don-volga kanal projesi

yani aslında, bir alevi olarak bunu söylemek çok zor ama hakikat bu*, şah ismail'in iran'ı fethetmesi ve şiileştirmesi islâm ve türklük açısından dezavantajlı bir durum oluşturmuştur. yine mesela çaldıran savaşı'nı şah kazansa türklük ve islâm açısından korkunç zararlı sonuçlar ortaya çıkacaktı. anadolu'suz osmanlı en geç 17. yüzyılda balkanlar'dan tamamen atılmış olacağı ve safeviler veraset sistemlerinden dolayı bu geniş sahayı bir arada tutamayacakları** ve koruyamayacakları için şu an anadolu türklüğü'nün en batı noktası taş çatlasın kütahya-eskişehir olabilecekti*. şah'ın yenilmesi ise azerbaycan türklüğü'nü yok etmemiş, iran islâm mülkü içerisinde kaldığı yani dış saldırılara korunaklı olduğundan* safeviler geri toparlanabilmiştir(coğrafyanın etkisi de yok değil, batıdan işgali neredeyse imkânsız kılıyor. orta asya devletleri safeviler'den güçsüz zaten.). osmanlı ise bir tökezlediği anda kutsal ittifak kuran avrupa'ya komşu olduğundan bu tip bir yenilgi sonrası toparlanamayacaktı. avrupa ankara savaşı sonrası gibi kayıtsız kalamazdı çünkü bu sefer istanbul'u elinde tutan roma mirasçısı bir devlet sözkonusuydu ve yüzyıl savaşları bitmiş, reform hareketi henüz başlamamıştı; avrupa'daki ortam da böyle bir ittifaka uygundu.

nadir şah'ın vizyonuna sahip birisi çok daha erken meydana çıksa ve dediğini kabul ettirebilse türk ve islâm tarihi bambaşka yazılabilirdi. ya da sıffin savaşı'nda hz. ali nihai bir galebe çalıp muaviye ve yanındakilerinin tamamını kılıçtan geçirseydi*...