feministlik

efsanelerde bilinenin aksine kendisi adem'in ilk eşi olarak geçmektedir.doğrusu bizde duyduğumuzda çok şaşırdık ama musevilik ve hristiyanlık inanışlarında yer alan efsaneye göre kendisi uzun dalgalı güneş kızılı gür saçları, kehribar rengi gözleri, bembeyaz ten rengi ve zarif bedeni ile lilith baştan çıkarıcı bir kadın ve adem'in havva'dan önce yaratılan eşidir. peki neden kendisi adem ile aynı topraktan ve kilden yaratılmasına rağmen inançların bazılarında kötülüklerin anası olarak geçmektedir.
lilith adem'in kendisini üstün gördüğü bütün koşul ve şartlara rağmen ona ayak diretip ikisinin de eşit olduğunu savunmuştur çünkü tanrı tarafından aynı şekilde yaratılmışlardır ve doğal olarak lilith adem ile denk olduklarını sonuna kadar savunmuştır. efsanede yer alan bilgilere göre adem ve lilith eşitlik konusunda tam olarak zıtlaşmış ve ikiside geri adım atmamıştır. bunun yanında cinsel yaşantılarında da adem baskın olan bir tutum sergiler ve lilith buna dayanamaz ve en sonunda tanrı'nın yasak ismini söyleyerek cennet'ten kaçar ki bu, cennet'ten çıkabilmenin tek yoludur.
cennet'ten kaçan lilith'in yeryüzünde şimdiki kızıl deniz yakınlarında bir mağaraya sığındığı rivayet edilir. eşitlik için inatlaştığı bu savaşta tanrı'nın bir lütfu olarak bahşedilen cennet bahçelerinden ve ona verilen sıcak yuvadan kaçtığı için lilith artık dışlananlardan kabul edilir ve kızıl deniz de bulunan iblisler ve iblisler'in kralı ile birlikte olur. günde 100 cin çocuk doğurduğu ve bu çocukların cin, şeytan ve vampir olarak tasvir edildiğine dair söylemler vardır.
inanışa göre dünya'da kötülüklerin bu kadar çok olmasının nedeni lilith'in doğurduğu bu çocuklardır. bu arada adem ise yalnızlıktan tanrı'ya lilith'i geri getirmesi için yalvarmaya başlar.bunun için tanrı lilith'e senoy, sansenoy ve samengelof isimli üç melek ile 'evine dön' çağrısı yaptırır. lilith bu çağrıyı geri çevirir ve asla dönmeyeceğini söyler. bunun üzerine melekler tarafından her gün çocuklarının öldürüleceğine dair tehdit edilir.
lilith'e yapılan tehdit boş çıkmaz ve her gün yüzlerce çocuğu öldürülür ve lilith bu sırada inanılmaz acı çekmektedir. bu arada lilith'in gelmeyeceğinden tamamen emin olan tanrı ise bir gece adem uyurken ondan aldığı kaburga kemiğinden (sanıyoruz ki ikinci bir eşitlik kavgası olmaması için) havva'yı yaratır. havva lilith'e o kadar benzer ki adem lilith'in pişman olup geri döndüğünü düşünür. bu sırada canı yanan ve adem'in havva'ya olan bağlılığını kabul edemeyen lilith o andan sonra adem'den türeyen bütün çocukları öldüreceğine dair yemin eder.
lilith efsanesi detayları çok yaygın olarak bilinen bir efsane olmasa da bu efsaneden temellendirilen pek çok inanç, batıl inanç, sendrom vardır. aynı zamanda izlediğimiz pek çok dizi ve filmde de kendisine rastladığımızı söyleyebiliriz. tarih öncesine dayanan efsane gerek orta çağda gerek rönesans dönemindeki tablolara ve eserlere yansımış ve etki alanı giderek artmıştır.
genel inanışta bilindiği üzere havva şeytan tarafından kandırılır ve 'yasak meyveyi' yediği için adem ile cennet'ten kovulup yeryüzüne gönderilir ve ölümlü olurlar. efsane'nin kalanı işte bu noktada devreye giriyor diyebiliriz. lilith efsanesine göre havva'yı kandırarak 'yasak meyveyi' yemesini sağlayan şeytan sevgilisinin kılığına giren ve intikam almak isteyen lilith'dir. ayrıca bu aynı zamanda lilith'in adem'den olan çocukları öldürmek üzere ettiği yemini gerçekleştirmesini kolaylaştırdı denilmektedir.
dediğimiz gibi lilith pek çok başka efsane, inanışlarda kutsal kabul edilen hikayelerde, batıl inançlarda karşımıza geliyor. tabi bu inanışlarda lilith adı ile karşımıza çıkmıyor ama araştırmaların çoğu ortak bir paydada buluşmuş diyebiliriz. klasik hikaye ve hatta çevremizde belkide şahit olduğumuz bu batıl inançta 'al karısı' yada 'al basması' lohusalık döneminde anneleri gece rahatsız ettiğine inanılan ve oldukça çirkin tasvir edilen bir cindir. ve bazı araştırmaların sonucunda 'al karısı' inancının temelinde lilith'in olduğu söylenmektedir. anadolu'nun lilith'i saf dışı bırakmak için başvurduğu yöntemlerin bazıları ise şu şekilde;

lohusa anne ve bebeği 40 gün boyunca yalnız bırakılmaz. evde mutlaka başka biri olmalıdır.

gece ışıklar söndürülmez.

lohusanın başucuna bıçak ya da makas konur.

annenin başına kırmızı kurdele bağlanır.

modern çağlarda lilith feminizmin simgesi haline geldi. bu isimde dergiler çıktı, kitaplar ve makaleler basıldı, kafeler açıldı, sadece kadın müzisyenlerin katıldığı “lilith fair” adlı gezici müzik festivalleri düzenlendi, “ideal kadın” olarak tanımlanan havva gibi olmak istemeyen kadınlar, tepkilerini dile getirmek için kız çocuklarına lilith adını verdiler. ve lilith tarihin ilk feminist karakteri ve savunucusu kabul edildi. peki siz lilith'in dünya'daki etkisini biliyor muydunuz?
en sonunda kitaplarda, makalelerde lilith kendi ayakları üzerinde durmaya çabalayan ve baş kaldıran kadının simgesi haline gelirken, havva ise boyun eğen ve erkekler tarafından daha çok kabul gören kadinin simgesi haline geldi.