hakasya

sibirya’da bulunan rusya’ya bağlı bir devlet.
nüfusları 550 bin kadardır. başkenti ise abakan’dır.

bünyesinde %10’a yakın hakas türkü bulunur. bu türkler inançlarını korumuş şamanist kalmış ender topluluklardandır.

sibirya federasyon bölgesinde yer alan, inanılmaz soğuk olduğunu duyduğum yarı bağımlı ülke.

yuzolcumu 61.900 km²'dir.

hakasya, rusya federasyonu'nun sibirya bölgesinde yer alan özerk bir türk cumhuriyetidir ve hakasya cumhuriyeti'nin başkenti abakandır. şamanist-tengrici hakas türkleri, kendi kültürünü ve dini inancını korumuş ender türk topluluklarındandır.
hakasya bayrağı
hakasya cumhuriyeti devlet arması

tıpkı tuva türkleri gibi çok temiz ve arı bir türkçe konuşuyorlar. başlangıçta algıda zorluk çeksenizde sonrasında alışmaya başlıyorsunuz. nihayetinde iletişimi ileri bir boyuta taşımak keyif verici oluyor. bu, birazda psikolojik bir durum. aynı kökten geldiğiniz insanlarla elin dilinde konuşmak insanın zoruna gidiyor. kendinizi türkçe konuşmak ve bir şekilde anlaşmak mecburiyetinde hissediyorsunuz. önünde sonunda aynı kökten geldiğiniz insanlarla iletişim kurabildiğiniz içinse seviniyorsunuz. işin trajikomik kısmı da ne yazık ki burası. kökün bir, dilin bir, lakin iletişim kurabildiğiniz için utanmasanız kırk bin takla atacaksınız. hatta ben sevinçten kabuğumda ters dönmüş olabilirim. *

tuva'ya gitmeden önce ata topraklarına yapabileceğiniz en güzel girizgahtır hakasya. ancak bölge inanılmaz derecede geri bırakılmış. geçmişe seyahat ediyorsunuz bir nevi. tabii tek can sıkıcı nokta bu değil. hakasya'da hakas türklerinin sayısı ciddi oranda az. istatistiki olarak oran nedir bilmiyorum lakin kahir ekseriyetin rus olduğunu söyleyebilirim. hakaslar halen ata dinine bağlılar. aralarında çok az sayıda hıristiyan ve müslüman bulunuyor. ben müslüman bir hakas türkü ile karşılaşmadım o yüzden söylenenlere itibar etmek durumundayım. ancak şu bir vakıa ki, başkentlerinde cami yok. şimdi bu yüzden bazıları öz be öz türk olan bu kardeşlerimizin türklüğünü sorgulayabilir. malum yapmadıkları şey değil. ama güzel bir haber vereyim size; taşlara, ağaçlara bağlanmış çokça çaput görebiliyorsunuz hakasya'da... tıpkı anadolu'daki gibi! belki buradan hakaslarla aranızda bir bağ kurabilirsiniz (!) * işin latifesi bir kenara, ortak kültürü din üzerinden tarif etmeye çalışmanın ve aynı kökten geldiğiniz insanları inançlarına göre tasnif etmenin gereksizliğini bu zevat dilerim zamanla anlar ve algılar.

ha tabi hakasların başka açıkları da var. * zamanında hakas erkekleri küpe de takmış. * halen takanları da var. *hatta bu mevzudan şu tanımda bahsetmiştim. #1707406 çoook ayıp çok! tabii aslını inkar eden haramzadelere bu mevzuları nasıl anlatacaksınız? orası da ayrı bir muamma. neyse konumuza dönelim. burada da lenin karşınıza çıkacak hazırlıklı olun. tuva cumhuriyeti ve yakutistan'da olduğu gibi adamın hayaleti sizi asla rahat bırakmıyor. * güzel bir büstü var. sovyetler yıkıldıktan sonra dokunmamış kimse. orada öyle mahsun, öyle garip duruyor. caddesi bile var adamın daha ne olsun? bu da kanımca hoşgörü anlamında önemli bir mihenk taşı. zira adamın heykelleri moskova'da paldır küldür aşağı indirilirken burada bir allah'ın kulu çıkıp, dokunmamış bile heykele.

taş yazıtlar mühim. *türk tarihi açısından çok önemliler. o yüzden abakan ve minusinsk müzelerine muhakkak gitmek gerekiyor. bu tarz mevzuları seviyorsanız ve köklerinize dair merakınız varsa küçük dilinizi yutup keyiflenirsiniz. zira orada cidden bir tarih yatıyor.

radloff, hakasları uzun boylu, kızıl saçlı, taze yüzlü ve mavi gözlü olarak tanımlamış. bu tanım aklınızda kaldığı için radarlarınızı açıyorsunuz. hımm bak şu hakas değil herhalde. ya da hakastır da lilir'dir bu. lilir, hakasların siyah gözlülere verdiği isimmiş. hem siyah saçlıları hem de siyah gözlüleri kötüye işaret olarak görüyorlarmış. * allah'tan ben lilir değilim de temiz yırttım. * neyse mevzu yine uzayacak hissediyorum. * o yüzden mevzuyu kısa kesip kaçacağım. abakan ''ayı kanı'' anlamına geliyor. ayı neden mühim? şurada kısaca değinmiştim.(bkz: türklerde ayı ongunu) başkentin bu ismi alma hikâyesinin de farklı versiyonları var. ama ben en çok şu hikâyeyi seviyorum; rivayet odur ki, zamanın birinde hakas topraklarında dev bir ayı belirir. zebellah gibi bir şeydir. köylere ve insanlara saldırmaya başlar. sanırım hakas kardeşlerimiz ''ormanın ruhu''nu o ara fena kızdırmışlar. * neyse aradan biraz zaman geçer ve köyün birinden delikanlının biri bu ayı ile kapışmayı göze alır. tabiri caizse saatlerce güreş tutarlar. en nihayetinde ayı bey yorulur. yere yığılır ve bizim delikanlı ile baş edemeyeceğini anlayıp hemen arazi olma moduna geçer. ayı yorgun, ayı bitkin, ayı sükutu hayale uğramış...bizim genç bırakmaz peşini. günlerce süren takip sonucunda ayı beyin kükremesini işitir. hızlıca o yöne doğru ilerlerler. sesin geldiği yere vardığında ayının bölgedeki ağaçları kökünden söktüğünü, kayaları parçaladığını görür. derler ki; ayının bedeni dev bir dağa dönüşmüştür. bu dağdan bir kaynak fışkırmış ve o kaynak da nehir olmuştur. böylece bu nehre ''abakan'' adı verilmiştir. tabii bu hikâyenin en güzel yanı nehrin bir bölümünde yer alan kayaların yerde yatan bir ayıya benziyor oluşudur. yani iddianın altı boş değil. *

işte o ayı da şu dermişim; *



demiştim size mevzu uzayacak diye ama hiçbiriniz beni durdurmadınız. bu sefer cidden kısa kesip abakan havasını es geçiyorum. ''çıl pazı'' meselesine falan öldürseniz girmem artık. ayrı bir başlık açayım ben ona hatta. hem durumumuz yoktu okuyamadık diyorsunuz, hem de uzadı diye hiç uyarmıyorsunuz. kırgınım hepinize... haydi selametle.