dört kapı kırk makam

dört kapı kırk makam şeklindeki kâmil(olgun) insan olma ilkelerini hünkâr hacı bektaş-ı veli’nin tespit ettiğine inanılır. hacı bektaş-ı veli “kul tanrı’ya kırk makamda erer, ulaşır, dost olur.” buyurmuşlardır. bu ilkeler aşama aşama insanı olgunluğa ulaştırır. bir başka yoruma göre ise şeriat anadan doğmak, tarikat ikrar vermek, marifet nefsini bilmek, hakikat hakkı özünde bulmak yollarıdır. ne mutlu 4 kapı 40 makamdan geçene..
dört kapı şunlardır:
1.şeriat
2.tarikat
3.marifet
4.hakikat
her kapının on makamı vardır. 4 kapının makamları aşağıdaki gibidir.

şeriat kapısının makamları:
1. iman etmek,
2. ilim öğrenmek
3. ibadet etmek
4. haramdan uzaklaşmak
5. ailesine faydalı olmak
6. çevreye zarar vermemek,
7. peygamberin emirlerine uymak
8. şefkatli olmak
9. temiz olmak
10. yaramaz işlerden sakınmak

tarikat kapısının makamları
1. tövbe etmek
2. mürşidin öğütlerine uymak
3. temiz giyinmek
4. iyilik yolunda savaşmak
5. hizmet etmeyi sevmek
6. haksızlıktan korkmak
7. ümitsizliğe düşmemek
8. ıbret almak
9. nimet dağıtmak
10. özünü fakir görmek

marifet kapısının makamları
1. edepli olmak
2. bencillik, kin ve garezden uzak olmak
3. perhizkârlık
4. sabır ve kanaat
5. haya
6. cömertlik
7. ilim
8. hoşgörü
9. özünü bilmek
10. ariflik

hakikat kapısının makamları
1. alçakgönüllü olmak
2. kimsenin ayıbını görmemek
3. yapabileceğin hiçbir iyiliği esirgememek
4. allah’ın her yarattığını sevmek
5. tüm insanları bir görmek
6. birliğe yönelmek ve yöneltmek
7. gerçeği gizlememek
8. manayı bilmek
9. tanrısal sırrı öğrenmek
10. tanrısal varlığa ulaşmak