devşirme

osmanlıyı osmanlı yapan bir sistemdir. osmanlının balkan topraklarından küçük yaşlarda kopardığı hristiyan çocuklarını acemi ocaklarında ya da enderunlarda türk ve müslüman kültürüne göre yetiştirip seçkin askerler ve bürokratlar olarak hizmetine almasıdır. sanki osmanlılar bir yerleşkedeki tüm çocukları kaçırıyormuş gibi yanlış bir algı var ama gerçekte herkes devşirilmiyordu. devşirilme erkek atalarının içinde kel birinin olmaması, gürbüz olmak, babası meçhul olmamak, anne ya da babasından en az birini kaybetmiş olmak gibi katı kurallara dayanıyordu. yani herkes devşirilmiyordu. devşirilen çocuk muhtaç ve gelecek vaat eden çocuk demektir.

devşirme sistemi hakkında olumsuz eleştiriler geliyor, ki ben hiçbirisine katılmıyorum. öncelikle bu sistemi tarihte ilk uygulayan antik yunanlardır. savaşçılıklarıyla ünlü spartalılar savaşıp yendikleri diğer yunan sitelerinin ve makedonyalıların yetim çocuklarını alıp spartalı ruhuyla yetiştiriyor ve asker yapıyorlardı. antik yunanlardan sonra romalılar da kartacalıların, cermenlerin ve trakların yetim çocuklarını devşirip kendisine asker yapıyordu. osmanlı da bunu doğrudan doğruya bizans'tan görüp almıştır. tarihte sasanilerin de bunu uyguladıklarını biliyoruz. hatta ve hatta çinliler bile yendiği türk, moğol ve tunguzların çocuklarından kendisine asker ve bürokratik devşirmiş. bu devletlerin ortak özellikleri ise (sparta hariç) büyük ve güçlü olmalarıdır. günümüzde de abd, kanada gibi büyük devletler her yıl on binlerce kişiyi 'göçmen' olarak alıyor ve bir süre sonra vatandaşlık veriyor. yani devşirme sistemi bugün de biraz modernleşmiş olarak devam ediyor.

ikinci olarak zangoçluk, sütçülük, haydutluk yapıp yitip gidecek, belki de bir baskında ölecek parlak zekalar keşfedilip devşirilmiş ve sokollu mehmet paşa, pargalı ibrahim paşa, gedik ahmet paşa gibi büyük devlet adamları olmuşlardır. bu insan kaynağından optimal fayda demektir.

sonuç olarak devşirme sistemi dönemine göre süper bir sistemdi ve osmanlının gücüne güç katmıştır. bugün de rasyonal akılla yönetilen büyük devletler bu sistemin allanıp budaklanmış halini uygulamaktalar.

sokullu mehmet paşa’nın hayatından kesitlerin yer aldığı ivo andriç’in drina köprüsü (kitap) eseri devşirme sisteminin nasıl uygulandığı ve işleyişi hakkında fikir veren güzel bir kurmaca eserdir.

aklı başa devşirmek deyimiyle bağlantısı olduğunu düşündüğüm sistem.
osmanlının müslüman olmayan topraklarda uzun süre isyansız yönetebilmesini sağlayan muhteşem ötesi sistemdir

öncelikle şunu belirtmek gerekir, devşirme/ toplama anlamına gelebilir çünkü aklını başına devşir diye bir laf vardır/ (bkz: aklını başına topla)

devşirme sistemi de toplama işlemine dayanır.
osmanlı devleti'nin fethettiği topraklardan -özellikle balkanlar- hristiyan genç ve yetenekli çocukların toplanması, sıkı bir eğitimden geçirilerek üstün bir asker veya bürokrat oluşturulması sistemine denir.
kan vergisi olarak da adlandırılır.

yazılı kaynaklarda ilk kez 1438'de başlandığı yazsa da bundan daha önce uygulanan bir sistem olduğu düşünülmektedir.
toplanan çocuklar katı kurallardan geçmiş, dinleri değiştirilmiş ve dinleri değişirildiği için çok eleştirilmiştir.

bazı ailelerin çocuklarını vermemek için ormana sakladığı veya çocuklarını sakat bıraktıkları söylenmektedir.

devşirme usulü ile bürokrat veya sadrazam olan kişiler/

rum mehmed paşa, veli mahmud paşa, yunus paşa, rüstem paşa, sokollu mehmed paşa, kuyucu murat paşa ve pargalı ibrahim paşa

görsel kaynak
derstarih.com/devsirme-sist...