cumhurbaşkanlığı senfoni orkestrası

sultan ıı. mahmud’un 1826’da lağvettiği yeniçeri ocağı’nın yerine kurulan batı tarzındaki modern ordu için bir de askeri bando kuruldu. italyan müzisyen giuseppe donizetti sultanın daveti üzerine 1828’de istanbul’a gelerek muzikâ-i hümâyûn’un başına geçti.
osmanlı imparatorluğu’ndaki ilk müzik okulu olan muzikâ-i hümâyun mektebi 1831’de maçka’da kuruldu. okullaşma, askeri bandoların sayısıyla etkinliklerinin artmasına yol açtı. sultan abdülmecid döneminde muzikâ-i hümâyûn’un faaliyet alanı daha da genişleyecektir.
donizetti paşa 1856’da istanbul’da hayata gözlerini yumdu ve onun ölümüyle boşalan muzikâ-i hümâyûn kumandanlığına callisto guatelli (1819-1899) getirildi. sultan abdülaziz döneminde sarayın dışında kurulan bandoların artması üzerine osmanlı sarayı’nda umum mızıkalar nezareti kuruldu.
muzikâ-i hümâyûn, 1876’da tahta çıkan sultan ıı. abdülhamid döneminde eski görkemine kavuştu. müziksever padişah muzikâ-i hümâyûn’u genişletip zenginleştirdi, teşkilat içindeki bölüm sayısı 13’e yükseldi. ispanyol müzisyen fernando de aranda (1846-1919) ile muzikâ-i hümâyûn’da 1828’den beri egemen olan italyan ekolü yerini fransız ekolüne bıraktı.
aranda paşanın muzikâ-i hümâyûn kumandanlığı döneminde saray orkestrası istanbul’da halk konserlerine çıkmaya başladı. orkestra müziğinin sarayın ve saray tiyatrosunun duvarları içine hapsolmayıp şehir hayatına da nüfuz etmeye başlaması bakımından bu karar büyük önem taşıyordu.
1908’de ilan edilen ıı. meşrutiyet’le birlikte yabancı kökenlilere imparatorluk kurumlarında çalışma yasağı getirilince görevden alınan aranda paşa, muzikâ-i hümâyûn’da 1900’lü yılların ilk çeyreğine damga vuracak saffet atabinen ve cumhuriyetin müzik alanındaki devrim hareketinin ön saflarında yer alacak zeki üngör gibi gençlerin yetişmesinde söz sahibi oldu. atabinen, aranda paşa’nın yerine 1909’da muzikâ-i hümâyûn kumandanlığına getirildi.
saffet atabinen 1910’lu yılların başında saray orkestrasını ilk kez senfonik eserlerden oluşan bir konserde yöneterek müzik tarihimizin dönüm noktalarından birine imza attı. orkestra bu tarihi konserinde, hafif eserlerden oluşan repertuvarını bir yana bırakıp beethoven’in 7. senfoni’sini seslendirdi. zeki üngör konserde mendelssohn’un keman konçertosu’nu solist olarak yorumladı.
atabinen’in 1916’da emekli olmasının ardından muzikâ-i hümâyûn, atatürk’ün talimatıyla ankara’ya taşındığı 1924’e kadar zâti arca’nın kumandanlığında faaliyetini sürdürdü. muzikâ-i hümâyun filarmoni orkestrası 25 aralık 1917-31 ocak 1918 tarihleri arasında kızılhaç yararına çıktığı avrupa turnesinde ilk kez osmanlı imparatorluğu sınırları dışında konserler verdi. basri özozan, şefliğe geçen hocası zeki üngör’ün yerine 1918’de muzikâ-i hümâyun filarmoni orkestrası’nın başkemancısı oldu.
muzikâ-i hümâyun filarmoni orkestrası 1918’den itibaren istanbul’daki l’union française’de haftalık konserler vermeye başladı. istanbul’un müzik yaşamına damga vuran bu gelişme, yıllar sonra ankara’da dinleyicilerine ‘haftalık olağan abonman konserleri’ sunacak olan cumhurbaşkanlığı senfoni orkestrası’nın tarihinde yeni bir sayfanın daha açılması anlamına geliyordu.
saltanatın 1 kasım 1922’de kaldırılmasıyla muzikâ-i hümâyûn son halife abdülmecid efendi’ye bağlanarak, makâm-ı hilâfet muzikası ismiyle varlığını sürdürdü.
3 mart 1924 günü hilafetin de kaldırılmasıyla saraya bağlı makâm-ı hilâfet muzikası ve mâbeyn fasıl heyeti işlevlerini yitirdiler. üngör yönetimindeki makâm-ı hilâfet muzikası, rumeli muhacirleri yararına verilecek konser için ankara’ya çağrıldı. konser 11 mart 1924 tarihinde milli sinema binasında başarıyla yapıldı. 2 nisan’daki ikinci konserinde de aynı ölçüde başarılı olan topluluk 6 nisan günü tbmm’nin aldığı kararla yayınlanan resmi yazıyla riyaset-i cumhur musiki heyeti unvanı aldı.
riyaset-i cumhur musiki heyeti, başkentteki ilk yapılanması gereği orkestra heyeti, bando heyeti ve incesaz (fasıl) heyeti adlarıyla üç farklı birimden oluşmaktaydı. riyaset-i cumhur orkestrası’ndan zeki üngör ve riyaset-i cumhur bandosu’ndan şef yardımcısı veli kanık sorumlu olurlarken, riyaset-i cumhur incesaz heyeti’ni nuri halil poyraz yönetecekti. orkestra ankara’da halka yönelik haftalık düzenli konserler vermeye de başladı.
kaynak

tam da şimdi fado eserlerinin hem vokalle hem enstrümanlarla muhteşem yorumlandığı bir konserle dinleyenlerini portekiz'e doğru rüya gibi müzikal bir yolculuğa çıkaran şahane orkestradır.

teessüflü edit: 50 dakikaya sığdırılmaya çalışılmış olması üzmüştür.

sevgili besim tibuk un kaldırmayı vadettiği orkestradır.

dombıra çalamamaktadırlar. dombıra neysede çalamamak bu makama yakışmıyor. acilen tasfiye edilmeliler.

ortamlarda cso amblemli maskelerini takıp manit düşürmeye çalıştığım orkestra.

(bkz: kızım ben çaykoyski şopar dinlerim hep)

kendisi ile ilgili bu akşam trt2 de (bkz: müzikli bir göç masalı) isimli belgeseli izlediğim orkestradır.
#565094 tanımda tarihcesinden bahsedilen orkestra cumhuriyet döneminde uzun yıllar (bkz: dtcf) nin salonu başta olmak üzere pek çok salonda çalışmalarına devam etmiş. 1961 yılına kadar (bkz: gençlik parkı) yakınlarında kendi binasına taşınmıs. 1997 yılında açılan yeni bir bina için yarışma yapılmış ve mimar (bkz: semra uygur)un projesi kazanmış. ancak 1997 yılından 2020 yılına kadar bu projenin inşaatı tamamlanmamış!!! 2020 yılında binanın açılışı yapılmış. binada 2023 kişilik bir oval salon ve 500 kişilik oda orkestrası için küçük salon bulunmaktaymış. yine binanın iki cephesi ankara kalesi ve anıtkabir'e bakmakta olduğundan da, görünümü ve iç yapı ozellikleri ile de dikkat çekmekte.

orkestra uzun yıllar boyunca hem yurt içinde hem yurt dışında önemli sanatçıları misaflr etmiş. 6 yaşında sahne alan (bkz: güner süher pekinel)
kardeşler yıllar yıllar sonra açılış gecesi aynı şarkı ile sahne almış. orkestrada dedesi babası ve kızı olarak 3 kuşak görev almış.




bize de bir gün dinlemek nasip olur inşallah.