, sonra alttan toplayacağım, yatırım tavsiyesi değil, kişisel bir görüş sadece.


tüm bunları okuyanların chainlink e bakışı:

(resim: ari juels, cornell prof, chainlink chief scientist, (link: https://www.linkedin.com/in/ari-juels-20a58a/::ari juels linkedin cv))

yatırım tavsiyesi değildir, bilgilendirme ve eğlence amaçlıdır.

chainlink ile ilgili bu kadar bilgiyi nasıl elde ettim:
1- twitter'a $link veya chainlink yazıp aratabilirisiniz. $link marine denilen, genel olarak link ile ilgili güncel bilgileri normal insanların anlayacağı dilde paylaşan bir sürü adam mevcut. sürekli $link savunuyorlar ama aynı başlığa $link'e scam diyenlerde yazıyor. iki tarafı da görmek için güzel.
twitter.com/search?q=%24lin...

2- 4chan 'de 'business and finance' de chainlink yazıp aratabilirsiniz. orijinal fikirler buradan çıkıyor.

3- twitter da popüler $link marine hesaplarını takip edebilirsiniz. benim takip ettiklerim:
chainlinkgod twitter.com/ChainLinkGod ( community advocate)
twitter.com/ChainlinkBull
twitter.com/ChainlinkP ( çok kaliteli adam)
twitter.com/linkchainlink ( neredeyse tüm chainlink meme'lerini üreten vatandaş)

4- ekşisözlük'de chainlink başlığı:
imgur.com/a/bklfSCi - pozitif ve bullish
imgur.com/a/hs9hifr - bağlantılar ve breadcrumblar
imgur.com/a/GnW0DmO meme's
ekşisözlük yazarı @ethi'den alıntıdır.

5- youtube chainlink kanalı.
6- chainlinkgod podcast (spotify ve youtube), çok kaliteli içerikler.
open.spotify.com/show/3tzdt...
www.youtube.com/results?sea...

iyi başlık, aldım takibe.

chainlink 3. temel problemi çözüyor.


yeni entegre olan proje sayısı, ne kadar farklı projeye entegre olursa, network effect'den o kadar değer kazanıyor.

chainlink metcalfe's law chart(network effect) - price chart'i:

metcalfe's law temel fikir: network de bulunan baglanti sayisi arttikca, bir noktadan sonra deger exponent olarak artiyor. facebook'un asiri degerli olmasinin sebebi bu, herkes orada oldugu icin daha az eforla kendi networkune eleman katiyor ve bundan dolayi asiri degerli oluyor. network effect olmadan 2-3 kisinin zaman gecirdigi olu bir yer oluyor. chainlink network'de bu noktaya yaklasiyor. degerinin bir anda artacagina inaniyor herkes, eth'da oldugu gibi.

chainlink'in official dashboard:

1 hafta once 75b$ olarak aciklanan tvs(total value secured) degeri suanda 83b$'a ulasti. bu sekilde network degerini ve dogal olarak $link degerini artirmis oluyor.

dune analytics'in chainlink ile ilgili dashboard'u:
dune.xyz/gsm/Chainlink

chainlink ile ilgili istatikler:
data.chain.link/

onumuzdeki gunlerde network effect ve instrict value ile ilgili yaptigim arastirmalari update edecegim.

ayrıca:
twitter.com/kofinas/status/...

google eski ceo'su chainlink'i epey övmüş. podcasting tamamını dinleyemiyorum, üyelik istiyor.
onun yerine chainlink research podcastlerini dinliyorum. google'in ilk başladığı zamanlarda ki gibi ortam.

chainlink en son toplam entegre olduğu proje sayısı.

chainlink ile ilgili yaptığım son araştırmalardan sonra $doge'un tamamını, $phala'nın %70'ini sattım ve 400+ $link daha aldım. artık sadece chainlink'e dollar-cost-avarage yapacağım. cidden şık bir mühendislik projesi chainlink.

trusted decentralized computing'in alt yapısını hazırlıyorlar.
- arbitrum ile eth l2
- fss ile dex altyapısı
- deco/towncrier ile privacy.
- ccip ile endüstrinin içeriye alınması.

google'in chainlink labs'a 9b$ teklif ettiği söyleniyordu, olursa belki iyi olur, team development diye adamlar projeyi dump ediyor imajından biraz kurtulurlar.

tüm bu alım-satım işlemleri arasında ise ethereum'un layer-2 katmanına geçerken bile bankrupt olacak gibi hissediyorum, erc20 transferine 38usd ödüyorum. bu nedir böyle ? ccıp protokolü gelse bile eth main layer'i veya main layer ile layer-2 katmanları arası geçişi kullanırken batacağız.

yatirimlari araciligi ile para kazanmis, basarili olmus insanlar yaptiklari isi
'markette olan hatalari bulmak, degerinin altinda olan hisseleri almak ve marketin hatalarini duzeltmesini beklemek' olarak tanimliyor.
chainlink'e yatirim yapmaya devam etme sebebim bu. tum scam projeler, bir yerde adimiz gecsin, unlu birisi proje ile ilgili tweet atsin vs diyerek birilerinin gozunun icine bakiyor, bu sirada chainlink'in yaptigi duyurulara bakin.


ve fiyat cok oynamiyor, dusunun yani adamlar accuweather, google, ap, swift vs bir cok fortune 500 firmayi blockchain'e tasimayi ve 'truth machine' olmayi hedefliyor, her platforma entegre olup dogru olduguna inandigim stratejiyi izliyor, yaptiklari isi taklit etmekde zor.

bu sebeblerden dolayi, chainlink'in halen undervalued oldugunu ve ilk 5'de yer almasi gerektigini dusunuyorum.

yatirim tavsiyesi degildir.

deco & staking yada çok büyük bir partnership açıklanana kadar büyük bir yükseliş beklenmiyor gibi chainlinkde.iyi güzel proje ama fiyatının 30$ civarına sabitlenmesi adamı bayıyor.

ayrica arbitrum hakkinda vitalik buterin'in paylasimi:


binance arbitrum'a ethereum cekme islemine izin veriyor, yaklasik 1 haftadir. orada da epey ilerleme var.

chainlink'in olusturdugu teknoloji ihtiyac duyulan, kaliteli ve sistemi olmasi gerektigi gibi yapiyor. tum bunlar ne yazik ki deger olarak fiyata yansimiyor ve %10'u kadar yatirim yaptigim diger projelerden ayni parayi kazanmak mumkun oluyor. su projeye 2-3 tane normal kullanicilarinda katilabilecegi opsiyon koysalardi fiyat buralarda surunmezdi.

ccip bridge icin $link token i tutulmasi gerekiyor gibi bir bilgi donuyor twitter'da, arastirdiktan sonra bu entry'i editleyecegim.

chainlink 1000 integration'i gecti. 1000 farkli proje. bazilari yok olup gidiyor ama cogu halen hayatta. pricefeeds/vrf gibi servislerini kullaniyorlar.

ben chainlink'e son 3 aydir neredeyse hergun bakiyorum. ciddi bir yatirimim var ve son dususlerle(38usd -> 17usd) yaklasik %30-40 zarardayim. ben genel olarak 25usd civarindan almistim. bu -%30 benim yaklasik 6 aylik maasim. oyle bir para yatirdim yani. gercekten 'skin in the game' durumundayim.

kimse gelecegi goremedigine gore, yatirimcilar bununla nasil basa cikiyor diye arastirmaya basladim. ilk gordugum video:
william green - great minds of investing - googletalks - youtube
genel fikir, terste kaldiginiz durumlarda kendinize ugrasacak yeni seyler bulun, kendinizi aptal gibi hissettiginiz zamanlarda duygusal gucunuzu alacaginiz yerler olsun onerisi veriliyor. tabi kaldiramayacaginiz kadar yatirim yapmamak, coluk cocugun yemek parasini yatirim olarak kullanmamak gibi seylerde var.

bu duygusal gucu, bu adamlarin hikayelerinde buldum diyebilirim. yani 6 aylik maasimi buharlastirdim ama chainlink'e o kadar cok calistim ki, ya adamlara is basvurusu yapacagim yada sosyal medyalarini falan yonetmeyi teklif edecegim neredeyse. bu yatirimi savunmak halen midemi bulandirmiyor yani. hatta cuma gunu dca yapmaya da devam edecegim.

onun disinda ethereum'in nasil whitepaper donemlerinden gunumuze geldigini okudum. bir eve kapanmis, 3-5 ergen muhendis ve 1 egoist manyagin(charles) bile pozitif olarak olaylara baktiginizda, zamanla neler insaa edebilecegi ortada.

ardindan morningstar'in kurucularindan pat dorsey'in 'the little book that builds wealth' kitabini okudum. sirketlerin ekonomik ve pazarda rakiplerine gore sahip oldugu avantajlari degerlendiren bir kitap. guzel yani, buyuk her zaman daha iyi degil, digerlerinin giremeyecegi bir pazari olan sirketlerin daha basarili oldugunu anlatiyor. yani bir sirket, airbus'a ucak motoru pervanesi satiyor. bu adamlar 40 yildir bu isi yapiyorlar, extreme regulated bir is ve yeni bir sirketin buraya girmesi zor/imkansiz. ayrica airbus'un bu sirketi de degistirmesi imkansiz, tum sureci yeni bastan test etmeleri lazim, yillarca.

kitap bunun gibi orneklerle devam ediyor, bende zihnimde chainlink ile eslestirdim, +/- lerini gordum ve dca'ya devam karari aldim. fiyat beni o kadarda etkilemiyor diyebilirim.

bu son -%30 luk gerileme de kendinize duygusal bir destek ariyorsaniz,
- bilgisayardan uzak durun, tum fiyat kontrol applerini silin.
- diger yatirimcilarin nasil basa ciktigi, neler yasadigini ve sizin neden dayanmaniz gerektigi ile ilgili dunya gorusunuzu guncelleyin.

ben satmadim ve dca'ya devam ediyorum, cunku adamlar 1000 uzeri integrationlari var, herkes bunlari kullaniyor-kullanmak zorunda, tum blockchain architecture'da bu adamlar truth machine, off-chain computation'a adaylar, ccip protokolu mainnet'e girmek uzere, muhendislik olarak iyiler, baglantilari cok saglam(ari juels, wef vs). yani alim sebeblerinden bir tanesini bile kaybetmedi adamlar. sadece market'in genel olarak -%30 olmasi suanda olan durum.

ayrica ethereum'un kurulus hikayesini okuyunca(the infinite machine), adamlarin token satmasini da anlayisla karsiladim.

amazon'un grafigi:


chainlink rsi:


oracle isinin neden zor olduguna ornek olarak, solana network'de pyth.network denilen bir oracle cozumu kullanilmasinin sonuclari:
pyth network yanlislikla(!), %30 fiyat degisimi bildiriyor bir anda, pyth'in hatasindan dolayi ve adam 6 yillik birikimini buharlastiriyor.
reddit - solana - pyth.network

// yatirim tavsiyesi degildir, eglence ve bilgilendirme amacli yazilmistir.
+50 link ekledim bugun, dca'yi aya yayacagim. ortalik karisik, daha da dusecek gibi. suanda $link 20usd civarinda.

son gelisme olarak, arbitrum'da chainlink fair squencer implemente edilmis, sanirim yakinda devreye alinacak. frontrun & mev ataklarindan korunuyorsunuz boylelikle, profesyonel bir trading ortami olusuyor, acikcasi stock trading ortamindan bile daha kaliteli oluyor, cunku stock trade'de veri satma olayi var. kullanicilarin uzerinden para kazaniyorlar. burada tum amac trade islemlerinde diger insanlarin araya girmesini engelleyip, kullanicilar uzerinden para kazanmanin sonunun gelmesi.

suanda aciklanmayan ama herkesin aklinda olan sey ise, arbitrum'un kendi gas fee'lerini nasil odeyecegi ile ilgili. l2'ler bildigim kadariyla kendi tokenlerini cikartiyor. 'immutable x' ornegin. daha sonra l1(ethereum mainnet) yazarken imx'i eth'a karsi satiyor, l1'e eth fee kullanarak yaziyor. boylelikle imx, eth fee'lerden bir gelir elde ediyor. layer-2 lerin is modeli bu.
arbitrum'da bu fee'ler icin 'bir tokenimiz yok canim' ile basladilar, sonra $arb diye biseyler soylemeye basladilar. ama herkesin aklinda bunun $link olacagi, yani $link en sonunda off-chain computation yaninda, layer-2 den gelen fee'lerde de kullanilacak. node operatorlarin profitleri artacak. $link kullanimi arttikca degeri de(price) artiyor cunku.


creating a highly scalable and mev-resistant defi ecosystem using arbitrum and fair sequencing services

bu arada, google eski ceo'su eric schmidt, chainlink labs'a danisman oldu, scaling konusunda yardimci olacak. google'da 2001'den 2011'e olan basarisi goz onune alinirsa bence katkisi epey olur. ayrica kendisi dunyada ki en zengin 55. kisiymis sanirim.

// yatirim tavsiyesi degildir, benim hayal gucum.
$link'in %80 kadari, yaklasik 10 kisinin elinde. bu adamlar yukseltmek isterse yukseltirler. retail'i full algorithm trade olarak kullaniyorlar, ellerinde ki $link'in miktarini artiriyorlar, istedikleri seviyeye kadar toplayinca da, fiyati kontrollu yukseltiyorlar, alim istegi olusturuyorlar, sonra bu insanlarin ustune amansizca dump ediyorlar. sonra dipten algoritma ile yeniden toplama. tabi ki, yatirim tavsiyesi degil bu benim hayal gucum.

hayirlisi.

olur oyle seyler.