gps

yerküre ve atmosferi için geliştirilmiş konum belirleme yöntemidir.

küresel konum belirleme sistemi. insanı bütün gezegenin merkezi haline getiren o küçük mavi noktanın arkasındaki teknoloji.

ingilizce olarak açılımı “global positioning system” yani küresel konumlama servisidir. uydulardan gelen radyo sinyalini yeryüzündeki gps alıcıları tarafından alınıp, yorumlayarak konum belirlenmesini gerçekleştirir.

uydu tabanlı rota tayin sistemi. global positioning system* kelimelerinin kısaltmasıdır. amerika birleşik devletleri tarafından savunma sistemleri için geliştirilmiş olsa da bugün birçok ülkenin kendine ait gps sistemi bulunur.

gps uyduları, trilaterasyon adlı yöntemi kullanırlar. şu anda dünya yörüngesinde aktif olan onlarca gps uydusu var. bir konumu belirlemek için bunlardan 4 tanesi yeterlidir. daha fazlasından veri alınırsa konum daha hassas şekilde ölçülür.

uydularda atom saati bulunur. bu saatler son derece hassas olarak ayarlanmıştır. uydular dünyaya sürekli olarak radyo sinyalleri gönderir. bu sinyaller ışık hızıyla hareket ederler. dünyadaki bir gps alıcısı bu sinyali aldığında, alıcının alış saati de, sinyalin uydudan çıkış saati de bellidir. aradaki fark bulunabilir. bu farkın ışık hızıyla çarpılması, gps alıcısı ile uydu arasındaki mesafeyi verir.

peki bu bilgi ne işe yarar?

diyelim ki 2 uydumuz var ve bunlar yerdeki bir noktaya olan uzaklıklarını ölçüyorlar. ilk uydunun uzaklığı (buna r1 diyelim), yine ilk uydunun merkezde olduğu bir dairenin yarıçapı olsun. ikinci uydunun uzaklığı da (buna da r2 diyelim) bu kez ikinci uydunun merkezde olduğu bir dairenin yarıçapı olsun. 2 boyutlu bir düzlemde olsaydık, bu dairelerin yerdeki noktaya olan uzaklıklarının kesişimi, aşağıda üşenmeyip çizdiğim resimdeki yeşil noktayı verecekti:



3 boyutlu ortamda da durum bundan çok farklı değildir. uydular, yukarıdaki bahsettiğim (zaman farkı x ışık hızı) formülüyle bulunan mesafeler aracılığıyla, gps alıcısının, yani yeryüzündeki hareketlinin tam konumunu ölçebilirler.


görselin kaynağı

ama burada bir sorunumuz var: atom saatleri son derece hassas ve güvenilir saatlerken, kullandığımız telefondaki ya da mesela otomobillerimizdeki gps alıcılarının kullandığı saatler, sıradan saatlerdir. bunlar atom saatleri kadar güvenilir değildir. eğer güvenilir ölçüm olmazsa kilometre mertebesinde hatalar ortaya çıkar ki bu da son derece kullanışsız bir konum bilgisi anlamına gelir. ankara'dayken istanbul'da gibi görünebilirsiniz en iyi ihtimalle. üstelik izafiyet teorisinden biliyoruz ki bu atomik saatler de yörünge hızları nedeniyle günde 38 mikrosaniye* ileriye kayarlar. düzgün bir konum belirleme işlemi için bu sorunların giderilmesi gerekir.

uyduların hepsinde atom saati olduğundan, bunlar arasında bir senkronizasyon sorunu bulunmaz. sorun uydularla bizim kullandığımız araç her ne ise onun arasındadır. dördüncü uydunun devreye girdiği yer de burasıdır. gerekli hesaplamaların yapıldığı yazılım aracılığıyla bu uydu, zaman kaymalarını düzeltir. böylece dünya üzerinde nerede olursanız olun, mutlaka en az 4 uydu ile bağlantıda kalarak doğru bir şekilde konumlandırılma şansı elde etmiş olursunuz.

global positioning system olarak bilinir.

abd hükümetine ait ve abd uzay kuvvetleri tarafından yönetilen uydu tabanlı radyonavigasyon sistemi olarak tanımlanan küresel konum bulma sistemi)

yön tarifinde ciddi sıkıntı var bu meretin.

misal kuzey batı yönüne ilerleyiniz diyo, lan kuzey batı yönü neresi o kadar bilsem zaten seninle ne işim var.

utanmasa gitme oraya içimde kötü bir his var diyecek, öyle hoyrat öyle belirsiz..

bulunuşunun kökeni amerikan ordusu için geliştirilen bir darpa projesine dayanır.